روزهای ناخوش ابر قدرت مس

درحالی این روزها شرکت ملی صنایع مس ایران به عنوان تنها متولی تولید مس در کشور، خود را برای افتتاح پروژه فاز دوم توسعه تغلیظ آماده میکند که این شرکت با مشکلات مالی متعددی دست به گریبان است. روند نزولی قیمت جهانی مس و افت تقاضا برای فلز سرخ سبب شده تا «ملی مس» با مشکلات مالی متعددی مواجه شود. بالا بودن هزینههای تولید در شرکت ملی مس سبب شده تا با افت قیمتهای جهانی، سودآوری یکی از بزرگترین شرکتهای کشور به خطر بیفتند. در شرایطی که بزرگترین تولیدکنندگان مس دنیا بر سر کاهش قیمت با هم به رقابت میپردازند، ایران همچنان با هزینههای بالای تولید فلز سرخ مواجه است.

در پی پایین آمدن قیمت نفت با وجود کاهش قیمتها تولیدکنندگان مس دنیا این قابلیت را پیدا کردهاند که تا حد امکان هزینههای تولید خود را کاهش دهند؛ به گونهیی که همچنان تولیدکنندگان به دنبال راه گریزی برای افزایش تولید هستند و دست از تولید نمیکشند. درحال حاضر قیمت جهانی مس روی مدار 4888دلار قرار دارد و روند نزولی قیمت جهانی فلز سرخ، مزید بر علت تشدید فضای رقابتی برای کاهش هزینههای تولید است. این شرایط شرکت ملی مس را نیز ناگزیر کرده تا در پی کاهش هزینههای سربار خود باشد.  در این شرایط تحلیلگران حوزه فلزات میگویند؛ «ملی مس» ابرقدرت تولید فلز مس کشور اما بینظم و کم سودده است؛ درحالی که این مجموعه معادن خوبی همچون سرچشمه، سونگون و میدوک را در اختیار دارد از حاشیه سود پایینی برخوردار است و همین امر باعث شده تا با افت قیمتهای جهانی، مجموعه «ملی مس» به چالش کشیده شود.

اعتراض کارکنان مس همچنان ادامه دارد

به تازگی زمزمههایی نیز از کاهش حقوق و مزایای کارکنان ملی مس مطرح شد اما این خبر فورا از سوی مدیرعامل این شرکت رد شد و «احمد مرادعلیزاده» اعلام کرد که با وجود افت شدید قیمت جهانی مس، حقوق و مزایای کارکنان مس کاهش نخواهد یافت. وی که در حضور بیش از 700 نفر از کارکنان منطقه کرمان سخن میگفت، اظهار کرد: با ادامه یافتن شرایط تحریم بینالمللی مس و کاهش 40درصدی قیمت جهانی این محصول در بازارهای داخلی و خارجی، تمرکز ما در افزایش بهرهوری و صرفهجویی در خرید کالاها و ملزومات است و با همه دشواریهای پیش رو، حقوق و مزایای کارکنان کاهش نخواهد یافت. اما ماجرا به اینجا ختم نمیشود چراکه نشست مدیرعامل «ملی مس» با کارکنان به دلیل ایجاد هیاهو و سر دادن شعار توسط تعداد اندکی از افراد معترض ناتمام ماند. در عین حال، برخی از سایتهای خبری منطقه از ضرب و شتم مدیرعامل مس توسط کارگران سرچشمه خبر دادند که این خبر به سرعت تکذیب شد.

آمار دولتی از کاهش تولید

در این شرایط وضعیت تولید نیز در شرکت ملی مس چندان مساعد نیست. آمار سه ماهه وزارت صنعت، معدن و تجارت نیز بر افت تولید کاتد مس در فصل نخست سال جاری صحه میگذارد. براساس اعلام وزارت صنعت در سه ماهه نخست سال جاری به میزان 45هزار و 54 تن کاتد مس تولید شده که این میزان در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته 3/5درصد کاهش یافته است. در سه ماهه نخست سال گذشته به میزان 47هزار و 564 تن کاتد مس تولید شده بود.

پروژههایی که روی دست ماندهاند

در چنین شرایطی شرکت ملی مس با حجم انبوهی از پروژههای غیراقتصادی مواجه است. زمانی که قیمتهای جهانی روی خوشی را به تولیدکنندگان مس دنیا نشان میداد 36پروژه توسعهیی برای ظرفیتسازی تولید 700هزار تن کاتد تعریف شده بود که با تغییر شرایط بازار و افت تقاضا بسیاری از این پروژهها سودآوری خود را از دست دادند. بدینترتیب «ملی مس» با حجم انبوهی از پروژههای زیانده و غیراقتصادی مواجه شد. همین امر مدیران این مجموعه را ناچار به بازنگری در طرحهای توسعهیی مس کرد که در نهایت تعداد این طرحها از 36طرح به 18طرح کاهش پیدا کرد. در این خصوص مرادعلیزاده مهمترین فعالیت مدیریتی خود را توقف پروژههایی اعلام کرده بود که اجرا کردن آنها سودی برای شرکت نداشت.

