ارزآوری صنعت چرم

صنعت چرم کشور یکی از صنایعی است که از قدمت دیرینهای برخوردار است اما طی 8سال گذشته با مشکلات فراوانی دستوپنجه نرم میکند. کمبود نقدینگی، مواد اولیه و عوارض صادراتی، از مهمترین موانع رشد صنعت چرم در کشور بهشمار میرود. روزهای پایانی سال93 بود که متولیان این صنعت، از وضع عوارض 10درصدی برای صادرات سالامبور خبر دادند که علت آن نیز جلوگیری از صادرات مواد اولیه برای توسعه صنعت چرم عنوان شد. موضوعی که آن زمان، موافقت تولیدکنندگان را بههمراه داشت، اما ظاهرا وضع عوارض اکنون زیاد به مذاق تولیدکنندگان صنعت چرم خوش نیست و آنها خواستار اصلاح عوارض صادراتی در این حوزه هستند.

هماکنون ایران 5.5درصد ذخایر پوستی دنیا را تامین میکند؛ طبق آمارها، تنها 10درصد از میزان پوست استحصالی کشور جذب بازار داخلی شده و مابقی باید به بازارهای جهانی صادر شود. در این میان، کاهش 60درصدی قیمت پوست از یک سو و ازسوی دیگر، وضع عوارض صادراتی موجب شده که تولیدکنندگان با زیانی انباشته مواجه شوند؛ رخدادی که بهدلیل افزایش قیمتهای جهانی و افزایش عوارض ایجاد شده است. ازسوی دیگر، به گفته کارشناسان، در حال حاضر 90واحد تولید تلفیقی از چرم سبک و سنگین در فرآیند نهایی شدن محصول داخلی فعالیت دارند اما از این تعداد شاید تنها یک واحد آمادگی داشته باشد تا تولید چرم را به مرحله آخر برساند.

ازسوی دیگر هزینههای تولید در کشور گران است، درحالی که پوست قیمتی ندارد بنابراین اگر تولیدکنندگان با کیفیت بالا چرم تولید کنند، قیمت تمام شده آن قابل رقابت نیست.براساس آمار منتشر شده ازسوی اتحادیه تولیدکنندگان چرم، در بهترین شرایط، ارزآوری این صنعت حدود 200میلیون دلار بوده و در حال حاضر نزدیک به 120میلیون دلار است که این میزان کاهش نیز بهدلیل وضع عوارض صادراتی بر این صنعت است. کارشناسان معتقدند در شرایط کنونی پس از تحریم، چرم از میزان ارزآوری و اشتغالزایی بالقوه برخوردار است و اگر قوانین دستوپا گیر از این صنعت برداشته شود، نهایی کردن محصولات داخل میتواند حاشیه سود بالایی را برای کشور به ارمغان بیاورد.

زیان انباشته وضع عوارض

در این راستا، عضو هیاتمدیره و نایبرییس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان سالامبور و چرم ایران درخصوص وضعیت صنعت چرم در دوران پس از تحریم گفت: باتوجه به جمعبندی توافقات بینالمللی، ما شاهد رفتوآمد هیاتهای اقتصادی هستیم. در این راستا، نمایندگان یک هیات ایتالیایی، صنعت چرم ایران را موردارزیابی قرار دادند و برای سرمایهگذاری در این صنعت ابراز تمایل کردند. محمد لاهوتی گفت: از یک سالونیم قبل، وضع عوارض برای صادرات پوست سالامبور و قیمتگذاری سلیقهای در گمرک، سبب شده تا پس از ۹ماه، باوجود کاهش ۶۰درصدی قیمت پوست در دنیا، صادرکنندگان سردرگم شوند و کامیونهای صادراتی در گمرکات معطل بمانند.

وی ادامه داد: متاسفانه با وضع عوارض به صنعت چرم لطمههای فراوانی وارد شد که امیدواریم دولتمردان با تمهیدات جدی موانع بر سر راه این صنعت را رفع کنند تا سرمایهگذاران خارجی بهراحتی در این زمینه سرمایهگذاری کنند. رییس کنفدراسیون صادرات ایران درمورد مشکل صادرات چرم گفت: طی یک سال اخیر، به دلایل مختلفی قیمت جهانی پوست سالامبور 60درصد کاهش داشته که یک دلیل آن، کاهش تقاضا در بازارهای جهانی و دلیل دیگر، عرضه بیش از نیاز است؛ چراکه با وضع عوارض صادراتی برای این کالا و طبق قانون حقوق مکتسب که صادرکننده سه ماه از ابلاغ هر قانونی برای اجرای آن زمان دارد، محصول تمام انبارهای پوست و سالامبور روانه بازارهای صادراتی شد که همین عرضه بیش از حد تا حدی در کاهش قیمتهای جهانی تاثیرگذار بود. 

