راه‌اندازی بازار آتی ارز پیش شرط ورود سرمایه‌گذاران خارجی

بهروز خدارحمی گفت: بورس کالا در مسیر بلوغ خود قرار دارد و فعالان بازارهای کالایی را به این بورس جذب میکند. بازار مشتقه ارزی نیز به عنوان یکی دیگر از نوآوریها، از نیازهای بی چون و چرای بازار ایران در جذب سرمایه گذاران خارجی است و وجود ابزاری برای پوشش نوسانات نرخ ارز پیش شرط ورود سرمایه گذاران خارجی به کشور محسوب میشود.

دبیر کل کانون نهادهای سرمایه گذاری گفت: این بورس میتواند نقش پررنگی در شفافیت معاملات از نظر مشارکت کنندگان داخلی و خارجی داشته باشد؛ اما اگر بخواهیم فعالیت این بورس را در تاریخچه آن بررسی کنیم، می توان فعالیتش را به دو دوره تقسیم کرد؛ دوره اول فعالیت روی معاملات نقد، سلف و نسیه تمرکز داشته و دومین دوره به توسعه این بورس براساس ابزارهای نوین مالی تاکید میشود.

وی افزود: این بورس از سال گذشته تاکنون فعالیت هایش را وارد فاز جدیدی کرده و به ارائه خدماتی مانند معامله اوراق و تامین مالی میپردازد. به این ترتیب اگر بورس کالای ایران بتواند از این مرحله نیز سر بلند بیرون آید، می تواند مرحله دوم توسعه خود را نیز سپری کند؛ در واقع باید در این فاز مسائلی مانند متنوع کردن ابزارهای نوین تامین مالی، افزایش تعداد مشارکت کنندگان و گسترش معاملات اوراق را در دستور کار قرار دهد. این در حالی است که با گذشتن از این مرحله، مزیتهای این بورس مشارکت کنندگان را به سمت انجام معاملات در بورس کالای ایران سوق میدهد.

وی در پاسخ به این مساله که شروع به کار بازار مشتقه ارزی، چه لزومی داشته و چه نقشی میتواند در ورود سرمایه گذاران خارجی به ایران داشته باشد، گفت: یکی از مهمترین مشکلاتی که سرمایه گذاران خارجی با قصد سرمایه گذاری بلند مدت در ایران دارند، نوسان نرخ ارز در اقتصاد ایران است؛ در واقع این مهم برای حضور بلند مدت سرمایه گذاران در ایران مسئله ای حیاتی محسوب میشود. البته سرمایه گذاران خارجی نیز وجود دارند که برای کوتاه مدت و استفاده از التهاب ایجاد شده و نوسا نگیری به ایران میآیند که نوسان نرخ ارز برای آنها اهمیتی ندارد. اما برای خارجیهایی که چشم انداز بلند مدت به بازار ایران دارند و بازده مشخصی را از این بازار انتظار دارند به دنبال پوشش ریسک نرخ ارز هستند.

خدارحمی افزود: بنابراین یا دولت خود باید این نوسان نرخ ارز را پوشش بدهد که با توجه به توان اقتصادی دولت، این کار غیر قابل انجام یا دست کم محدود به نظر میرسد و یا باید ساز و کاری برای پوشش ریسک نوسان نرخ ارز پدید بیاورد؛ به این ترتیب در حالت عادی مانند دیگر کشورهای دنیا باید مکانیسمی مانند بازار مشتقه ارزی وجود داشته باشد. از این رو، دولت تصمیم گرفته با همکاری بانک مرکزی، بازار پول و بازار سرمایه، بازار مشتقه ارزی را را ه اندازی کند تا به این وسیله ابهامات موجود در بازار ارز راکه سالها در ایران وجود دارد از بین ببرد.

