اوضاع نابسامان بازار نفت در پایان سال 2015

در حالی که جهان در شور و شوق آغاز سال میلادی جدید قرار دارد، بازار طلای سیاه یکی از بیرمقترین آخر سالهای خود را پشت سر میگذارد. شاید اواخر سال گذشته نیز نگرانی از بابت کاهش بهای نفت در میان تولیدکنندگان و سرمایهگذاران این حوزه وجود داشت، اما باز هم حرفی از نفت «20» یا «15» دلاری به میان نمیآمد، اعدادی که حالا در میان پیشبینیهای موسسات برای بهای نفت خام در سال 2016 دیده میشود. بلومبرگ روز گذشته در گزارشی از برخی معاملات آتی بازار نفت برای دسامبر سال 2016 روی 15 دلار خبر داد، معاملاتی که البته حجمی اندک و 640 هزار بشکهای دارند اما میتوانند نشانی از وخامت وضعیت پیش رو باشند.

طبق اظهارنظر مسوولان، ایران نفت 35 تا 40 دلاری را برای بودجه سال 95 خود در نظر گرفته است اما گلدمنساکس از نفت 20 دلاری برای سال آینده میگوید؛ سالی که ایران در نظر دارد طی آن تولید نفت خود را به سطوحی بیشتر از حد فعلی که در حداقلترین حالت به معنای 500 هزار بشکه افزایش تولید خواهد بود، برساند.

در یک ماه منتهی به پایان سال 2015 اتفاقهای ناگوار زیادی برای نفت خام رخ داد، اوپک در آخرین نشست خود تصمیمگیری برای سقف تولید خود را به زمان افزایش عرضه نفت خام ایران موکول کرد، کنگره امریکا قانونی را برای رفع منع صادرات نفت خام این کشور به تصویب رساند و در نتیجه این اتفاقها، بهای نفت خام در هفته گذشته، یادآور سال 2004 شده است.

تفاضل قیمت میان برنت و دبلیو تیای نیز که از سال 2008 تاکنون همواره مثبت بوده است، برای نخستین مرتبه منفی 5 سنت شد. تمام این فاکتورها کنار یکدیگر از «سست شدن» نظم سابق بازار نفت حکایت میکند، نظمی که شاید بتوان آغاز سال 2016 را فتحالبابی برای آن تلقی کرد.

بلومبرگ روز گذشته در گزارشی نوشت در حال حاضر سرمایهگذاران نفتی قراردادهای اختیار معامله را با قیمتی بسیار پایینتر از قیمتهای جاری خریداری میکنند. پیشبینیهای موسسه گلدمنساکس مکررا هشدار میدهد که در سال 2016 قیمت نفت به 20دلار در ازای هر بشکه خواهد رسید.

فایننشال تایمز در تحلیلی با اشاره به اینکه این پیشبینی موسسه گلدمنساکس پایینترین پیشبینی از پاییز تاکنون بوده است، به این مساله اشاره کرد که صندوق بینالمللی پول نیز با اشاره به بازگشت ایران در سطوح سابق تولید نفت به بازار در پی لغو تحریمها، از امکان پایین آمدن قیمت نفت بیش از سطح فعلی در آینده خبر داده است.

در ادامه گزارش بلومبرگ اما به این مساله اشاره شده است که سفتهبازان در حال حاضر قراردادهای اختیار معاملهیی را خریداری میکنند که تنها در صورت رسیدن قیمت نفت خام به بشکهیی کمتر از 15دلار برسد، قابل پرداخت میشود. براساس آخرین نشانهها سرمایهگذاران بر این باورند که در بازار انرژی رکود عمیقتری اتفاق خواهد افتاد.

سفتهبازان بازار نفت این انتظار را دارند که عدم کاهش تولید سقف تولید توسط اوپک و بازگشت قریبالوقوع ایران به بازار در کنار «حالت ارتجاعی و قابل بازگشت» تولید نفت در کشورهایی مانند روسیه منجر به ایجاد چشماندازی از یک مازاد عرضه و اشباع طولانی در بازار جهانی نفت خواهد شد.

جفری کوری، مدیر کمیته تحقیقات در موسسه گلدمنساکس در یادداشتی در روز سهشنبه نوشت: «ما انتظار داریم که مازاد عرضه در بازارهای جهانی نفت در سال آینده نیز ادامه داشتهباشد.» وی همچنین این نکته را اضافه کرد که این ریسک وجود دارد که قیمت نفت در سال آینده به 20دلار در هر بشکه برسد. این مساله منجر به این خواهد شد که در صورت ادامه ملایم بودن آب و هوا و کاهش تقاضا، فشار بر توقف تولید نفت افزایش یابد.

به گزارش بلومبرگ، دادههای شرکتهای NYMEX و DTCC امریکا نشان میدهد که این چشمانداز خرسی سبب شده است که سرمایهگذاران قراردادهای اختیار معامله را در قیمتهای 30، 25، 20 و حتی 15دلار خریداری کنند. دادهها نشان میدهد که بیشترین تقاضا برای قراردادهای با نرخ بهره باز به صورت اختیار معامله مربوط به خرید نفت در دسامبر 2016 در سطح قیمت 30دلار است. تعداد قراردادهای با نرخ بهره باز با قیمت زیر 30دلار نسبتا کم است. اما در هفته گذشته تعداد قراردادهای با نرخ بهره باز برای ژوئن 2016 با قیمت 25دلار در هر بشکه تقریبا دو برابر شده است.

حتی دیده شده است که سرمایهگذاران قراردادهای اختیار معامله خرید نفت WTI را با قیمت پایینتر از 15دلار برای دسامبر سال آینده خریداری کردهاند. البته حجم معاملات مالی صورت گرفته در این نرخ بسیار اندک و در مجموع حدود 640هزار بشکه است.

از دیدگاه خاویر بالاس گزارشگر بلومبرگ، سرمایهگذاران به دو علت قراردادهای اختیار معامله را با این قیمتها خریداری میکنند. اولا همانطور که اشاره شد آنها بر این باورند که قیمت جهانی نفت بیش از مقدار امروز کاهش خواهد داشت. از سوی دیگر آنها این موضوع را به عنوان نوعی بیمه تلقی میکنند. به عنوان مثال خریداران بلندمدت سهام شرکتهایی مانند Mobil Exxon و Royall Dutch Shell، غالبا سبد دارایی خود را با خرید قراردادهای اختیار معاملهیی که تنها در صورت افت قیمت نفت سودده خواهد شد، تامین میکنند.

روز دوشنبه قیمت نفت WTI به کمتر از 34دلار رسید که پایینترین سطح در 11 سال گذشته را نشان میداد. در روز سهشنبه قیمت نفت آتی امریکا برای ماه فوریه به سطح 36دلار و 26سنت رسید. در بازار لندن قیمت نفت خام برنت در روز دوشنبه به 36دلار و 4سنت کاهش پیدا کرد که این قیمت از سال 2004 به بعد بیسابقه بوده است. البته قیمت این نفت در روز سهشنبه به 36دلار و 72سنت رسید.

به گفته گرت لوییز- دیویس از استراتژیستهای بانک چندملیتی BNP Paribas بازار نفت هنوز که هنوز است، بسیار خرسی است.