خروج پتروشیمی‌ها از بورس کالا؛ افزایش رانت یا کاهش رانت؟‌

معاملات محصولات پتروشیمی در بورس کالا همیشه با حواشی زیادی همراه بوده است. همواره عرضهکنندگان و تقاضاکنندگان از محدودیتهای بورس کالا گله داشتند و از طرف دیگر فعالان بازار سرمایه ترجیح میدادند برای ایجاد شفافیت بیشتر این معاملات را در همین بازار نگهدارند.اما شب گذشته، پس از اظهار نظر نعمت زاده،وزیر صنعت ،معدن و تجارت برای ایجاد بازاری خارج در بورس کالا که معاملات پتروشیمی در آن جا هم انجام شود، گمانه زنی برای احتمال ورود معاملات پتروشیمی در مسیر دیگر افزایش پیدا کرده است. در همین خصوص با چند تن از فعالان بازار سرمایه و نمایندگان مجلس به آسیب شاسی این اظهارنظر پرداخته شده است.

مجلسیها موافق خروج پتروشیمی از بورس کالا

بهروز نعمتی، عضو کمیسیون صنایع و معادن در اینباره گفت: پیشنهاد وزیر صنعت بسیار خوب است به این دلیل که متاسفانه بعضی از مسائل مختلفی که در بحث بورس پیش آمده و صفبندیهای متعددی شکل گرفته که با این پیشنهاد خیلی از مسائل حل خواهد شد. او در رابطه با احتمال ایجاد رانت با جدا شدن پتروشیمی از بورس کالا تصریح کرد: اتفاقا در حال حاضر هم رانتهای مختلفی وجود دارد که متاسفانه شاهد آن هستیم و این اقدام میتواند بسیاری از مشکلات در بورس کالا را از میان بردارد.

محسن بیگلری دیگر عضو کمیسیون صنایع و معادن گفت: با این کار بازار رقابتی میشود و بهتر است که این کار انجام شود و قطعا این اقدام فضا را رقابتی خواهد کرد و به نظر من محصول ارزانتر هم خواهد شد. بیگلری ادامه داد: به عقیده من عملی کردن این موضوع به هیچ عنوان باعث رانت نخواهد شد و افراد اگر بخواهند از این موضوع سوءاستفادهای کنند چه بورس باشد چه نباشد از رانت استفاده خواهند کرد و به نظر من این اتفاق مثبتی خواهد بود و این پیشنهاد از طرف وزیر صنعت بهجا و معقول است.

بورس کالا رانت را کاهش میدهد

در همین زمینه مهدی طحانی، مدیر عامل شرکت مشاور سرمایه گذاری آوای آگاه گفت: سیستم توزیع فعلی بورس کالا به شکلی است که بیش از همه توجه دلالان و کسانی که منابع مالی بزرگ دارند، به بورس جلب شدهاست، در حالی که مصرف کننده نهایی این محصولات، شرکتهای پاییندستی پتروشیمی هستند که معمولا خریداران خرد بازارند و با سیستم فعلی نمیتوانند از بورس کالا خرید کنند.

او افزود: به جای تغییرات این بازار و بردن این معاملات به بازار خارج از بورس کالا، باید بورس کالا تمهیداتی را ایجاد کند که این معاملات در تناژهای کوچکتر نیز بتواند انجام شود. این کارشناس بازار سرمایه اظهار کرد: بورس کالا برای شفافیت ایجاد شدهاست اما اگر این بازار پا بگیرد، به نفع شرکتهای پتروشیمی خواهد شد، چون آنها میتوانند خود برای قیمتگذاری وارد مذاکره شوند. حتی ممکن است مدیران شرکتهای پتروشیمی نیز شرکتهایی داشتهباشند و بتوانند با قیمتی عرضه کنند که به نفعشان باشد. در هر صورت فعالان بازار سرمایه مخالف خروج این معاملات از بورس کالا هستند و حیف است بازاری که درمرحله شفاف شدن است، با این اظهارنظرها کدر شود.

اسماعیل غلامی، دیگر کارشناس بازار سرمایه در این خصوص گفت: اگر معاملات محصولات پتروشیمی، به بازاری خارج از بورس کالا برود، حتما رونق پیدا می کندکه این رونق با رانت همراه خواهد شد. از سوی دیگر دیده می شود که افرادی می توانند تامین نیاز از بروس کالا انجام دهند که شخصیت حقوقی شناخته شده دارند و به عبارتی ورود خریداران خرد در این بازار محدود است.

او افزود: اگر بورس کالا بتواند اقداماتی فراهم کند تا خریداران خرد هم بتوانند نیاز خود را از این بازار تامین کنند، مشکلات خریداران حل می شود و نیازی به بازار خارج از بورس کالا نیست. باید توجه شود که ایده تاسیس بورس کالا در دنیا برای شفاف سازی معاملات و به دست آمدن قیمت تعادلی در مکانیزم عرضه و تقاضا است. همانطور که مشاهده می شود قیمت کالایی مانند مس در دنیا بر اساس قیمت بورس لندن مورد معامله قرار می گیرد.