شیر، زخم خورده از سیاست‌های اقتصادی

مصرف سرانه شیر و فرآوردههای لبنی در ایران در خوشبینانهترین برآوردها بیش از ۸۵ کیلو در سال نیست که این میزان در کشورهای پیشرفته تا ۵۰۰ کیلو میرسد.

این درحالی است که برخی منابع، متوسط جهانی مصرف سرانه شیر و محصولات لبنی را حدود ۳۰۰ کیلوگرم اعلام کردهاند.

اینها تنها بخشی از مشکلات تولید و فرآوری لبنیات در ایران است. چندی پیش سعید سلطانی سروستانی، مدیرعامل اتحادیه مرکزی دامداران تاکید کرده بود که امسال قیمت تمام شده شیرخام از بهای مصوب دولت در سال گذشته بیشتر شده است.

وی از خرید تضمینی ۱۳۰ هزار تن شیرخام مازاد بر نیاز صنایع خبر داد و گفت: قرار است پس از فرآوری، ۱۰ هزار تن شیرخشک به کشورهای همسایه و کشورهای حوزه خلیجفارس صادر شود.

این تلاشها درحالی است که مطابق برنامه چهارم توسعه (۱۳۸۹ – ۱۳۸۴) قرار بود تا پایان این برنامه سرانه مصرف شیر به ۱۶۰ کیلوگرم (حدود ۲ برابر میزان کنونی) در سال افزایش یابد که در صورت تحقق این برنامه، دامداران ایران در صورتی که ظرفیت تولید را افزایش نمیدادند، اکنون نه با مازاد ۱۶ درصدی که با کمبود ۸۴ درصدی نیاز بازار داخلی روبهرو بودند. در این گزارش به بررسی وضعیت لبنیات در استان فارس پرداخته است.

سهراب شرفی، عضو هیات رییسه خانه صنعت و معدن استان فارس در اینباره میگوید: با توجه به اینکه تعداد زیادی از کارخانههای تولید لبنیات در استان فارس مستقر هستند و تا حد زیادی از مشکلات آنها اطلاع داریم، میتوان گفت یکی از بزرگترین مشکلات این واحدها، حملونقل است.

شرفی که عضو اتاق بازرگانی شیراز است، ادامه میدهد: استان فارس استان وسیعی است و همین موضوع سبب شده تا رساندن شیر به کارخانه فرآوری هزینه سربار زیادی را با خود همراه داشته باشد.

این عضو اتاق بازرگانی شیراز با اشاره به اینکه نبود ظرفیت صادرات هوایی یا کارگو سنتر آسیب زیادی به این قبیل محصولات وارد میکند، ادامه میدهد: تولیدکنندگان این محصول راهی جز حملونقل زمینی ندارند و استان فارس تا مرز زمینی فاصله بسیار زیادی دارد که باعث میشود به واقع توجیه اقتصادی صادرات این محصولات از بین برود.

وی ادامه میدهد: بهترین بازار صادراتی در حوزه لبنیات، کشور عراق بود که اکنون با مشکلاتی روبهرو شده و مدتی است که کشور عوارض ورودی بر کالا از ایران دریافت میکند که این عوارض باعث افزایش قیمت و در نهایت از بین رفتن بازار رقابتی میشود.

شرفی میگوید: کشور عراق با هدف توسعه تولید داخل این کار را انجام داده و در این حالت امکان صادرات لبنیات به عراق دیگر وجود نخواهد داشت.

این عضو اتاق بازرگانی شیراز در ادامه به بررسی بازار داخل میپردازد و میگوید: در این چند سال کاهش توان خرید مردم و درآمد سرانه از جمله عواملی است که باعث شده در داخل کشور تا حد زیادی با رکود اقتصادی مواجه شویم.

با احتساب شرایط موجود، طبیعی است که در حوزه تولید لبنیات در استان فارس و کل کشور مشکلاتی وجود داشته باشد.

