کم‌رونقی شیمیایی‌ها و بی رمقی تولید

پس از عقبنشینی حجم معامله پلیمرها در بورس کالا این بار نوبت به بازار شیمیاییها رسیده که با کاهش حجم معامله به استقبال شرایط جدید حرکت کنند. با توجه به کاهش قیمت جهانی نفت خام در بازارهای جهانی بسیاری از فعالان بازار معتقد هستند که قیمتهای پایه پیش رو کاهشی خواهد بود بنابراین خرید از جذابیت کمتری برخوردار خواهد بود. این در حالی است که برخی شایعات نیز در بازار گسترش پیدا کرده که از کاهش قیمتها به دلایل افت بهای تمام شده حکایت دارد ولی از پایه و اساس مشخصی برخوردار نیست.

پس از بازار پلیمرها شاهد عقب نشینی آرام حجم معاملات در رینگ محصولات شیمیایی هستیم که دلیل اصلی آن را باید کاهش تقاضا در کنار افت نسبی حجم عرضههای نقدی و رشد عرضههای سلف دانست. آمارها نشان میدهد در روز گذشته حجم عرضه محصولات شیمیایی برابر با 22 هزار و 505 تن بوده که به نسبت مدت مشابه در هفته گذشته و عرضه 21 هزار و 860 تنی، از افزایش بیش از 700 تنی عرضهها حکایت دارد. حجم معاملات محصولات شیمیایی نیز در روز گذشته 7240 تن بود که بازهم به نسبت هفته پیش از آن و حجم معامله 9169 تنی از کاهش 2 هزار تنی حجم معاملات خبر میدهد که سیگنال منفی بزرگی به حساب میآید.

این در حالی است که حجم بزرگی از عرضهها در روز گذشته بهصورت سلف روی تابلو قرار گرفت که از یک سو جذابیت خرید را کاهش داده و از سوی دیگر نشاندهنده برخی اتفاقات خاص در این بازار است تا جایی که تلاش دارند زمان تحویل را به تعویق انداخته ولی مبلغ معامله را هماکنون دریافت کنند. به نظر میرسد برخی از شرکتها نیم نگاهی به دوران پساتحریم دارند شاید شرایط در آینده متحول شده و موقعیت صادرات برای آنها فراهم شود. از سوی دیگر خریداران چندان میلی به خرید از خود نشان نمیدهند تا جایی که برخی از کالاهای جذاب نیز رونق پیشین را از دست دادهاند. ادامه شرایط پیشین در عرضه جوش شیرین سلف، بیتوجهی بازار به عرضه دی اتیل هگزانول نقدی شازند با ثبت تقاضای 66 تنی در برابر عرضه 1100 تنی آن، کم توجهی بازار به پلیکربناتها همچون گذشته، جهش تقاضای استایرن منومر پتروشیمی پارس پس از شایعات گسترده آنها، توجه بازار به دی اتانول آمین سلف پتروشیمی شازند و منواتیلن گلایکول سلف پتروشیمی شازند، اسید استیک نقدی پتروشیمی فناوران و منواتیلن گلایکول سلف فرساشیمی را میتوان برخی از مهمترین رخدادها در این بازار برشمرد.

با توجه به این کاهش حجم معاملات در روز گذشته باید دورنمای خطرناکی را پیش روی بازار پتروشیمی و صنایع بزرگ پاییندستی مصرفکننده این کالاها ترسیم کنیم. با توجه به ویژگیهای فنی این قبیل کالاها که اغلب آنها خود در تولید دیگر مواد اولیه صنایع پتروشیمی و پلاستیک مورد استفاده قرار میگیرد، این موارد باعث خواهد شد از لحاظ فنی شاهد مخابره یک هشدار جدی به بازار پلیمرها باشیم، زیرا ممکن است بالابودن حجم معامله پلیمرها در بورس کالا را محدود کند.

مدیریت بازار در چه مسیری قرار دارد؟

بحث مدیریت بازار پلیمرها با محوریت برخی واسطهها مدتی است که به گفتمان بسیاری از فعالان بازار تبدیل شده که البته برخی از کارشناسان برداشته شدن سقف ماهانه بهینیاب و استفاده از سقف سالانه آن را دلیل اصلی این رویکرد دانستهاند. این در حالی است که در گذشته نیز واگذار کردن یک کد معاملاتی متاسفانه وجود داشته، ولی ممکن است با این اقدام شدت عملکرد واسطهها تقویت شود. با توجه به پذیرفتن بسیاری از عملکردهای اقتصاد آزاد در ساز و کار بورس کالا باید گفت که این شرایط را میتوان از یکسو به فال نیک گرفت، زیرا ارتباط برخی تولیدکنندگان خرد با مواداولیه به کمک معاملات اعتباری در بازار آزاد برقرار شده که به افزایش حجم تولید کل منجر خواهد شد. از سوی دیگر برخی فعالان قدرتمند در بورس و بازار فضای عمل بیشتری پیدا کرده که در کنار وجود تقاضای واقعی در شرایطی که سفته بازی بیش از سودآوری خطرناک خودنمایی میکند میتواند به تقویت ساز و کار بورس کالا نیز منجر شود. به نظر میرسد بازار باوجود کاهش حجم معاملات پلیمرها هنوز شرایط مطلوبی داشته و میتواند بر سایر بخشهای دیگر هم تاثیرگذار باشد. در نهایت در ماههای ابتدایی سال جاری حجم تولید صنایع پتروشیمی با وجود افزایش حجم تولید گاز طبیعی و بهبود تغذیه واحدهای بالادستی پتروشیمی کاهش یافته که در گزارش وزارت صنعت، معدن و تجارت کاهش تقاضا در بازار داخلی را دلیل این امر عنوان کرده بودند، بنابراین رشد حجم معاملات پلیمرها در بورس کالا رخداد جذاب و مطلوبی برای تمامی فعالان بازار در بخشهای مختلف تولید است که میتواند تولید ناخالص داخلی در کشور را نیز تقویت کند.

