طرح ادغام؛ رنسانس صنعت فولاد؟

یکی از چالشهایی که منتقدان در رابطه با صنعت فولاد به آن اشاره میکنند وجود واحدهای بیشمار تولید فولاد در کشور با ظرفیتهای پایین است. این انتقاد البته از نگاه دستاندرکاران صنعت فولاد نیز پذیرفته شده است تا آنجا که آنها در تلاشند نخستین کنسرسیوم تولید فولادکشور را در منطقه ویژه خلیج فارس احداث کنند و به فعالیتهای جزیرهای فولادسازان در منطقه پایان دهند.

بر این اساس چنانچه ایده ایجاد این کنسرسیوم عملی شود، شش شرکت تولیدکننده فولاد در منطقه یاد شده با هدف رسیدن به تولید10میلیون تنی با یکدیگر ادغام خواهند شد. رسیدن به تولیدی 10 میلیون تنی در منطقه ویژه خلیج فارس هدفی است که رئیس انجمن فولادسازان آن را میگوید. به عقیده مدیرعامل شرکت فولاد مبارکه اصفهان، در صورت رسیدن به این هدف، با توجه به موقعیت جغرافیایی منطقه ویژه خلیج فارس و قرار داشتن آن در کنار دریا، میتوان روی صادرات این حجم از تولید حساب ویژهای باز کرد. با این تفاسیر به نظر میرسد چنانچه این طرح عملیاتی شود، صنعت فولاد ایران بتواند در مسیر بلوغ خود گام بردارد، هرچند این بلوغ نسبت به همسالان این صنعت در کشورهای دیگر با فاصلهای چشمگیر آغاز شده باشد. بهرام سبحانی بهعنوان یکی از حامیان طرح ادغام شرکتهای فولادی در منطقه ویژه خلیجفارس در رابطه با احتمال تشکیل کنسرسیوم فولاد در منطقه ویژه خلیجفارس گفت: اگر بخواهیم ملی فکر بکنیم این اتفاق باید رخ بدهد، در حال حاضر شش شرکت در منطقه ویژه خلیج فارس بهصورت جزیرهای مشغول به کار هستند و سرمایهگذاریهای آنها هم بهصورت لکهای است که این شکل از فعالیت به معنای اتلاف وقت، انرژی و منابع است. سبحانی در ادامه با اشاره به این نکته که در سیستم فعلی هرکدام از این شرکتها باید به تنهایی برای خود زیربناهایی فراهم کنند، میگوید: در حال حاضر یکی از بزرگترین مشکلات صنعت فولاد ما تولید در ظرفیتهای پایین است که اصلا اقتصادی نیست. با توجه به این نکات پیشنهاد ما این بود همه شرکتهایی که در این منطقه سرمایهگذاری کردهاند یا در حال سرمایهگذاری هستند تبدیل به یک مجموعه مشترک بشوند و هر کدام از اینها سرمایهگذاریهای خود را بهعنوان آورده به شرکت مشترک بیاورند، همانطور که امروز شرکتها یا بانکهای مختلفی در فولاد مبارکه سهامدار هستند و به نوعی صاحب این مجموعه بزرگ هستند.

سبحانی عقیده دارد چنانچه این اتفاق عملیاتی شود و هرکدام از شرکتهای حاضر در منطقه ویژه خلیج فارس سرمایهگذاریهای خود را بهعنوان سهم و آورده به یک شرکت مشترک بیاورند، میتوان با تکیه بر پتانسیلهای موجود برنامهریزی خوبی برای آینده این منطقه کرد. او در توضیح بیشتر میگوید: با راهاندازی یک شرکت ادغامی فولاد در منطقه میتوان یک مجموعه بزرگ 10 میلیون تنی را تعریف کرد که این اتفاق یک همگرایی در منطقه ایجاد میکند و هزینهها را به شدت کاهش میدهد. در چنین شرایطی یک پست برق کافی خواهد بود یا یک خط راهآهن کفایت خواهد کرد، زیرا زیربناها همگی مشترک خواهند شد، برای مثال هرکسی برای خودش به تنهایی یک سیستم تصفیه آب تاسیس نخواهد کرد و یک مجموعه متمرکز در منطقه برای تولید فولاد ایجاد خواهد شد. چنین شکلی از سرمایهگذاری هزینههای تولید را کاهش میدهد و رقابت در بازارهای جهانی را نیز سادهتر میکند.

ظرفیت تولید 10 میلیون تنی در منطقه وجود دارد

سبحانی در پاسخ به این سوال که عدد 10 میلیون تن تولید برای کنسرسیوم تولید فولاد تا چه میزان قطعی است، میگوید: این رقم اولین بار بعد از سفر رئیسجمهوری به هرمزگان مطرح شد. این سفر چیزی حدود یک سال قبل انجام شد و رئیسجمهوری در این سفر اعلام کرد که این منطقه باید سالانه 10 میلیون تن فولاد تولید کند. واقعا چنین پتانسیلی نیز در منطقه وجود دارد، از قرار داشتن در کنار دریا گرفته که کار صادرات را بسیار آسان میکند تا نیروی انسانی و مسائلی از این دست.