اعتراض به کاهش 5درصدی

قیمت پایه صادرات

وی در ادامه بااشاره به اینکه از اواخر بهمن ماه سال گذشته، طی نامهای از گمرک خواستار تعدیل قیمتهای پایه صادراتی پوست سالامبور و «وت بلو» به قیمت واقعی روز شدیم، خاطرنشان کرد: گمرک طی این درخواست، هرگونه تغییری را منوط به نظر وزارت جهاد کشاورزی بهعنوان وزارتخانه تخصصی این کالا کرد. لاهوتی ادامه داد: درنهایت، به وزارت جهاد کشاورزی مراجعه کردیم و با ارائه توضیحات، وزارت جهاد در اقدامی جداگانه، کاهش 5درصدی قیمت پایه صادراتی را به گمرک، ابلاغ و بلافاصله گمرک نیز با آن موافقت کرد، ولی اتحادیه صادرکنندگان پوست و چرم به این ابلاغیه اعتراض کرده و خواستار کاهش واقعی قیمتها برای صادرات شد. لاهوتی به این نکته اشاره کرد که «34نوع سند و مدرک برای علت کاهش قیمتها به وزارت جهاد ارائه کردیم که نمونه آن، مستندات مربوط به انجمن کشتارگاهها و اتحادیه فروشندگان گوشت گوسفندی» بود که درنهایت وزارت جهاد کشاورزی بعد از 7ماه، با کاهش 50درصدی قیمت پایه صادراتی چرم موافقت کرد.

عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی تهران گفت: اما جالب اینجاست که گمرک که تا به حال نظر وزارت جهاد کشاورزی را پیششرط تعدیل قیمتها میدانست، در اقدامی سوالبرانگیز، نامهیی را که به امضای قائممقام وزیر رسیده است، نادیده گرفته و قیمتهای کارشناسی خود را پیشنهاد کرد. وی تصریح کرد: حتی پس از برگزاری جلسات طولانی با حضور نمایندگان وزارت صنعت، سازمان توسعه تجارت، وزارت جهاد و بخش خصوصی، باوجود موافقت همه، گمرک زیر بار این مساله نرفت و درنتیجه دهها کامیون صادراتی معطل تصمیم گمرک ماند. به گفته لاهوتی، این درحالی است که اکنون در گمرک قیمت هر جلد پوست که در بازارهای جهانی 2 تا 3دلار ارزش واقعی دارد، 6 تا 7دلار تعیین میشود که با عوارض صادراتی 10درصدی، بار سنگینی را بر دوش صادرکنندگان که همواره بهدنبال راهکاری برای رقابت در بازارهای جهانی هستند، میگذارد. 

ارزآوری 200میلیون دلاری چرم

وی درخصوص وضعیت واحدهای چرم سبک گفت: قبل از انقلاب ایران در حوزههای چرم سبک از مزیتهای بالقوهیی برخوردار بود اما بهدلیل واردات پوست، سرمایه گذاریها در حوزه چرم سنگین سوق پیدا کرد و بعد از انقلاب هم واحدهای چرم سبک پیشرفت قابلملاحظهیی نداشتند و به این ترتیب، صادرات کالاهای نیمه ساخته در کشور رقم خورد. لاهوتی افزود: درحال حاضر 27جلد دام سبک را داریم که بین 5 تا 7میلیون آن از نوع پوست بز محسوب میشود که از اول انقلاب صادرات این نوع پوست ممنوع بوده اما اخیرا با عوارض 50درصدی آزاد شده است. در بخش دام سبک از نوع گوسفند نیز بین 18تا 20میلیون جلد استحصال داریم که حدود 5 تا 10درصد تقاضای داخل است و به صورت البسه چرمی استفاده میشود. در واقع؛ حدود 90درصد تولیدات به صورت نیمه ساخته به صورت سالامبور و وت بلو به کشورهای ایتالیا، هند، پاکستان و چین صادر میشود. وی در پاسخ به این پرسش که ارزآوری این صنعت چه میزان است، توضیح داد: در بهترین شرایط ارزآوری این صنعت حدود 200میلیون دلار بوده و درحال حاضر نزدیک به 120میلیون دلار است که این میزان کاهش نیز به دلیل وضع عوارض صادراتی بر این صنعت است.

عوارض صادراتی سد راه صنعت چرم

همچنین نایب رییس دیگر اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان سالامبور چرم ایران درخصوص وضعیت صنعت چرم ایران گفت: سالهاست که در زمینه حمایت از صنایع کوچک، لب به سخن میآوریم؛ صنایعی که سهم 92درصدی در اشتغال دارند و انتظار میرود با حمایتهای بیشتر در این بخش شاهد ارزآوری بیشتر باشیم؛ این درحالی است که بیشترین منابع نقدینگی به سمت و سوی صنایع بزرگ معطوف میشود.

