سه فرضیه لغو سفر روحانی به اتریش

برنامه این سفر از سال گذشته طراحی شده و قرار بود حسن روحانی روز یازدهم فروردین در سفری دو روزه همراه با هیات بزرگ اقتصادی راهی وین شود و دو طرف علاوهبر تحکیم روابط سیاسی با این کشور اروپایی، در مورد گسترش روابط اقتصادی نیز به گفتوگو بپردازند.

وین پایتخت اتریش طی دو سال گذشته سهم بزرگی در مذاکرات هستهای میان ایران و گروه 1+5 بهعنوان مرکز گفتوگوهای هستهای داشته است و از این رو ایران به دعوت رسمی هاینتس فیشر، رئیسجمهوری اتریش برای دیدار از این کشور خیلی زود پاسخ مثبت داد. رئیسجمهور اتریش نیز سال گذشته در صدر هیاتی 240 نفره به ایران سفر کرده بود. او اولین رئیس یکی از کشورهای عضو اتحادیه اروپا بود که شهریورماه سال گذشته بعد از 12 سال به تهران سفر کرد.حسن روحانی نیز در روزهای ابتدایی بهمنماه سال گذشته نخستین سفر اروپاییاش را با سفر به ایتالیا، واتیکان و سپس فرانسه کلید زد. سفری که با دستاوردهای اقتصادی بزرگی از جمله امضای چند تفاهمنامه اقتصادی میان تهران با پاریس و تهران با رم همراه بود که از جمله آنها میتوان به تفاهمنامه خرید ۱۱۸ فروند هواپیمای ایرباس از فرانسه اشاره کرد.

اگر سفر به اتریش نیز لغو نمیشد این سفر نیز میتوانست بهعنوان دومین سفر اروپایی حسن روحانی در روزهای نخست سال جاری در دفتر عملکرد سیاست خارجی رئیس دولت یازدهم ثبت شود.در این میان آنچه که بر اهمیت لغو سفر روحانی به اتریش افزوده است، گمانهزنیهایی است که از سوی منابع آگاه و مقامات دو کشور از یک سو و رسانههای مختلف در مورد دلایل لغو این سفر صورت میگیرد. هر چند دفتر رئیسجمهوری اعلام کرده است که «سفر رئیسجمهوری اسلامی ایران به اتریش، به دلایل امنیتی لغو و پس از انجام هماهنگیهای بیشتر با توافق طرفین در زمان مناسب انجام خواهد شد.» اما برخی از تحلیلها و گزارشها، دلایل دیگری را برای لغو این سفر مهم ذکر میکنند.در این میان برخی رسانههای غربی مدعی شدهاند که علت لغو سفر روحانی به اتریش، مسائل امنیتی در پی حوادث تروریستی اخیر در اروپا و به خصوص حوادث اخیر در بروکسل پایتخت بلژیک و لاهور پاکستان بوده است. از سوی دیگر، یک پایگاه خبری اتریشی مدعی شده علت لغو سفر رئیسجمهوری اسلامی ایران به این کشور رد درخواست تهران برای جلوگیری از برگزاری تجمع ضدایرانی در وین بوده است.

دلیلی که البته به گفته بسیاری از کارشناسان نمیتواند دلیل اصلی و قانعکنندهای برای لغو برنامه سفر باشد. در همین حال هاینتس فیشر رئیسجمهوری اتریش نیز در پاسخ به اخباری در این خصوص گفته است که اتریش نمیتواند تجمع و تظاهرات را ممنوع کند، اما وقتی نگرانی امنیتی وجود دارد، ترتیبی داده میشود که تجمع در فاصلهای مناسب با مقام خارجی برگزار شود. او همچنین در مصاحبه با تلویزیون ملی اتریش گفت: «من کارشناس امنیتی نیستم، اما پلیس اتریش به صراحت اعلام کرده است که همه تدابیر لازم را با در نظر گرفتن تدابیر بسیار شدید امنیتی و استانداردهای مدنظر، مطابق دیدارهای روسایجمهور روسیه، چین و حتی چند سال قبل، کنفرانس اروپا و آمریکا که با شرکت جرج بوش، رئیسجمهور پیشین آمریکا در اتریش برگزار شد، اندیشیدهبود؛ به همین خاطر برایم محرز است که شرایط امنیتی ممتاز و از بوته آزمون درآمدهای برای این سفر پیشبینی شده بود.

