ناهماهنگی‌ در داوری میان آهن و سنگ‌آهن

اخیرا ابلاغیهیی ازسوی وزیر صنعت، معدن و تجارت با عنوان «کاهش 3درصدی قیمت گندله» منتشر شد که دولت با اجرای آن، درصدد حمایت ویژه از فولادیها در زنجیره تولید فولاد است؛ چراکه دولت معتقد است، در حال حاضر ادامه حیات واحدهای فولادی بر حلقههای دیگر ارجحیت دارد. ازسوی دیگر، تولیدکنندگان آهن اسفنجی و سنگآهن که حلقههای دیگر زنجیره فولاد و مکمل صنعت فولاد هستند، به این ابلاغیه معترض شدهاند و خواستار بازنگری در آن هستند؛ چراکه به گفته آنها، این ابلاغیه، سود حاصل از کارکرد نهایی را برای فولادیها، افزایش میدهد و به ضرر سنگآهنیهاست.

این معترضان درحالی تا وتوی ابلاغیه وزیر ازسوی معاون اول پیش رفتهاند و درصدد گرفتن دستور لغو اجرا ازسوی «اسحاق جهانگیری» هستند که به اعتقاد واحدهای فولادی، «هر یک از بخشهای دخیل در زنجیره تولید فولاد باید به نسبت نقشی که در این زنجیره دارند، سود متعادل خود را کسب کنند.» بنابراین، با سازوکاری که در اجرای این ابلاغیه تدبیر شده، «سودآوری در حلقههای زنجیره فولاد بهطور متوازن تقسیم میشود؛ نه اینکه برخی بخشها سودآوری بالا داشته باشند و برخی دیگر برای جلوگیری از زیان بیشتر مجبور به تعطیلی شوند لذا اجرای چنین مصوبهیی، درنهایت بهنفع کل زنجیره فولاد تمام میشود.»

در هر حال، این روزها، اظهارات ضدونقیضی درخصوص سرنوشت این ابلاغیه مهم به گوش میرسد؛ چنانچه پیشتر خبری مبنی بر لغو نهایی این ابلاغیه به دستور معاون اول رییسجمهوری روی خروجی خبرگزاریها قرار گرفت و با انتشار خبر دستور ویژه «جهانگیری» برای لغو ابلاغیه «نعمتزاده»، واکنشهای متعددی به این خبر انجام شد. اما در این خصوص، بهتازگی دبیر انجمن تولیدکنندگان فولاد اعلام کرد که معاون اول رییسجمهوری، دستوری برای لغو ابلاغیه وزیر صنعت صادر نکرده و تنها در این خصوص «طرح سوال» کرده و وزارت صنعت در حال تهیه پاسخ سوالات طرح شده است.

تدبیری برای نجات صنعت فولاد

اما درخصوص ابلاغیه اخیر «نعمتزاده» مبنی بر کاهش 3درصدی قیمت گندله، دو جبهه مخالف و موافق به بیان دیدگاههای متفاوتی میپردازند. فعالان صنعت فولاد معتقدند این اقدام تدبیری صحیح ازسوی وزیر صنعت برای نجات صنعت فولاد کشور است. این گروه، ابلاغیه کاهش 3درصدی قیمت آهن اسفنجی را باتوجه به استراتژیک بودن این صنعت و شرایط رکود حاکم بر آن، راهکار صحیحی برای کاهش فشار بر صنعت فولاد کشور میدانند.

در همین حال، گروهی دیگر معتقدند این اقدام، جانبداری یکطرفه از صنعت فولاد بدون درنظر گرفتن منافع سایر گروههای درگیر در زنجیره تولید فولاد ازجمله تولیدکنندگان سنگآهن است. با این حال، رسول خلیفهسلطان، دبیر انجمن تولیدکنندگان فولاد در اظهارات اخیر خود درخصوص این ابلاغیه اعلام کرد: «اجرای این ابلاغیه باعث میشود سودآوری در همه حلقههای زنجیره فولاد بهطور متوازن تقسیم شود؛ نه اینکه برخی بخشها سودآوری بالا داشته باشند و برخی دیگر برای جلوگیری از زیان بیشتر مجبور به تعطیلی شوند.»

وی همچنین دخالت و حمایت دولت را در شرایط سخت صنعت فولاد ضروری خوانده و تاکید کرده بود: «در شرایط کنونی عدم توازن در زنجیره فولاد تا وقتی ظرفیت تولید گندله و آهن اسفنجی و فولاد در کشور به تعادل نرسد، دخالت دولت در تنظیم بازار و ایجاد مکانیسمهای رقابتی با هدف جلوگیری از انحصار از وظایف دولت بهشمار میرود و انتظار داریم مسوولان دولت و مجلس نیز همدل و همزبان با وزیر صنعت، از این اقدام حمایت کنند.»

لغو مصوبه توسط جهانگیری؟

اما هرچند خلیفهسلطان اعلام کرده بود که معاون اول رییسجمهوری دستوری مبنی بر لغو ابلاغیه کاهش 3درصدی قیمت آهن اسفنجی صادر نکرده است، اما باز هم اظهارات ضدونقیض درباره این ابلاغیه همچنان ادامه دارد، بهگونهیی که یکی از اعضای هیاتمدیره انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگآهن در این خصوص اعلام کرد: معاون اول رییسجمهوری دستور مستقیم برای لغو این ابلاغیه صادر کرده است.