وی ادامه میدهد: ۹۰ درصد تولیدکنندگان لبنیات در استان فارس با ۲۰ درصد ظرفیت کار میکنند و دلیل این موضوع از بین رفتن توجیه اقتصادی برای تولید شیر است.

این کارشناس با بیان اینکه ارزشافزوده، در شرایطی که میخواهیم از رکود اقتصادی خارج شویم سیاست اشتباهی است که دولت در پیش گرفته، ادامه میدهد: بخش خصوصی اکنون در اشتغالزایی با مشکلات جدی روبهرو است و این موضوع با خود بیکاری به همراه دارد که در این حالت دریافت ارزشافزوده سیاست مناسبی برای این شرایط نیست.

شرفی ادامه میدهد: یکی از دلایل رکود در بخش صنعتی و لبنیات استان فارس، افزایش هزینههای سربار دولتی است.

سال گذشته ارزشافزوده ۸ درصد بود که اکنون به ۹ درصد رسیده، همچنین افزایش هزینههای زیرساختی مانند تعرفههای آب، گاز، برق، گازوئیل و موارد اینچنینی نیز بهطور قطع نتیجه خوبی در پیش نخواهد داشت.

این عضو هیات رییسه خانه صنعت و معدن استان فارس میگوید: دلیل افزایش ارزشافزوده یکی از پرسشهای کنونی از دولت است.

اکنون ۲۰ درصد واحدها در بیشتر شهرکهای صنعتی استان فارس فعال هستند که آنها نیز با ظرفیت تولید ۲۰ درصدی کار خود را ادامه میدهند. وی ادامه میدهد: این درحالی است در حملونقل هیچ یارانهای وجود ندارد و حتی جوایز صادراتی نیز حذف شده که انگیزه تاجران و تولیدکنندگان به دلیل این سیاستها درحال از بین رفتن است و با احتساب شرایط کنونی قانون ارزشافزوده در کشور ما توجیهی برای تولیدکنندگان ندارد.

شرفی با اشاره به اینکه در کشور کرهجنوبی قانون دریافت ارزشافزوده از تولیدکنندگان با شکست مواجه شد، میگوید: زمانی که کرهجنوبی قانون دریافت ارزشافزوده از تولیدکنندگان را تصویب کرد با کاهش تولید مواجه شد و مجبور به لغو آن قانون شد.

خشکسالی، بزرگترین مشکل فرآوری شیر

محمد محسن پاکدامن، مدیر دفتر شیراز در شرکت صبح سپید پارس که یکی از واحدهای تولید فرآوردههای لبنی است میگوید: در استان فارس به دلیل افزایش قیمتها با کاهش فروش مواجه شدیم.

تورم بر تمام کالاهای مصرفی تاثیر دارد و در قیمت محصولات لبنی هم تاثیر میگذارد.

وی درباره سیاستهای قیمتگذاری میگوید: بیشتر تولیدکنندگان لبنیات زمانی که با افزایش قیمت تمام شده مواجه شوند قیمت محصول را افزایش نمیدهند بلکه در میزان محصول این تغییرات را ایجاد میکنند. به همین دلیل اکنون با کاهش مصرف محصولات لبنی در کشور مواجه هستیم.

پاکدامن ادامه میدهد: واحدی که در آن مشغول به کار هستیم از سال ۸۷ در شیراز فعالیت میکند.

برای مثال خانوادهای که در سال ۸۷، ماست هزار و ۲۰۰ گرمی مصرف میکرد، اکنون ماست ۷۰۰ گرمی یا ۴۰۰ گرمی مصرف میکند.

پاکدامن درباره مشکلات تولید لبنیات در استان فارس میگوید: بزرگترین مشکلات تولید این محصول در استان فارس تورم و خشکسالی است.

خشکسالی بزرگترین مشکلی است که اکنون دامنگیر تمام واحدهای تولیدی در حوزه مواد غذایی است.