برنامهریزی دوباره برای سفر

رئیسجمهوری اتریش در بخش دیگری از سخنانش گفت: «فرض من بر آن است دیداری که به تعویق افتاده اما لغو نشده است، دیگر در دوران ریاستجمهوریام برگزار نمیشود؛ بلکه در دوران رئیسجمهور آینده اتریش که جانشین من است، برگزار خواهد شد. (دوران دوازده ساله ریاستجمهوریهاینتس فیشر در هشتم ژوئن سال 2016 برابر با هیجدهم تیر سال 1395 به پایان میرسد) در این صورت لازم است همه چیز دوباره برنامهریزی شود.»

رئیسجمهور اتریش همچنین گفت: «بر این باورم که این دیدار برای اتریش و ایران، دیدار مهم و ارزشمندی بود و بنابراین از تعویق آن متاسفم. آنچه برای من مشخص و واضح است، اگر مساله، نگرانیهای امنیتی باشد، این به خود ایران و تصمیمش بازمیگردد. ارزیابی من آن است که مخاطرات امنیتی وجود نداشت.» پیش از این سخنان هاینتس فیشر، رئیسجمهوری این کشور، از لغو سفر حسن روحانی به وین ابراز تاسف کرده و در بیانیهای بابیان این که امری طبیعی است که هر دولتی درباره امنیت بالاترین مقام کشورش تصمیم بگیرد، افزود: «با تعویق این سفر به کیفیت روابط با ایران خدشه وارد نمیشود و همکاریهای سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و علمی در سطح وسیعی ادامه خواهد یافت.»

مصاحبه فیشر با صدا و سیما

در کنار این دلایل، برخی از مصاحبه هاینتس فیشر، رئیسجمهوری اتریش با خبرگزاری صدا و سیما در آستانه سفر حسن روحانی به اتریش و ناخرسندی دولت از برخی از سخنان او در مورد لغو سوئیفت بهعنوان یکی از دلایل لغو سفر دوروزه روحانی به اتریش یاد میکنند. فیشر در این مصاحبه اختصاصی در پاسخ به این پرسش که چه زمانی تحریمها و بهعنوان مثال مشکل ارتباط از طریق سوئیفت علیه ایران لغو خواهند شد با اشاره به مشخص نبودن زمان اتصال مجدد به سوئیفت تاکید کرد: اتریش و اروپا به تنهایی نمیتوانند تحریمهای سوئیفت را لغو کنند. موضوع لغو تحریم های سوئیفت در حال حاضر در جامعه بین الملل به ویژه در آمریکا در حال بررسی و گفتوگو است.

با این حال نمیتوانم پیشبینی کنم که به چه مدت زمان نیاز دارد. او همچنین در این گفتوگو اظهار کرده بود: باید به این مساله توجه داشت که هنوز همه تحریمهای ضدایرانی برداشته نشدهاند، چون گامها و اقدامات مهمی وجود دارند که باید در مسیر لغو تحریمها برداشته شوند. این اظهارات فیشر در شرایطی صورت گرفته که دولت پس از اجرایی شدن برجام از ماهها قبل بر لغو تحریمها و بازگشایی سوئیفت تاکید میکند. بیان همه این دلایل برای لغو برنامه سفر حسن روحانی به اتریش در شرایطی است که دولت تاکنون واکنشی در قبال این گمانهها نداشته و ممکن است لغو این سفر به دلایل دیگری صورت گرفته باشد.

هیات اقتصادی در اتریش

در این بین هر چند سفر حسن روحانی به اتریش لغو شده و به گفته دفتر رئیسجمهوری کشورمان با توافق طرفین و به منظور انجام هماهنگیهای بیشتر، در زمان مناسب انجام خواهد شد، اما هیات اقتصادی ایران روز دهم فروردین ماه یعنی یک روز پیش از تاریخ سفر رئیسجمهوری به اتریش عازم اتریش شده است. گفته میشود حضور بخش خصوصی در این هیات اقتصادی 110 نفره بسیار پررنگ است. به گزارش «ایرنا» در نشست روز چهارشنبه میان شرکتهای بخش خصوصی ایران و اتریش، تفاهم نامه همکاری به ارزش بیش از 2 میلیارد دلار در اتاق بازرگانی اتریش به امضا رسید.