طرح‌‌های توسعه پتروشیمی با منابع داخلی

وی در پاسخ به سوال مبنی بر درصد پیشرفت و زمان بهرهبرداری از این پروژهها گفت: «درصد پیشرفت هر یک از این طرحها متفاوت است. بهعنوان مثال پروژه هنگام درحال حاضر 21درصد پیشرفت فیزیکی دارد. یا مجتمع پتروشیمی هرمز در ابتدای کار خود قرار دارد و حدود 4-3درصد پیشرفت داشته است. بهرهبرداری از این پروژهها مستلزم این است که منابع مالی آنها تامین شود. تا بدین لحظه تمام طرحها از منابع مالی هلدینگ خلیجفارس تامین شده است. هلدینگ خلیجفارس از 2سال پیش و به صورت جدی کار خود را به صورت خصوصی آغاز کرده است. بعضی طرحها پیش از این در دست اجرا بودند و با انتقال سهام پترول به هلدینگ خلیجفارس، دراختیار این هلدینگ قرار گرفتند اما بسیاری از طرحها مانند طرح بیدبلند 2 بهصورت مستقیم توسط خود هلدینگ طراحی و اجرا شده است».

پالایشگاه بیدبلند از مهمترین طرحهای پالایشگاهی کشور در سالهای اخیر محسوب میشود که برای شیرینسازی گاز طبیعی و تامین خوراک مجتمعهای پتروشیمی احداث خواهد شد. این پالایشگاه در ۳۲کیلومتری غرب بهبهان، ۱۸کیلومتری شمال آغاجاری و ۳۵ کیلومتری جنوب شرقی میانکوه در استان خوزستان واقع شده است. طراحی این پالایشگاه ابتدا برای تصفیه گازهای ترش همراه منطقه آغاجاری و صدور به خارج کشور صورت گرفته است. فراهانی در توضیح جزییات اجرای ساخت این مجتمع پالایشگاهی گفت: «پالایشگاه بیدبلند از حدود 9ماه پیش که هلدینگ خلیجفارس سهام پالایش گاز بیدبلند سپهر را از مجتمع سپهر انرژی خریداری کرد، مطالعات و برنامهریزیهای آن آغاز شد و عملا از اول تیر امسال عملیات اجرای آن کلید خورده است و برنامه زمانبندی از تاریخ یادشده به مدت 32ماه برای رسیدن به مرحله پیش راهاندازی و چهار الی پنج ماه پس از آن نیز تولید تجاری است. این پروژه بسیار با ارزش است. خوراک این پالایشگاه از 4 مجتمع NGL 900، 1000، 1100 و 1200 تامین خواهد شد. از این 4 مجتمع NGL روزانه 56میلیون مترمکعب در روز گاز غنی تحویل گرفته میشود و بعد از شیرینسازی گاز به خط سراسری گاز فرستاده میشود و محصولات با ارزش آن مانند اتان و پروپان و پنتان از ان جدا میشود که بخشی از آن به عنوان خوراک پتروشیمی گچساران و بخشی برای تامین خوراک مجتمع پتروشیمی بندرامام استفاده خواهد شد. بنا بر پیشبینیهای صورت گرفته، سالانه یکمیلیون تن پروپان، یکمیلیون و600هزار تن اتان و حدود 400هزار تن برشهای ‍C5+ در این مجتمع تولید خواهد شد.

مدیر طرحهای هلدینگ خلیجفارس در پاسخ به سوال مبنیبر میزان سرمایه مورد نیاز پالایشگاه بیدبلند و نحوه تامین آن  اینگونه توضیح میدهد: «این پروژه از لحاظ اعتبار مالی بسیار سنگین است. به همین خاطر هلدینگ خلیجفارس برای تامین مالی آن اقدام به تشکیل یک سندیکای بانکی با محوریت بانک سپه و حضور بانکهای تجارت، ملت، صنعت و معدن، پارسیان و ملی کرد. خوشبختانه طرح توجیهی اقتصادی پالایشگاه بیدبلند در این سندیکای بانکی مراحل نهایی تصویب خود را میگذراند و بعد از نهایی شدن آن گزارشی به صندوق توسعه ملی ارسال خواهد شد تا صندوق توسعه منابع ارزی آن را تامین کند. حدودا 2.2میلیارد دلار منابع ارزی برای اجرای این پروژه مورد نیاز است و در صورت تامین این مبلغ از طریق صندوق توسعه ملی، هریک از بانکها سهم مشخص خود را دراختیار خواهند گرفت. اگر صندوق توسعه ملی این مبلغ را تامین کند نیاز به سرمایهگذار خارجی نخواهد بود و هلدینگ خلیجفارس هیچ محدودیتی برای پرداخت به پروژهها و تامین منابع مالی ندارد».