صادرات ضعیف چرم سبک

شادکام در پاسخ به این پرسش که چه میزان از صنعت چرم سبک و سنگین صادر میشود، توضیح داد: متاسفانه در زمینه چرم سبک هیچ کالاهای ساخته شده نهایی صادر نمیشود و در حوزه تولید چرم سنگین نیز تنها نیاز مصرف داخل تامین میشود. این فعال اقتصادی با بیان اینکه برای صادرات چرم باید کیفیت بالا و قیمت رقابتی باشد، تصریح کرد: تولیدکنندگان چرم اگر مدعی هستند که میتوانند الگویی برای چرم سبک معرفی کنند که صادرات را پس از تبدیل به چرم داشته باشند، اینکار را انجام دهند. 

توجیه بیکیفیت بودن کالاها

شادکام با اشاره به فعالیت واحدهای صنعتی گفت: درحال حاضر 90واحد تولیدی تلفیقی از چرم سبک و سنگین در فرآیند نهایی شدن محصول داخلی فعالیت دارند اما از این تعداد شاید تنها یک واحد آمادگی داشته باشد تا تولید چرم را به مرحله آخر برساند. از سوی دیگر هزینههای تولید در کشور گران است درحالی که پوست قیمتی ندارد بنابراین اگر بتوانیم با کیفیت بالا چرم تولید کنیم، قیمت تمام شده آن قابل رقابت نیست. وی در پاسخ به این سوال که آیا با ایجاد توافقهای بینالمللی روزنهای برای سرمایهگذاری در صنعت چرم وجود دارد، گفت: بعد از جمعبندی توافقهای هستهای شاهد ورود تیمهای اقتصادی به کشور بودهایم اما این آمدوشدها عمدتا بر سرمایهگذاری در حوزه صنایع بزرگ معطوف شده است؛ این درحالی است که اگر قوانین دست و پاگیر از این صنعت برداشته شود، چرم از میزان ارزآوری و اشتغالزایی بالقوه برخوردار است و نهایی کردن محصولات داخل میتواند حاشیه سود بالایی را برای کشور به ارمغان برساند.

70 درصد ماشینآلات فرسودهاند

وی در پاسخ به این پرسش که چه میزان از واحدهای صنعتی از ماشینآلات به روز استفاده میکنند، گفت: درحال حاضر بیش از 70درصد صنعتگران با ماشینآلات فرسوده دست به گریباناند. به همین دلیل هزینههای سربار تولید نیز افزایش یافته و بهرهوری نیز روند نزولی را طی میکند. شادکام خاطرنشان کرد: امیدواریم با نهایی شدن توافقهای هستهیی شاهد ورود سرمایهگذاران به حوزه صنایع کوچک به ویژه صنعت چرم باشیم؛ چراکه این صنعت علاوه بر عوارض صادراتی از نبود تجهیزات به روز رنج میبرد. البته نباید فراموش کرد که سرمایهگذاران خارجی نیز سوار بر ماشین بدون موتور نخواهند شد؛ لذا امیدواریم که قبل از ورود سرمایهگذاران خارجی، متولیان دولتی نیز در زمینه فراهم کردن زیرساختها چارهاندیشی کنند. وی در پاسخ به این پرسش که درحال حاضر کدام کشورها در زمینه تولید چرم رقیب اصلی ایران محسوب میشوند، تصریح کرد: هندوستان، پاکستان، ترکیه و چین به عنوان رقبای اصلی ایران مطرح هستند و امیدواریم با برچیده شدن مشکلات این حوزه، صنعت چرم ایران نیز توان رقابت با کالاهای خارجی را داشته باشد.

پابرجایی عوارض صادراتی

رییس انجمن چرم ایران نیز درخصوص وضعیت این صنعت گفت: برخی متولیان عوارض صادراتی را سد راه صنعت چرم میپندارند؛ این درحالی است که برای حفظ صنعت عوارض صادراتی باید پابرجا باقی بماند چراکه در غیر این صورت کشور مقصد کالاهای خارجی میشود. علی حسنزادهدلیر ادامه داد: درحال حاضر مشکلات دولتی همچون بیمه و مالیات بر ارزشافزوده، مهمترین مشکل صنایع به شمار میرود چراکه این نوع قوانین نه تنها در حوزه چرم بلکه در دیگر صنایع نیز آسیبزا هستند. در تمامی کشورها معضلات حوزه صنایع کارشناسی میشوند؛ این درحالی است که در کشور ما؛ متولیان دست بر دست گذاشتهاند و برای صنایع، نقشههای دیگری را در ذهن ترسیم میکنند. این فعال اقتصادی درخصوص پتانسیل تولید کارخانجات گفت: درحال حاضر بیش از 250میلیون چرم در سال توسط تولیدکنندگان داخلی تامین میشود. شهرهایی همچون مشهد، تهران و تبریز نیز به عنوان مقاصد تولیدکننده در این عرصه زبانزد عام و خاص هستند.