شوک اژدهای زرد به بازار پتروشیمی

این روزها صحبت از تصمیم غافلگیرکننده چین در کاهش ارزش یوآن در برابر دلار نقل محافل اقتصاد بینالملل است و صنعت جهانی پتروشیمی نیز لاجرم متاثر از این تصمیم نخواهد بود. هنوز بازارهای پتروشیمی مساله افت قیمت جهانی نفت خام را بهطور کامل هضم نکرده بودند و آهسته آهسته مشغول انطباق خود با آن بودند که شوک دیگری بر این بازار وارد آمد. آنچه مشخص است، این است که تصمیم چین در جهت افزایش صادرات و کاهش واردات و نهایتا رسیدن به نرخهای رشد بالاتر است. اما این تصمیم به مذاق دیگر بازیگران صنعت پتروشیمی خوش نیامد. زیرا بازار چین همواره جزو جذابترین بازارها برای صادرات بوده است و با این تصمیم حجم واردات این کشور از محصولات پتروشیمی و پلیمری کاهش خواهد یافت.

این مساله روی حجم و هدفگذاری صادرات پتروشیمی ایران در سالهای آینده نیز تاثیر خود را خواهد گذاشت. ایران که پس از توافق هستهای خود را مهیای افزایش صادرات و بازپسگیری سهم خود از بازارهای جهانی کرده، همواره نگاه ویژهیی به بازارهای شرق آسیا و علیالخصوص چین داشته است. حال این مساله جزو معضلات صادراتی ایران در آینده خواهد بود.تصمیم چالش برانگیز چین در راستای تضعیف یوآن، اثرات گستردهیی روی قیمت جهانی کالاها، من جمله کالاهای پتروشیمی و پلیمری خواهد داشت. این در حالی است که در همین دوره، به صورت همزمان ما شاهد تقویت دلار امریکا نیز هستیم. همین مساله سبب ایجاد فشار بیشتری روی قیمت کالاهایی خواهد شد که به دلار عرضه میشوند؛ در حالی که قیمتها بسان سقوط آزاد در حال کاهش بودهاند.

اما آن روی سکه، اثر این تصمیم در بلندمدت است. افزایش رقابتپذیری چینیها در صادرات ناشی از یوآن تضعیف شده که با سایر اقدامات محرک دولت و بانک مرکزی همراه شده است در نهایت اقتصاد راکد چین را از این مخمصه در خواهد آورد. این مساله هدف نهایی دولت چین و امید بسیاری از بازیگران در عرصه تولید و فروش کالاست. از زمان اعلام این تصمیم تا به امروز صحبتهای بسیاری در مورد آن رفته است اما مسالهیی که کمتر به آن اشاره شده اثرات آنی این تصمیم است. اما مساله مهمتر جریانی است که در پس این کاهش قیمت به وجود خواهد آمد. به خصوص کالاهای چینی و محصولات شیمیایی بیشتر از این قضیه متاثر خواهند شد. کاهش 1.9درصدی ارزش یوآن در سهشنبه هفته گذشته بزرگترین کاهش ارزش یوآن در برابر دلار در یک روز بود. شگفتی قضیه فقط صرف میزان کاهش یوآن نیست بلکه مقایسه روند حرکتی یوآن با سایر نرخهای مبادله ارز در جهان نیز دیگر مطلب قابل تامل بود. این پایان کار نبود و کاهش بیشتر ارزش یوآن در روز چهارشنبه بازارهای جهانی را در شوک فرو برد.

سخنگوی بانک خلق چین (PBC) در این باره اینگونه توضیح میدهد: «در حال حاضر اقتصاد بینالمللی و شرایط مالی وضعیت پیچیدهیی را سپری میکند. اقتصاد امریکا در حال بازسازی خود است و بازارها در انتظار این هستند که امسال حداقل یک نرخ بهره توسط «کمیته بازار آزاد فدرال» (FOMC) جهش پیدا کند. از این رو در حالی که یورو و ین ژاپن در حال ضعیف شدن هستند این دلار امریکاست که در حال تقویت است. این در حالی است که بازارهای نوظهور و ارزهای کالایی (ارز کشورهایی که واردات آنها وابستگی شدیدی به صادرات یک ماده خام مشخص دارد) در حال تحمل فشاری رو به پایین هستند و این مساله سبب شده است که ما شاهد نوسانات فزآینده در جریان سرمایه بینالمللی باشیم.»

وی افزود: «در حال حاضر این وضعیت پیچیده، چالشهای جدیدی را در برمیگیرد. در حالی که چین به عنوان کشوری که نسبتا مازاد تجاری بالایی دارد اما نرخ ارز مبادله موثر رِنمینبی (یکای رسمی پول چین) نسبتا بالاست و این مساله به هیچوجه با انتظارات بازار همخوانی ندارد. بنابراین فرصت مناسبی است تا نرخ برابری رنمینبی را با نیازهای توسعهای بازار سازگار کرد.» نرخ ارز واقعی یا موثر چین به میزان قابل ملاحظهیی افزایش یافته است. این مساله قیمت صادرات در چین را افزایش داده است. علت این امر این است که موتور تولید چین متوقف شده است. در ماه مارس، کسی از چین انتظار نداشت که این افزایش نرخ ارز را با یک کاهش رقابتی در ارزش یوآن پاسخ دهد. زیرا این مساله اصلاحات اقتصادی این کشور را تضعیف خواهد کرد. همچنین در حالی که چینیها قصد فاصله گرفتن از رشد صادرات محور را دارند، کاهش ارزش پول این مساله را نیز تحتالشعاع قرار میدهد. ضمن اینکه در همین زمان چین اشتیاقی برای وارد شدن به جنگ ارزهای جهان از خود نشان نمیداد. جنگی که یورو در اتحادیه اروپا، روبل در روسیه، ین ژاپن، روپیه هند و سایر ارزها را درگیر کرده است.

