ارزش کل تولیدات معدنی به 8 هزار میلیارد تومان کاهش یافت

ورود به صنایع پیشران از جمله بخش معدن و صنایع معدنی را میتوان یکی از اولویتهای هیاتهای تجاری خارجی در شرایط پس از تحریم دانست، اما آنچه مسلم است، برای ورود سرمایهگذاران به این بخشها، دولت باید گام به گام با برنامهریزی پیش برود. از این رو در دوران گذار و در فضای پس از تحریم، کشور ما از دیدگاه فعالان داخلی حوزه معدن و صنایع معدنی و از منظر سرمایهگذاران خارجی، از مزیتهای نسبی در سرمایهگذاری در بخش معدن برخوردار است. از سوی دیگر با لغو تحریمها، شرایطی فراهم خواهد شد که با حضور سرمایه گذاری خارجی و متخصصان، میتوانیم بخش معدن را به سمت تولید با ارزش افزوده بیشتر سوق دهیم.

رییس سازمان نظام مهندسی معدن ایران نیز در این باره معتقد است: «دوران پس از تحریم، آغاز سرعت گرفتن حرکت کشور در مسیر توسعه اقتصادی به واسطه فراهم شدن شرایط حضور سرمایهگذاران خواهد بود؛ چرا که سرمایهگذار خارجی، منتظر به آرامش رسیدن فضای کسبوکار در ایران در دوران پس از تحریم است تا پس از آن، سرمایههای خود را با اطمینان کامل وارد کار کنند. بنابراین با توجه به پتانسیلهای بالای معدنی در کشور، نیازمند توجه بیشتر و تغییر نگاه مسوولان دولتی و صاحبان سرمایه در پررنگ کردن بخش معدن و صنایع معدنی در اقتصاد کشور هستیم و دولت باید تا جایی که امکان دارد، دست از دخالت در بخش معدن بردارد و از توان بخش خصوصی واقعی و تشکلها در این فضای جدید بیشتر استفاده کند.» به گفته ناصرنیا، «با لغو تحریمها و سرریز شدن سرمایههای خارجی به این بخش، در 6 ماهه دوم سال جاری، بخش معدن رشدی بین 5 تا 10 درصد را تجربه خواهد کرد.».در همین زمینه با هرمز ناصرنیا، رییس سازمان نظام مهندسی معدن گفتوگو شده است.

با توجه به ایجاد فضای امیدواری در کشور پس از توافق هستهای، انتظارات برای جذب سرمایهگذاری خارجی در بخشهای مختلف اقتصاد کشور در فضای پس از تحریم بالارفته است؛ با این اوصاف و با توجه به لغو تحریمها در نیمه دوم سال جاری میتوان امیدوار بود که ورود سرمایهگذاران خارجی برای سرمایهگذاری در بخش معدن افزایش یابد؟

در دوران پس از تحریم و با اجرایی شدن مراحل مربوط به توافق هستهیی و رفع کامل تحریمها، فرصتهای زیادی برای سرمایهگذاری بخش معدن و صنایع معدنی وجود دارد، اما تشویق سرمایهگذاران برای سرمایهگذاری در این بخش یک مقدمه است و برای ادامه فعالیت، مقدمات دیگری باید فراهم شود که این شرایط درحال حاضر فراهم نیست. البته پس از توافقات نهایی هستهیی، شاهد افزایش ورود سرمایهگذاران خارجی به کشور هستیم و این خود جای امیدواری است که حجم سرمایهگذاری در نیمه دوم سال جاری در بخش معدن افزایش یابد.

سرمایهگذاران خارجی در کدام حوزه صنایع معدنی تمایل بیشتر به سرمایهگذاری دارند؟

میتوان گفت تمایل آنها بیشتر برای ورود و سرمایهگذاری در حوزه صنایع معدنی همچون فولادسازی، فلزات سنگین مثل نیکل، تیتانیوم و... باشد، اما باید بهدنبال راهحل برای مشکلات موجود و جذب سرمایهگذار رفت که تاکنون اقدامات جدی در این زمینه انجام نشده است.