وی گفت: همچنین بدون وجود بازاری که نوسانات نرخ ارز را پوشش دهد، اقتصاد ایران و بازار سرمایه از مزایای ورود سرمایه گذاران خارجی محروم است؛ به عبارت دیگر شرکتهایی که اکنون از کمبود منابع رنج میبرند، نمیتوانند از تامین مالیهای بلند مدت ارزان قیمتی که خارجیها ارائه میدهند استفاده کنند. بنابراین تامین مالی در ایران به سمت نرخهای درون کشورکه بسیار گران تر است، پیش میرود. از سوی دیگر سرمایه گذاران خارجی که در هر صنعتی وارد میشوند، در نهایت انتظار دارند نرخ بازدهی معینی را کسب کنند. بنابراین این سرمایه گذاران باید بدانند که به طور مثال اگر در کارخانهای سرمایه گذاری میکنند، محصول تولیدی کارخانه به چه قیمتی فروخته میشود. همچنین خارجیها انتظار دارند که پس از دریافت بازدهی مورد نظر، بتوانند سرمایه خود را دوباره به ارز تبدیل کنند.

دبیر کل کانون نهادهای سرمایه گذاری ادامه داد: پس باید نوسانات نرخ ارز در ایران را نیز محاسبه و ضریبی ریسکی برای آن قرار دهند. در این خصوص بورس کالای ایران میتواند نرخ فروش محصولات را در فضایی شفاف و بدون ابهام مشخص کند؛ به عبارت دیگر قیمت فروش محصولات در بازار شفاف بورس کالا مشخص میشود و عوامل پنهانی نیز وجود ندارد.

به گفته وی، به همین دلیل لزومی ندارد، سرمایه گذاران ضریب ریسکی را برای این مهم قائل شوند و اطمینان دارندکه محصولات بدون انحصار و رانت معامله میشوند. همچنین بورس کالا با را ه اندازی بازار مشتقه ارزی میتواند مشکل بعدی سرمایه گذاران یعنی نوسان نرخ ارز در ایران را پوشش بدهند و راه را برای ورود منابع به بازار سرمایه بازکنند.

خدارحمی در خصوص پیشنهادات گسترش فعالیتهای بورس کالا در آینده خاطر نشان کرد: در حال حاضر بیشتر معاملات در این بورس فیزیکی است و معاملات اوراق در این بازار سهم کمتری دارند. این در حالی است که در بورسهای کالایی دنیا بیشتر معاملات بر پایه اوراق است و سهم عمده از حجم معاملات انجام شده، غیر فیزیکی است. بورس کالای ایران نیز در همین راستا و ادامه روندکنونی که اتخاذ کرده است، باید با طراحی ابزار مناسب فضای بیشتری را به این نوع از معاملات اختصاص دهد و سهم بیشتری را مانند دیگر بورس های دنیا به این مهم اختصاص دهد.

وی بیان کرد: نکته دیگرکه در بورس کالای ایران به نظر میرسد تعامل و مبادله اندک این بورس با دیگر بورسهای کالایی دنیا و منطقه است که بخش زیادی از این موضوع به خاطر تحریم بودن اقتصاد ایران بوده است. اگر ارتباط و مبادله مناسبی بین بورس کالای ایران و منطقه انجام شود، پس از مدتی بور س کالای ایران میتواند تبدیل به یک دایره قیمت گذاری و تکیه گاه و پایه تعیین نرخ محصولات شود؛ همان طور که در حال حاضر برخی از بورسهای کالایی در نقاط مختلف دنیا تبدیل به هاب قیمت گذاری بین المللی شدهاند؛ در واقع با مرجع شدن بورس کالا در قیمت گذاری، پتانسیل ایجاد مجموعههای تحقیقاتی نیز درک نار این بورس پدید میآید.

دبیرکل کانون نهادهای سرمایه گذاری اظهار داشت: موضوع مشخص این است که بورس کالای ایران در سال ۹۴ دست به نوآوریهای مناسبی زده است. در این خصوص میتوان به گسترش ابزارهای نوین در تامین مالی شرکتها اشاره کرد که اینک ار در حال حاضر افزایش چشمگیری داشته است. همچنین ایجاد زیر ساختهای بازار مشتقه ارزی نیز از دیگر فعالیتهای این بورس است که راه اندازی آن میتواند کمک شایانی به جذب سرمایه گذاران خارجی به بازار سرمایه کند. در نهایت در سال ۹۴ این بورس به این نتیجه رسیده که در عرصه های جدید و مطابق خواسته های مشارکت کنندگان فضای مناسبی را پدید بیاورد. البته در این خصوص همچنان راه طولانی در پیش است و باید تلاش بسیاری کرد.