سبحانی با تاکید بر اینکه در طرحها و سرمایهگذاریهای جدید هدف باید تولید فولاد برای صادرات باشد، گفت: ما تاکنون برای تولید 25 میلیون تن فولاد سرمایهگذاری کردهایم، در نهایت در افق 1404 شاید برای مصرف داخلی خودمان به 5 میلیون تن تولید بیشتر نیاز داشته باشیم که در مجموع میشود 30 میلیون تن، در چنین شرایطی باید برای چیزی حدود 20 تا 25 میلیون تن برنامه صادرات داشته باشیم، زیرا قرار است در افق سال 1404 تولید ما 55 میلیون تن باشد. در چنین شرایطی منطقه ویژه خلیج فارس پتانسیلهای خوبی هم برای تولید و هم برای صادرات دارد، زیرا مهمترین ویژگی این منطقه قرار گرفتن در کنار دریا است. این ویژگی جغرافیایی هزینههای حملو نقل را برای صادرات به شدت کاهش میدهد. برای مثال ما در فولاد مبارکه تولید میکنیم و آن را برای صادرات به بندرعباس میفرستیم یا مواد اولیه را برای صادرات به بندرعباس میفرستیم اما اگر امکانات تولید در این منطقه وجود داشته باشد این مواد اولیه در منطقه تبدیل به کالا و سپس یکجا صادر میشود.

طرح ادغام و مساله بلوغ

اگرچه حرکت به سوی طرح ادغام شرکتهای فولادی به دلیل مزیتهایی که دارد از نگاه کارشناسان اقدامی ناگزیر ارزیابی میشود، اما با توجه به دشوار بودن این فرآیند و هماهنگ کردن شش شرکت با یکدیگر آیا تجربه و بلوغ کافی برای این اقدام وجود دارد؟ سبحانی در پاسخ به این سوال میگوید: امیدوارم این بلوغ در میان تمام شرکتهایی که در منطقه ویژه خلیج فارس سرمایهگذاری میکنند وجود داشته باشد هرچند در صحبتهای اولیه همگی موافقت خود را با این ایده اعلام کردهاند، زیرا این ایده در کل خوب است و همه کلیت آن را قبول دارند، تنها چیزی که باقی میماند این است که دل به کار بدهند و این پروژه ملی که به نفع همه است را به پیش ببرند.

اجرای چنین پروژهای قطعا به زمان زیادی نیاز خواهد داشت، سبحانی در رابطه با این موضوع که این پروژه برای به نتیجه رسیدن به چه مدت زمان نیاز خواهد داشت میگوید: ببینید ما اگر در هرمزگان طرح توسعه داشته باشیم منتظر نمیمانیم تا ببینیم کنسرسیوم به چه نتیجهای میرسد طبعا ما کار خود را انجام میدهیم اما از طرفی جرقه این ایده را هم زدهایم که کارهای آن از حالا شروع شود، مثلا صبا فولاد در منطقه یک طرح احیا اجرا میکند اما اگر همین طرح با هرمزگان، کاوه جنوب و باقی شرکتها بهصورت اشتراکی انجام شود میتوان به یک طرح هشت تا 10 میلیون تنی رسید که بسیار اقتصادی است و قابلیت فراوانی برای صادرات ایجاد خواهد کرد.

سبحانی در پاسخ به این سوال که از نگاه او بزرگترین چالش طرح ایجاد نخستین کنسرسیوم فولاد کشور چیست، میگوید: این طرح هرچقدر چالش داشته باشد از چالش تک روی یا احداث واحدهای لکهای و جزیرهای و با ظرفیت پایین کمتر خواهد بود. در واقع چالش اصلی، شرکتهای کوچک و با ظرفیت پایین هستند. امروزه یک واحد 800 هزار یا یک میلیون تنی است که چالش به شمار میرود، زیرا برای تولید یک میلیون تن فولاد باید هزینههای زیادی بابت آب، برق، گاز و راهآهن پرداخت شود تا در نهایت به یک تولید اندک منتج شود در چنین شرایطی هزینه سرمایهگذاری برای تولید هر یک تن فولاد به شدت افزایش پیدا میکند، درحالیکه یک طرح 10 میلیون تنی هم همان راهآهن یا همان پست برق را نیاز خواهد داشت. آنطور که از گفتههای سبحانی برمیآید او نگرانی چندانی در رابطه با بازار صادراتی برای تولید 10 میلیون تنی فولاد در منطقه ویژه ندارد و میگوید: ما در زمان تحریمها به صادرات خود ادامه دادیم حالا که تحریمها برداشته شدهاند قطعا کار ما راحتتر خواهد شد ضمن اینکه ایران در رابطه با فولاد مزیتهای زیادی نسبت به باقی تولیدکنندگان در دنیا دارد و کیفیت محصولات ایرانی در بازارهای جهانی پذیرفته شده است.