فارغ از بحث دفاع از ارزش پول، به نظر میرسد چین اجازه کاهش ارزش پول کشورش را داده است تا به هدفی دیگر برسد و آن سرپا نگهداشتن مدل رشد اقتصادی آن کشور بر محور صادرات است. صادرات چین در ماه جولای نسبت به مدت مشابه سال قبل 8.3درصد کمتر بود و همچنین واردات نیز 8.1درصد کاهش یافته است. همچنین شاخص قیمت تولیدکننده (PPI) نیز در ماه جولای 5.4درصد نسبت به سال گذشته کاهش یافته است. این کاهش بیشتر از مقدار مورد انتظار و یک کاهش چشمگیر از اکتبر 2009 به این سمت است. بعضی از تحلیلگران معتقدند که کاهش بیشتر ارزش پول چین، با توجه به عملکرد تجاری آخر هفته گذشته این کشور ضروری خواهد بود. قیمت جهانی نفت خام سبب سقوط مجدد تولیدکنندگان چینی در نتیجه افزایش تولید، تقویت دلار و چشمانداز بازگشت ایران به بازار شده است.

یازدهم آگوست نخستین روزی بود که یوآن چین با کاهش ارزش روبهرو شد. در همان روز قیمت نفت برنت با 1.23دلار کاهش (معادل 2.4%) به 49.18 در هر بشکه رسید. علاوه بر نفت خام، قیمت کالاهای مس، استیل و آلومینیوم روند نزولیای از ماه مه در پیش گرفتند. کاهش قیمت نفت خام، قیمت محصولات پتروشیمی را نیز تحت تاثیر خود قرار داده و باعث افت آنها شده است. اما هنوز پتانسیل زیادی برای کاهش هرچه بیشتر قیمتها وجود دارد. این مساله با توجه به اختلاف زیاد قیمت فروش و هزینه تولید محصولاتی مانند پلیاتیلن است. به گزارش «تعادل»، پائول ری  رییس گروه آنالیز و مشاوره پایگاه خبری- تحلیلی ICIS در این باره گفت: «با توجه به سودآوری فرآیند استحصال نفتا برای تولید پلیمر، گستره وسیعی برای تعیین قیمت رقابتی در بازار وجود دارد. به نحوی که در حال حاضر شما این امکان را دارید که در هر تن فروش پلیاتیلن، 500دلار تخفیف قائل شوید و کماکان سود کنید.» اما در هر صورت، تصمیم چین برای کاهش ارزش پول این کشور خبر از بروز ضعفی در اقتصاد این کشور میدهد. مدتهاست که تصمیمهای کمی بانک مرکزی چین برای تقویت سیالیت پول برای احیای نرخهای رشد بالا، اثرگذاری خود را از دست داده است. ابزارهای دیگری نیز که برای سرپا نگهداشتن بازار سهام داخلی این کشور به کار گرفته شده نتایج مختلفی را به نمایش گذاشته است.

در حالی که برآوردهای رسمی و هدفگذاریها، رشد 7درصد GDP را برای چین در نظر گرفته اما عده کمی در این کشور معتقدند که این هدف قابل دستیابی است. پائول هوجز، تحلیلگر ICIS و مسوول مشاوران شرکت بینالمللی eChem در این باره اظهار میکند: «به نظر همهچیز حاکی از در پیش بودن سالهای سخت برای اقتصاد چین است. مشاهده میشود که کاهش ارزش پول خبر بدی برای تولیدکنندگان کالاهاست. بسیار سخت است که بخواهیم به خودمان بپذیرانیم که تقاضای کالاها در چین به گونهیی بالا خواهد رفت که اضافه عرضه عظیمی که در همه نواحی اقتصادی این کشور موجود است را ببلعد.» وی افزود: «بنابراین من تصور میکنم فاصله زیادی تا بازگشت قیمت نفت به زیر 30دلار در هر بشکه نمانده است و ترکیدن حباب قیمتی نفت در حال رسیدن به انتهای کار خود است». کارل بارتلومیو، تحلیلگر ارشد ICIS، معتقد است چین به نقطه تعادل مخوفی رسیده است که در آن نیاز بیشتری به واردات حس نمیکند. وی اظهار میکند: « حجم تمایل جهانی صادرات به چین بیشتر از تمایل این کشور به واردات است. تمام این اتفاقات در حالی میافتد که هنوز افزایش صادرات محصولات پتروشیمیایی و پلیمری از بازارهای امریکای شمالی به وقوع نپیوسته است. قطعا این مساله چشمانداز خوبی از سالهای آینده را برای ما ترسیم نمیکند.»

اینها اتفاقات نامبارکی است که برای مجتمعهای استحصال اتان فعال در اشل جهانی و واحدهای انشقاق امریکایی در حال رخ دادن است. زیرا اکثر محصولات این مجتمعها بیش از همه، پلیاتیلن اهداف صادراتی دارند و خصوصا که مقصد اول آنها بازارهای آسیاست. امریکا قصد دارد تا سال 2017، 6 واحد استحصال را به بهرهبرداری برساند که 5واحد آن آماده شده است. همچنین یک واحد دیگر نیز در سال 2018 به بهرهبرداری خواهد رسید. اگر در این دوران اقتصاد چین کماکان در این موضع باقی بماند، امریکا کار بسیار سختی برای پیدا کردن بازاری برای فروش محصولات پتروشیمیایی و پلیمری خود خواهد داشت.