دو عامل تضعیف نفت

بنا بر اظهارات دلالان بورس، آشفتگی در بورس به دو دلیل بروز کرده است: اول) نگرانی از وضعیت اقتصاد چین که برای حفظ رشد سریع صنعت خود به مقادیر قابلتوجه سوخت و موادخام نیازمند است. دوم) احتمال افزایش نرخ بهره توسط بانک مرکزی آمریکا برای اولین بار طی 9 سال اخیر. در واکنش به افزایش نرخ بهره آمریکا در روز 16 دسامبر، ارزش واحد پول چین (یوآن) به پایینترین سطح خود طی چهارسالونیمگذشته رسید.

وضعیت تیره و تار بورسهای جهان با خبر انحلال شرکت بزرگ Third Avenue، بزرگترین ورشکستگی صندوقهای سرمایهگذاری مشترک آمریکا پس از بحران سال 2008، تشدید شد. شرکت Third Avenue در سرمایهگذاری اوراق قرضه کم اعتبار و پرمخاطره متخصص بود. تعطیلی این شرکت دراثر انباشت ضررهای هنگفت، گمانهزنیها پیرامون تعطیلی بنگاههای دیگر را در پی سقوط بازارها تقویتکرده است.

عربستان‎سعودی حاضر است قیمتهای پایینتر نفت را تحمل کند تا نفت شیل آمریکا را از بازار خارج کند. از طرف دیگر، با پایان گرفتن تحریمهای غرب علیه ایران، انتظار میرود نفت بیشتری از سوی ایران وارد بازار شود؛ بنابراین کاهش اخیر قیمت نفت، هم بهدلیل مازاد عرضه و هم بهدلیل کاهش تقاضای جهانی بوده است. بنا بر پیشبینی برخی تحلیلگران، قیمت نفتخام در چند هفته آینده به کمتر از 30 دلار در هر بشکه کاهشخواهد یافت. کاهش بهای نفت، احتمالا نرخ تورم را بازهم پایین خواهد آورد. انتظار میرود. اولین نشانههای اثر کاهش قیمتنفت، بر هزینه زندگی، در کاهش قیمت بنزین به پایینتر از یک پوند در هر لیتر بروز یافت.

آژانس بینالمللی انرژی که به کشورهای توسعهیافته در مورد سیاستگذاری در حوزه انرژی مشاورهمیدهد، در گزارش ماه نوامبر اظهار کرده است که مازاد عرضه نفت دستکم تا اواخر سال 2016 ادامه خواهد داشت و میزان ذخیرهسازی نفت در کشورهای صنعتی در سال آینده تقریبا به نصف کاهش خواهد یافت. در این گزارش آمده است: «انتظار میرود در پی افزایش عرضه نفت ایران به بازارهای جهانی، میزان ذخیرهسازی به 300 میلیون بشکه افزایش یابد.» بهنظرمیرسد نگرانیهای موجود در زمینه تکمیل ظرفیت ذخایر نفتی اغراقآمیز باشد. بخش اعظم نفت مازاد، توسط مخازن جدید ذخیرهسازی نفت به ظرفیت 230 میلیون بشکه جذب خواهد شد، این در حالی است که فقط 70 درصد ظرفیت ذخایر آمریکا تکمیل شده است. با آنکه ذخیرهسازی نفت در سال 2016 نیز ادامهخواهد داشت، ولی همچنان بازار نفت با مازاد عرضه مواجه خواهد بود.»

با آنکه اقدام پیشبینی شده بانک مرکزی آمریکا برای افزایش نرخ بهره، بهعلت شرایط سخت برآمده از آشفتگیهای شدید در اقتصاد جهان، از ماه سپتامبر بهتعویق افتاده بود، ولی تحلیلگران معتقدند، رشد ثابت در بخش خردهفروشی اقتصاد آمریکا، یکی از موانع جدی برای اعمال سیاستهای انقباضی پولی را از بین برده است. کریس بیچامپ، تحلیلگر ارشد کمپانی تجارت آنلاین «ایگ» گفته است: «بار دیگر، نگرانی نسبت به اقدامات چین، در پی تصمیم بانک مرکزی آمریکا در مورد بالا بردن نرخ بهره، افزایش یافته است. مهمترین دلیل این نگرانیها کاهش ارزش یوآن است اما نگرانی از پایین آمدن ارزش یوآن با کاهش قیمت نفت و دیگر کالاها ترکیب شده و ضرر و زیان چشمگیری را در بازار سهام اکثر کشورهای جهان سبب شده است.»