مداخله دولت در قیمت‌گذاری سنگ‌آهن

مداخله دولت در قیمتگذاری موضوعی است که همواره مورد انتقاد صنعتگران در حوزههای مختلف تولید واقع شده است. هر چند دخالت دولت در شرایط کمبود محصول در بازار اغلب به کنترل قیمتها در جهت حفظ منافع مصرفکننده منجر شده، اما تولیدکنندگان معتقدند در شرایط رکود و عدم تقاضا در بازار داخلی، دخالتهای دولتی باعث از میان رفتن نظم بازار میشود. بهزعم تولیدکنندگان، نظام عرضه و تقاضا تعیینکننده واقعی قیمت است، از اینرو دولت باید از مداخله در قیمتگذاری اجتناب کند تا قیمتها مبتنی بر عرضه و تقاضا تعیین شوند. موضوع عدم مداخله دولت در قیمتگذاری این روزها در حوزه سنگآهن نیز حاشیهساز شده است. با دستور وزیر صنعت مبتنی بر کاهش 3درصدی قیمت گندله و آهناسفنجی تولیدکنندگان بسیاری نسبت به این موضع دولت اعتراض کردند. به اعتقاد فعالان حوزه سنگآهن، مداخله دولت در شرایطی که سنگآهن در رکود کامل بهسر میبرد، این حوزه را بیش از پیش تضعیف خواهد کرد. اعتراضات در این خصوص تا جایی ادامه یافت که معاون اول رییسجمهوری دستور ویژه برای لغو ابلاغیه کاهش 3درصدی قیمت سنگآهن صادر کرد. با این حال گلایههای تولیدکنندگان از مداخله دولت در امر قیمتگذاری همچنان ادامه دارد.

عرضه و تقاضا قیمتها را تعیین کند

در این رابطه رییس انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگآهن از دولت درخواست کرد اجازه دهد مکانیسم عرضه و تقاضا، قیمتها را تعیین کند، چراکه دخالت وزارت صنعت، معدن و تجارت بهنفع صنعت نیست. قدیر قیافه بااشاره به اینکه از گذشته قیمت گندله براساس 23درصد نرخ شمش فولاد خوزستان تعیین میشد، درمورد ابلاغ وزارت صنعت، معدن و تجارت مبنی بر لزوم کاهش 3درصدی قیمت گندله اظهار کرد: درصورتی که نرخ شمس فولاد کاهش پیدا کند، روی قیمت گندله و کنسانتره سنگآهن نیز تاثیر میگذارد؛ بنابراین دخالت دولت هیچ کمکی به صنعت نمیکند و روش مناسبی برای تعیین قیمت نیست.  وی بااشاره به عدم تکمیل زنجیره تولید و ارزش افزوده از سنگآهن تا فولاد تاکید کرد: زنجیره ارزش افزوده بهطور متوازن توسعه پیدا نکرده است. در بخشهایی از حوزه فرآوری رشد متوازن نداشتهایم؛ از اینرو کشور در تامین گندله دچار مشکل است.  رییس انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگآهن تصریح کرد: حدود پنج سال پیش در حوزه فرآوردههای سنگآهن سیاستی نامناسب اجرا شد که براساس آن دولت عوارض 35 تا 50درصدی روی کنسانتره و گندله وضع کرد. این امر نه تنها سرمایهگذاران را تشویق به ورود به عرصه تولید کنسانتره و گندله نکرد بلکه باعث شد تا بسیاری از افراد بهدلیل ترس از عدم فروش محصولات خود در آینده، حاضر به سرمایهگذاری نشوند. 

قیافه همچنین بااشاره به تولید سنگآهن دانهبندی بیش از نیاز کشور خاطرنشان کرد: ایران قدرت جذب سنگآهن دانهبندی تولید شده را ندارد و شاهد صادرات این محصول هستیم. وی در واکنش به اظهارت مطرح شده مبنی بر خامفروشی در سنگآهن و لزوم جلوگیری از آن گفت: با عبارت «خامفروشی» بسیار مخالفم، چراکه وقتی سنگآهن با خلوص 40درصد از معدن استخراج و عیار آن به بیش از 60درصد افزوده میشود دیگر استفاده از واژه «خامفروشی» برای آن درست نیست. در این خصوص میتوان عنوان محصول با ارزش افزوده پایینتر را به کار برد.

سالهای طلایی صادرات را از دست دادیم

رییس انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگآهن با تاکید بر اینکه تولیدکنندگان سنگآهن در صورت وجود بازار در داخل علاقهمند به صادرات نیستند، تاکید کرد: اگر در این سالها سنگآهن صادر شده، درآمد آن به صنعت برگشته و موجب سرمایهگذاری و رشد شده است. ضمن آنکه در سالهای گذشته با قیمت 100 تا 120دلار سنگآهن صادر شد درحالی که اکنون قیمت آن به 40دلار رسیده است.  قیافه با بیان اینکه همواره باید از فرصتها در دنیا استفاده کرد، یادآور شد: اگر در سالهایی که سنگآهن قیمت خوبی در جهان داشت 200میلیون تن نیز صادرات داشتیم به نفع اقتصاد کشور بود، چراکه در آن زمان قیمت به 120دلار رسیده بود. در صورت صادرات در آن سالها، امروز میتوانستیم با دو پنجم قیمت صادراتی، سنگآهن وارد کنیم. متاسفانه در آن بازه زمانی به این نکات توجه نشد.  وی افزود: تضمینی وجود ندارد که 20سال آینده سنگآهن ارزش امروز را داشته باشد. دنیا به سمت استفاده از محصولات جایگزین و فناوریهای نوین مانند انواع فرآوردههای کامپوزیتی میرود.

نوع نگرش به فرصتها باید اقتصادی باشد؛ بهعنوان مثال نفت در دورهای 147دلار صادر میشد، آیا باید جلوی صادرات نفت را میگرفتیم تا امروز با 47دلار آن را بفروشیم؟ هجوم انتقادات به فعالان بخش خصوصی سنگآهن در سالهایی که این کالای معدنی در اوج قیمت قرار داشت سبب شد تا دولت به مقابله با صادرات سنگآهن دانهبندی شده، بپردازد. وضع عوارض صادراتی برای مواد معدنی خام ازجمله اقداماتی بود که در همان سالها پیاپی مورد انتقاد تولیدکنندگان قرار میگرفت. هر چند بهزعم تولیدکنندگان، صادرات سنگآهن دانهبندی شده به منزله خامفروشی نیست، اما این کالای معدنی در شرایطی برای صادرات از مرزهای کشور خارج میشد که براساس افق چشمانداز فولاد، نیاز به افزایش تولید سنگآهن در زنجیره تولید فولاد محسوس بود. در چنین شرایطی جنجالها بر سر ممانعت دولت از صادرات سنگآهن خام منتهی به افزایش سرمایهگذاری در حلقههای بعدی تولید نشد. بر این اساس، در دوران طلایی سنگآهن، سرمایهگذاری چشمگیری برای فرآوری بیشتر این ماده معدنی صورت نگرفت. اکنون با افت قیمتهای جهانی و رکود بازار، دولت بار دیگر با کاهش 3درصدی قیمت آهن اسفنجی و گندله، تولیدکنندگان سنگآهن را تحتفشار قرار داده است و در این شرایط، توان سرمایهگذاری در صنایع پاییندستی این حوزه تقریبا بعید بهنظر میرسد.