معادن نیازمند سرمایه‌گذاری

به گفته رضا امینفر، کارشناس اقتصادی، نخستین جایگزینی که میتوان برای اقتصاد نفتی پیشنهاد داد، معادن است؛ چراکه معادن در کشور ما با پراکندگی مناسب و ارزش ذاتی بخش عظیمی از جایگزینی نفت را میتواند پوشش دهد، در حدی که میتوان تا حد اولویتهای مطلق آن را ارتقا داد. البته مشکلات در این جایگزینی موانعی را ایجاد خواهد کرد که باید درصدد رفع آن برآمد.

در این حوزه البته یکی از مشکلات ما به قوانین در کشور برمیگردد. به طور مثال یکی از مشکلات در این زمینه کشف و ثبت معادن به اسم افرادی است که دراین زمینه هیچگونه تخصصی ندارند. در این مسئله که معادن در ایران فراوان است جای هیچ تردیدی نیست. اما یکی از مشکلات ما بحث مالکیت خود معادن است چون کسی که صاحب معدن است گاه نه دارای تخصص است و نه سرمایه لازم و کافی را در این زمینه دارد.

نخستین مشکل ما مالکیت معدن است که باید روی این امر اصلاحات اساسی انجام شود. هر شخص یا هر گروهی که یک بخشی از معدن را بهینه میکند باید مطالعاتی را در این زمینه انجام داده باشد. از سوی دیگر نیازمند حجم بالایی از ماشینآلات و سرمایه است که در ایران با کمبود روبهرو هستیم. ماشینآلات روزآمد نیازمند سرمایهگذاری بالایی است. بنابراین نخستین اولویت ما برای این جایگزینی سرمایهگذاری است که بیشتر آن باید با تمرکز بر ماشینآلات انجام شود.

یکی از مهمترین راهکارهایی که برای تقویت بخش معدن میتوان انجام داد، جذب سرمایهگذاری خارجی است. چون معادن در کشور ما بار ارزشی محسوب میشود و موادی که تولید میکنیم هم برای خود ما جذابیت دارد و هم برای سرمایهگذار خارجی. پس میتوانیم شرکتهای خارجی را به عنوان سرمایهگذار خارجی دعوت کرده و معدن را به آنها معرفی کنیم.

پس از استخراج در وهله نخست نیازمند مشارکت و جذب سرمایهگذار خارجی هستیم. باید از خامفروشی آن بپرهیزیم چراکه خامفروشی حداقل سود را برای ما به همراه خواهد داشت. پس باید سرمایهگذار خارجی وارد شده و با معدندار ما شریک شود و با قراردادهایی به شکل معدن از ما و فناوری روز از شما پیش برویم. چون مواد معدنی مواد اولیه است باید این مواد یا در کشور ما یا در کشور سرمایهگذار یا در کشور ثالث فرآوری شود اما اولویت ما در این زمینه باید به این شکل باشد که عملیات ارزشافزوده در ایران انجام شود.

ما در کشور معادن بسیار زیادی داریم. در وهله نخست باید مشکل مالکیت را برطرف کنیم، چون بخش خصوصی که معادن در دست آنهاست در برخی موارد سواد، تخصص و تجربه لازم را برای معدنداری ندارند. البته دولت نباید به این بخش ورود کند بلکه باید بر این بخش نظارت داشته باشد. مشکل مهمتر اینکه معادن بیشتر در دست دولت بوده و به ظاهر خصوصی شده است.

مشکل بعدی خامفروشی است به طور نمونه ما سنگآهن را به چین میفروشیم و این کشور سنگآهن را فرآوری کرده و به چندین برابر قیمت میفروشد. حلقههای گمشده در معادن ما سرمایهگذاری، دانش فنی و ماشینآلات است که بهترین راهکار برای تقویت بخش معدن و جایگزینی آن با نفت جذب سرمایهگذاری خارجی به شکل برد- برد است. یعنی به این شکل نباشد که تنها سرمایهگذار خارجی را وارد کنیم بلکه باید در منافع آن شریک شویم.