به گفته وی با صرف نظر کردن از این پروژهها، هزینههای اجرای این پروژهها از دوش شرکت برداشته شده است. هرچند او اعلام کرد که نمیخواهد همه اشتباهات را به گردن مدیران قبلی بیندازد اما به دنبال راهکاری برای کاهش هزینههای «ملی مس» به ناچار به کنار گذاشتن بیش از نیمی از پروژههای توسعهیی این مجموعه روی آورد. براساس این گزارش، هر چند تلاش مدیران مجموعه «ملی مس» بر تنشزدایی و آرام جلوه دادن شرایط است اما شواهد حاکی از شرایط نگرانکننده صنعت مس کشور در آینده نزدیک است. 

صنعت مس متولی قدرتمندی ندارد

در این رابطه یک تحلیلگر حوزه فلزات معتقد است؛ بالا بودن هزینههای تولید در مجموعه «ملی مس» به دردسر بزرگی برای این مجموعه تبدیل خواهد شد. سیداحمد مشکانی با بیان اینکه قیمت تمام شده مواد معدنی در ایران بالاتر از متوسط جهانی است، تصریح کرد: این شرایط درحالی بر تولیدات معدنی حاکم است که قیمتهای جهانی به شدت رو به کاهش است. در همین حال هزینههای تولیدات معدنی از استخراج تا فرآوری در کشور همچنان رو به افزایش است و این شرایط، رقابت در بازار جهانی را برای تولیدکنندگان به چالشی بزرگ تبدیل کرده است. وی افزود: «ملی مس» ابرقدرت تولید فلز مس کشور اما بینظم و کم سودده است؛ درحالی که این مجموعه معادن خوبی همچون سرچشمه، سونگون و میدوک را در اختیار دارد از حاشیه سود پایینی برخوردار است و همین امر باعث شده تا با افت قیمتهای جهانی، مجموعه «ملی مس» به چالش کشیده شود. 

مشکانی با بیان اینکه متولی قدرتمندی در حوزه مس در کشور وجود ندارد، اظهار کرد: مدیران این مجموعه طی سالیان متمادی انتصابی بودهاند که هر کدام سیاستها و قاعدههای منفاوتی را برای صنعت مس کشور دنبال کردند. همین امر سبب شد تا صنعت مس کشور طی این سالها خط مشی واحدی نداشته باشد. وی صنعت مس کشور را نیازمند مدیریت کلان خواند و تصریح کرد: بیتوجهی به مدیریت کلان در صنعت مس سبب شده تا «ملی مس» دچار چالش اقتصادی شود و چالشهای اقتصادی در نهایت به چالشهای مردمی تبدیل میشود که نمونه آن را در اخبار اخیر مبنی بر تجمع کارکنان و اعتراضاتی که صورت گرفت، شاهد بودیم. 

تعطیلی صنعت مس در قیمتهای کمتر از 4500 دلار

مشکانی در ادامه به بررسی وضعیت جهانی قیمت مس پرداخت و افزود: درخصوص وضعیت تولید مس در دنیا کف قیمتی 4هزار دلار پیشبینی میشود؛ بدین معنی که در قمیتهای پایینتر از 4هزار دلار، دیگر تولید مس در دنیا اقتصادی نخواهد بود. این رقم برای «ملی مس» حدود 4500 تا 5000 هزار دلار پیشبینی میشود؛ بدین معنی که در قیمتهای کمتر از 5 هزار دلار، سود ناچیزی نصیب ملی مس میشود و اگر قیمت به کمتر از 4500دلار برسد، ناگزیر به تعطیلی مجموعههای تولیدکننده مس خواهیم بود.

وی با بیان اینکه دولت کمکی به تولیدکننده در جهت پایین آوردن قیمت تمام شده نمیکند، اظهار کرد: در شرایطی که تولیدکننده خارجی نرخ بهره کمتر از 3درصد پرداخت میکند، تولیدکننده داخلی ناچار به پرداخت نرخهای سرسامآور سود بانکی برای تامین نقدینگی است. در همین حال تولیدکنندگان مطرح دنیا میکوشند تا با کنترل تورم و ارتقای سطح تکنولوژی، هزینههای تولید را حتیالامکان کاهش دهند اما این اتفاق در ایران نمیافتد. مجموع شرایط حاکی از ضعف صنعت مس ایران برای رقابت در شرایط جدید بازار جهانی است.

این تحلیلگر بازار فلزات با اشاره به تحریمهای بینالمللی تصریح کرد: تحریم باعث شد تا ملی مس در فروش محصولات خود نیز با مشکلات عدیدهای مواجه شود. به گونهیی که مقدار قابل توجهی شمش در انبارهای این شرکت دپو شده است. البته نمیتوان تحریمها را تنها دلیل دپوی محصولات مس قلمداد کرد؛ چراکه سیاستهای فروش «ملی مس» به دنبال افت قیمتهای جهانی تغییر کرد.

وی با بیان اینکه در مدت سه ماه، قیمت جهانی مس بین 1500تا 2000دلار کاهش پیدا کرده است، افزود: ممکن است این افت قیمت طی یک یا دو سال جبران شود اما شیب افزایش قیمت جهانی بسیار کمتر از افت قیمت خواهد بود. مشکانی راهکار برونرفت «ملی مس» از چالشهای اقتصادی موجود را وجود مدیریت کلان و استراتژی مشخص در این مجموعه دانست و افزود: مدیران این مجموعه باید دستورالعملهای مشخصی برای هر یک از سطوح قیمتی مس داشته باشند تا اگر قیمتهای جهانی به کف رسید از دستورالعملهای موجود تبعیت کنند.