چه نوع موانع یا مشکلاتی بر سر راه جذب سرمایهگذاران خارجی وجود دارد که باید رفع شود؟

متاسفانه در حال حاضر شاهدیم که به راحتی سرمایهها از کشور خارج میشود اما از آن طرف، دولت به راحتی اجازه سرمایهگذاری را به خارجیها نمیدهد. اگرچه اراده دولتها همواره جذب سرمایههای خارجی بوده است، اما برنامه و عملکرد آنها طوری بوده که ورود سرمایهگذار خارجی به کشور را مشکل کرده است. امنیت سرمایه، سودآوری، برگشت سرمایه و... از جمله مواردی است که باید در بخش سرمایهگذاریها به آن توجه شود؛ چرا که سرمایهگذار در جایی اقدام به سرمایهگذاری میکند که ریسک کمتری داشته باشد. این در حالی است که رتبه ایران در ریسک سرمایهگذاری بسیار پایین است؛ یعنی هنوز فضای اطمینانبخش برای سرمایهگذار خارجی در ایران وجود ندارد یا خیلی ضعیف است. 

وجود چنین فضایی تا چه اندازه به ضعف ساختارهای دولتی حاکم بر اقتصاد کشور برمیگردد؟

متاسفانه باید اذعان کرد، ساختارهای دولتی کشورمان دارای ضعف است و تلاش زیادی نیاز است که این ساختارها اصلاح شود. بهطور مثال یکی از این موارد خروج ارز است؛ یعنی سرمایهگذار خارجی نباید دغدغه سرمایهگذاری خود در کشور ما را داشته باشد، این در حالی است که در این زمینه با موانع زیادی روبهرو هستیم.

چالشهای عمده بخش معدن در حال حاضر چیست؟

در حال حاضر یکی از چالشهای عمده بخش معدن دخالت بیش از حد دستگاههای دولتی در کار معدن است که میتوان با اتخاذ سیاستهای راهبردی این نوع دخالتها را کاهش داد. نظارت و برنامهریزی با دخالت متفاوت است. در واقع کار دولت برنامهریزی و نظارت بر عملکردهاست. از این رو چنانچه مجوزی برای بهرهبرداری یک واحد معدنی صادر شده است، دولت حق دخالت ندارد. این در حالی است که برخی از معادن ما تحت فشار مقامات محلی، مردمی و نمایندگان مجلس شورای اسلامی قرار دارند. بهطور نمونه یک معدندار با 25 نفرکارکن مشغول به فعالیت است؛ این درحالی است که برخی از مسوولان و نمایندگان با تحت فشار قراردادن، سعی در جذب آشنایان برای فعالیت دارند. 

حال اگر با مقاومت معدندار روبهرو شوند، وی را تحت فشار قرار خواهند داد، در مقابل هم اگر بپذیرند، با ضرر و زیان روبهرو خواهند شد.  البته یکی دیگر از مشکلات بخش معدن، ضعف بازاریابی خارجی است؛ چراکه تجار و بازرگان ما تنها در واردات تخصص دارند و در زمینه صادرات و بازاریابی محصولات داخلی خیلی تخصص ندارند و این ضعف بزرگ است؛ چراکه معدنکاران ما نمیتوانند در تمام دنیا راه بیفتتد و اقدام به بازاریابی محصولات کنند. 

راهکار شما برای رفع این مشکل چیست؟

چرا در سالهای اخیر شاهد افت شاخص تولید در بخش معدن بودیم؟

سال 92 با افزایش تولید فولاد در چین مواجه بودیم که به دنبال آن افزایش قیمت فولاد و مواد معدنی نیز افزایش یافت. همچنین سال گذشته چین تولید فولاد خود را کاهش داد و با توجه به اینکه کشور چین یکی از اثرگذارترین صنایع در دنیاست، این امر سبب کاهش قیمت تمام فلزات شد و موضوع تاثیرگذار دیگر در کاهش تولیدات معدنی رکود بخش ساختمان کشور است. از اینرو رکود در این دو حوزه روی تولید مواد معدنی تاثیر منفی گذاشت و به دنبال آن، شاهد رکود سرمایهگذاری در بخش معدن در سالهای 93 و 94 بودیم که رشدی را دربرنداشت.