توجیه وزارتخانه برای حمایت از فولادیها

بهادر احرامیان، عضو هیأت مدیره انجمن صادرکنندگان و تولیدکنندگان سنگ آهن ایران با بیان اینکه توجیه وزارت صنعت برای صدور چنین ابلاغیهیی، «اوضاع وخیم صنعت فولاد» است، تصریح کرد: در نسبتهای قیمتی زنجیره فولاد سعی شده نسبتهایی رعایت شود که سود هر بخش به نسبت ریسکی که دارد، تامین شود. بر این اساس، پایه فکری و کارشناسی این حرکت مثبت است.

عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران افزود: وزارت صنعت باتوجه به نیاز کشور به مواد اولیه تولید فولاد، محدودیت و ممنوعیتهایی را برای صادرات سنگآهن و گندله قائل شده است.

در ادامه همین حرکت، وزارت صنعت وارد عمل شده و سازوکاری را برای قیمتگذاریها درنظر گرفته است تا از این طریق، جلوی سوءاستفاده افراد سودجو یا ضرر گروهی خاص از تامینکنندگان زنجیره فولاد را بگیرد.

بحران فولادیها

احرامیان در پاسخ به این پرسش که آیا ابلاغیه اخیر وزیر صنعت به معنی حمایت بیشتر از فولادیها نسبت به تولیدکنندگان سنگآهن است؟ توضیح داد: در حال حاضر وضعیت فولادسازان از تولیدکنندگان سنگآهن و گندله و بهطور کلی معدنکاران بحرانیتر است. شاید وجود چنین شرایطی باعث شده تا وزارت صنعت به کمک فولادسازان بیاید و در این برهه حساس، از این بخش بهصورت ویژهتری حمایت کند.

عدم توازن حجم تولید در زنجیره فولاد

در همین حال، یکی از اعضای انجمن تولیدکنندگان فولاد با بیان اینکه ابلاغیه وزیر صنعت لغو نشده است، تصریح کرد: با رسانهیی شدن این ابلاغیه تولیدکنندگان آهن اسفنجی اعتراضات گستردهیی کردند که به همان نسبت که قیمت آهن اسفنجی کاهش یافته، باید قیمت سنگآهن هم کاهش یابد اما هنوز این ابلاغیه لغو نشده است.

سیدرضا شهرستانی با اشاره به اینکه تولیدات مرتبط با زنجیره تامین فولاد بالانس نیست، تصریح کرد: حدود 35میلیون تن ظرفیت نصب شده تولید نورد در کشور وجود دارد. این درحالی است که ظرفیت ذوب 25میلیون تن و ظرفیت تولید چدن و آهن اسفنجی 16میلیون تن است. از اینرو خلأهای متعددی در زنجیره تامین فولاد وجود دارد و بروز چنین مشکلاتی نیز ناشی از عدم تعادل حلقههای مختلف زنجیره تامین فولاد است. وی با بیان اینکه ابلاغیه اخیر مبنی بر کاهش 3درصدی قیمت آهن اسفنجی بهنفع تولیدکنندگان بیلت است، اظهار کرد: این اقدام شرایط تولیدکنندگان بیلت و نورد را بهبود میبخشد و در عین حال به ضرر تولیدکنندگان آهن اسفنجی است. ابلاغیه کاهش قیمت آهن اسفنجی درحالی مطرح شده که خلأهای موجود در این حوزه، ضرورت تشویق سرمایهگذاریهای جدید را مورد تاکید قرار میدهد.

دلایل اهمیت بیشتر فولادیها

شهرستانی تصریح کرد: این ابلاغیه در شرایطی که نیاز به سرمایهگذاری جدید در حوزه آهن اسفنجی احساس میشود، فرار سرمایهگذاران را در پی خواهد داشت. با این حال در کوتاهمدت برای اینکه محصول نهایی با قیمتهای معقولتری به دست مصرفکننده برسد، کاهش موقتی قیمت آهن اسفنجی اقدام درستی است. وی با بیان اینکه هزینه سرمایهگذاری در صنعت فولاد بهمراتب بیشتر از تولید آهن اسفنجی و معدنکاری است، افزود: در همین حال ایجاد اشتغال صنعت فولاد بسیار چشمگیرتر است. همین امر سبب شده تا دولت درصدد حمایت از شرکتهای فعال در این حوزه برآید. شهرستانی تصریح کرد: در حال حاضر ادامه حیات واحدهای فولادی ارجحیت دارد. در همین حال تولیدکنندگان آهن اسفنجی و سنگآهن مکمل صنعت فولاد هستند و محصول تولیدی آنها در صنعت فولاد مورد استفاده قرار میگیرد. وی افزود: اگر صنعت فولاد تعطیل شود، باید آهن اسفنجی و سنگآهن تولید شده صادر شود که این به منزله خام فروشی و خیانت به ثروت ملی است.

کسب سود به نسبت تولید

شهرستانی با بیان اینکه باید در این برهه از صنعت فولاد حمایت کرد، تصریح کرد: این حمایت باید تا جایی ادامه پیدا کند که حجم نسبی تولید در بخشهای مختلف زنجیره تولید فولاد به هم برسند و تمام زیربخشها بهطور کامل نیاز صنعت فولاد را پوشش دهند.

وی افزود: هر یک از بخشهای دخیل در زنجیره تولید فولاد باید به نسبت نقشی که در این زنجیره دارند، سود متعادل خود را کسب کنند. در همین حال، برقراری توازن در سود حاصل از فعالیت هر یک از بخشهای تامینکننده زنجیره فولاد، مستلزم این است که در هیچ یک از حوزهها خلأ وجود نداشته باشد و تولیدات با هم بالانس باشند.