فراهانی درتوضیح نحوه تامین خوراک پالایشگاه بیدبلند اظهار میکند: «یکی از ویژگیهای این پروژه این است که هلدینگ خلیجفارس با پیگیریهایی که از طریق شرکت ملی نفت انجام داد، موفق به بستن قراردادی شد که در آن نرخ خوراکی که دراختیار این پالایشگاه قرار میگیرد، به گونهیی است که نرخ بازگشت سرمایه آن حول یک بازه مشخص قرار گیرد. لذا بعد از اینکه عملیات پالایش گاز غنی در پالایشگاه بید بلند انجام شود یکمیلیون و600هزار تن اتان تولید میشود که یکمیلیون و300هزار تن آن به پتروشیمی گچساران اختصاص خواهد یافت. پتروشیمی گچساران نیز خوراک پتروشیمیهای زیر دست خود مانند پتروشیمی دهدشت، ممسنی، کازرون و بروجن (خط دنا) را تامین خواهد کرد. بدینترتیب یک زنجیره تولید از واحدهای NGL، تا پالایشگاه بیدبلند تا پتروشیمی گچساران و پتروشیمیهای خط دنا تشکیل میشود».

اما یکی از نگرانیهایی که همواره درساخت مجتمعهای تولید محصولات هیدروکربنی به وجود میآید، آلایندگی آنها و عدم توجه مسوولان به این موضوع مهم است. داوود فراهانی در این باره اینگونه پاسخ میدهد: «از لحاظ محیطزیستی نیز این پالایشگاه تاییدیه سازمان محیطزیست را داراست و همانطور که استحضار دارید، صندوق توسعه ملی هیچ طرحی را پشتیبانی مالی نخواهد کرد مگر اینکه طرح مورد نظر تاییدیه سازمان محیطزیست را دارا باشد. علاوه بر این مطالعات زیستمحیطی بیدبلند که در سالهای گذشته انجام شده بود هلدینگ خلیجفارس این مطالعات را بهروز کرد و تاییدیه سازمان محیطزیست برای احداث این پالایشگا اخذ شده است».

وی با اشاره به نقش مهم این پالایشگاه در جلوگیری از فلرشدن گاز گفت: «با اجرای این پالایشگاه، علاوه بر پالایشگاه بیدبلند، حداقل 4مجتمع NGL که ذکر شد فلر گازی نخواهند داشت. گاز متان آن به شبکه سراسری تزریق میشود و گاز اسیدی که غیرقابل استفاده درسوخت است برای ریکاوری کردن نفت به چاههای نفت ارسال خواهد شد. بدینترتیب هیچ گونه فلری نخواهیم داشت و علاوه بر جلوگیری از هدررفت منابع انرژی کشور از آلودگی محیطزیست نیز جلوگیری خواهد شد».

از زمان اعلام توافق هستهای صحبتهای زیادی مبنی بر مذاکرات بزرگان پتروشیمی جهان با ایران برای سرمایهگذاری مشترک صورت گرفته است. اما هنوز اقدام عملیای در این زمینه صورت نگرفته است و شرکتها کماکان منتظر لغو عملی تحریمها هستند. داوود فراهانی در پاسخ به سوال در مورد آینده صنعت پتروشیمی و مشارکت خارجیها در این صنعت گفت: «هلدینگ خلیجفارس به دلیل توسعه محوربودن طرحهای یادشده را در دست اجرا دارد و مشغول بررسی طرحهای دیگر است که با برداشته شدن تحریمها و دستیابی به دانش فنی نو جهان، امکان اجرای طرحهای بیشتری نیز به وجود میآید که دارای ارزش افزوده بالاتری است و پیش از این نیز یا در سبد تولید پتروشیمی کشور نبوده یا بسیار کم بوده است. درحال حاضر خوشبختانه شرکتهای خارجی مدام مراجعه میکنند که نشاندهنده فراهم بودن بستر کار برای پروژههای جدید است. خوشبختانه در پتروشیمی بومیسازی تجهیزات نیز اتفاق افتاده است و اکنون زیر 50درصد مثل ماشینآلات حساس وارد میشود. درحالی که پیش از این 90درصد تجهیزات کشور وارد میشد. درحال حاضر فقط مطالعات و مذاکرات با طرفهای خارجی صورت گرفته است. ما خواهان دراختیار گرفتن رتبههای تک رقمی پتروشیمی جهان هستیم. زیرا منابعی که دراختیار ایران است در اکثر کشورهایی که در رتبههای بالاتر از ایران قرار گرفتهاند، وجود ندارد. بلکه مسائل برونزا این وضعیت را به ما دیکته کرده است».

هلدینگ خلیجفارس در زمان زعامت محمدرضا نعمت زاده و با هدف تصاحب بیشتر بازارهای شرق آسیا اقدام به خرید یک مجتمع پتروشیمی در فیلیپین کرد. اما در روزهای اخیر، اخباری مبنی بر ضررده بودن این مجتمع و تصمیم برای فروش آن به گوش رسید. فراهانی در این زمینه به «تعادل» گفت: «خرید اینگونه مجتمعها لازم است. زیرا کشور را در صف فروشندگان بازار قرار میدهد. در شرایط زمانی خرید این مجتمع ایجاب میکرده است که پتروشیمی ایران خودش را به بلوک شرق آسیا معرفی کند. اما شرایط به گونهیی که مورد نظر ایران بود جلو نرفت و اکنون این مجتمع ضررده شده است».