با توجه به کاهش قیمتهای جهانی در بازار نفت و محصولات پتروشیمی شاهد آن هستیم که از یکسو سودآوری واحدهای پتروشیمی کاهش یافته و از سوی دیگر حجم صادرات آنها نیز محدود شده است بنابراین تنها گزینه پیش رو تغذیه بازار داخلی و حمایت از معاملات در بورس کالا است که در درجه اول از واحدهای بزرگ پتروشیمی حمایت خواهد کرد.

نکته دیگر برخی شایعات درخصوص کاهش قیمت تمام شده محصولات است که در بازار بر سر زبان افتاده تا جایی که با سرایت جو ترس در بازار برخی را از خرید منصرف میکند. باید در پاسخ گفت که قیمتهای پایه تنها از سوی شرکت ملی صنایع پتروشیمی اعلام خواهد شد که آن هم بر مبنای قیمتهای جهانی با احتساب ارز آزاد است بنابراین رخداد خاصی به جز شرایط طبیعی پیشین بر قیمتهای بورس کالا موثر نخواهد بود.

بازارهای جهانی

در بازارهای جهانی شاهد عقبنشینی قیمت اغلب محصولات پتروشیمی و شیمیایی هستیم؛ چرا که به تبعیت از کاهش قیمتهای جهانی نفت خام بسیاری از محصولات زیرمجموعه این گروهها با کاهش قیمتها روبهرو شدهاند. این در حالی است که بهای جهانی نفت خام مجددا در مسیر افزایشی قرار گرفته، ولی هنوز برای تاثیرگذاری بر بازار محصولات پتروشیمی بسیار زود است. سرمای زودهنگام پاییزی تاکنون باعث شده تا بسیاری از خریداران عقبنشینی کنند که تاثیر آن بیشتر بر کالاهای مصرفی همچون پلی اتیلنهای ترفتالات بطری، پلیاستایرنها و پلیاتیلنهای سبک بوده است هرچند که سایر گریدهای پلیمری یا پتروشیمی نیز با کاهش قیمت روبهرو هستند و به نظر میرسد با عقبنشینی خریداران و کاهش قیمتهای مواد اولیه مخصوصا افت بهای آتی نفتا در بازارهای شرقی این روند نزولی بازهم ادامه یابد. در لحظه تنظیم این گزارش بهای هر بشکه نفت خام برنت با 0/77 درصد افزایش به 47 دلار و 17 سنت رسیده و بهای هر بشکه نفت خام سبک آمریکا با 0/74 درصد رشد به 43/52 دلار در هر بشکه رسیده است. با توجه به کاهش محسوس قیمتها در روزهای گذشته باید این افزایش قیمتها را سفتهبازی دانست ولی بازهم دلایل خاص خود را دارد. دورنمای بازارهای جهانی نفت خام به هیچ عنوان شرایط جذابی ندارد. رقابت بین فروشندگان برای تصاحب سهم بازار یکدیگر در کنار ورود رقبای قدرتمند جهانی به یک فاز رقابت جدیتر که در چارچوب مسائل اقتصادی از حالت طبیعی به یک فاز خشن مالی با کاهش قیمتهای پیشنهادی و شرایط اعتباری فروش و حرکت به سمت فرآوردهها به جای صادرات نفت خام حرکت میکند. با توجه به این موارد باید گفت که بهای جهانی نفت خام هرچند که به قیمتهای پایینتر از 40 دلار بسیار حساس است، ولی به نرخهای بالاتر از 50 دلار هم آلرژی پیدا کرده که خروجی این موارد ادامه نوسان قیمتها در سطوح فعلی خواهد بود.

به احتمال قوی و با کاهش قیمتهای نقدی و آتی نفتا هزینه تولید محصولات پتروشیمی در اقصی نقاط جهان کاهش خواهد یافت ولی این وضعیت چندان عمیق نخواهد بود زیرا بخش بزرگی از این خوراک مایع در برجهای بخار شکن به اولفینها همچون اتیلن و یا پروپیلن تبدیل شده که به دلیل از رده خارج شدن بسیاری از این واحدها بهصورت روزشمار در نقاط مختلف کره زمین، روند کاهشی نرخ اولفینها همگام با نوسان بهای نفتا و یا نفت خام جایگیری نکرده است و احتمالا این شرایط ادامه مییابد.