توهم تغییر کاربری هواپیماهای بویینگ در ایران

اسعدیسامانی میگوید: در برجام عینا لغو تحریمهای فروش هواپیما و قطعات آمده و دولت بهطور قانونی به اجرای توافقنامه برجام متعهد است.  این مقام مسوول بااشاره به دلایلی که برای ممنوعیت فروش هواپیما به ایران مطرح شده، میافزاید: هواپیماهایی هم که خریداری میشود، تحت قواعد و قوانین بینالمللی پرواز میکنند. شرکت هواپیمایی ایرانایر بهعنوان خریدار هواپیماهای بویینگ، عضو یاتا است و براساس برنامه بازرسی و ارزیابی ایمنی عملیاتی تحتعنوان آیوسا فعالیت میکند و معمولا شرکت هواپیمایی که عضو یاتا هستند بهطور مرتب تحت ممیزی آیوسا قرار میگیرند.  سامانی با بیان اینکه ایرلاینها باید تاییدیههای موردنظر این سازمان بینالمللی را داشته باشند تا بتوانند پروازهای بینالمللی را انجام دهند، ادامه میدهد: بنابراین اینکه این هواپیما میتواند تغییر کاربری پیدا کند و میتوان از آنها استفاده دیگری کرد، توهمی بیش نیست و نمیتوانند با این توهمات جلوی این معامله را بگیرند.  وی تاکید میکند: اینکه ایران چنین معاملهیی را انجام دهد برای جابهجایی موشک یک توهم است.

دبیر انجمن شرکتهای هواپیمایی با بیان اینکه کشورمان نشان داده در سالهای بعد از انقلاب توانستهایم هواپیمای موردنیاز خود را تامین کنیم، میگوید: ۲۵فروند هواپیمای قبل از انقلاب را به ۲۷۰فروند هواپیما رساندیم و این اقدامات مانع فعالیت صنعت حملونقل ایران نمیشود. سامانی با تاکید بر اینکه این معامله گردش اقتصاد بویینگ را افزایش میدهد، اظهار کرد: شرکت بویینگ بیشتر از ایرلاینهای ایرانی به انجام معامله فروش هواپیما علاقهمند است و اقتصاد بویینگ و تداوم فعالیت این شرکت منوط به انجام این قبیل معاملات است.  وی با بیان اینکه باتوجه به تعهدات دولت امریکا برای اجرای برجام، مقامات امریکایی تلاش میکنند این تصمیم نمایندگان کنگره را وتو کنند چراکه تصویب این تصمیم نقض برجام تلقی میشود، تاکید کرد: این تصمیم کنگره حتی اگر در سنای امریکا به تصویب برسد باید درنهایت به تایید رییسجمهوری امریکا برسد که آقای اوباما هم اعلام کرده هر موضوعی که باعث نقض برجام شود را وتو خواهد کرد.

بازارگرمی است

علاوه بر دبیر انجمن شرکتهای هوایی، آرمان بیات مشاور سابق سازمان هواپیمایی کشور نیز مصوبه ممنوعیت لغو فروش هواپیماهای بویینگ به ایران را بازارگرمی امریکاییها میداند و میگوید: این اقدام در اصل نقضکننده برجام نیست و صرفا تحریککننده افکار عمومی است.

وی ادامه میدهد: اساسا این مصوبه ارتباطی به برنامه جامع اقدام مشترک ندارد و در تضاد با آن محسوب نمیشود زیرا تعهد اجرای برجام با دولت امریکاست و دراختیار هیچ نهاد دیگری قرار ندارد.

به گفته این کارشناس حوزه هوایی تا زمانی که دولت ایالاتمتحده واکنشی در مقابل برجام انجام ندهد، نمیتوان رفتارهای اینچنینی را ضدتفاهم صورت گرفته ارزیابی کرد ضمن اینکه آنها موضوعی را طرح کردهاند که خود نشان از اوج بهانهآوری است.

بیات درباره تغییر کاربری هواپیماهای بویینگ میگوید: نمایندگان کنگره به نکتهیی بهنام کاربری دوگانه اشاره کردهاند که مدعی بهرهبرداری از هواپیما و متعلقات آن در مصارف نظامی است.

تخلف ممکن نیست

وی اظهار میکند: باتوجه به اینکه شرکتهایی که تحت بازرسی و ارزیابی برنامه SAFA از مجموع برنامههای ایمنی کمیسیون هوانوردی اتحادیه اروپا هستند، اساسا تحت نظارت هستند و درصورت مشاهده انحراف در عملکرد آنها، تاییدیههای مربوطه دررابطه با علمکرد آنها موردتاثیر قرار میگیرد، این روند برای تاییدیههایی در نظامهای تعمیراتی، عملیاتی و آموزشی نیز مصداق دارد.  به گفته بیات، ازسوی دیگر شرکتهای هواپیمایی عضو انجمن بینالمللی حملونقل هوایی (یاتا) نیز همچون موضوع قبل تحت بررسی، بازرسی و ارزیابی برنامه ایمنی عملیاتی با نام IOSA هستند، بنابراین عملا تخلف در بهرهبرداری از هواپیما ممکن نیست.  وی بیان میکند: اگر طرف امریکایی، صادقانه با این مساله برخورد میکرد، میتوانست عضویت در یاتا و قرار گرفتن تحت ممیزی IOSA و دریافت تاییدیه از EASA و دیگر مراجع رسمی بینالمللی هوانوردی توسط شرکتهای هواپیمایی متقاضی خرید را از شروط اصلی این معامله قرار دهد. 

مشاور سابق سازمان هواپیمایی کشور اضافه میکند: آنچه در مجلس نمایندگان امریکا موردتصویب قرار گرفت تنها یک بهانهجویی غیرکارشناسی و تهمت به طرف ایرانی است که لازم است اقدام حقوقی، پارلمانی و دیپلماتیک متقابل انجام پذیرد. قابل ذکر است مجوز دولت امریکا برای اجازه مذاکره بویینگ با طرف ایرانی و صدور مجوز بازاریابی OFAC در ۶مارس۲۰۱۶، عملا قدم همسو ایالات متحده نسبت به برجام است.  بیات معتقد است در بند۲۲ برنامه جامع اقدام مشترک و بند۵ از پیوست۲، ایران و طرفهای مذاکره توافق کردند که دولت امریکا اجازه فروش و صادرات هواپیما با مقاصد غیرنظامی و هوانوردی تجاری را صادر کند.  این کارشناس حوزه هوایی میگوید: ازسوی دیگر توافق شده اشخاص غیرامریکایی تحتکنترل شرکتهای امریکایی، با ایران مراوده تجاری داشته باشند که به معنای ارتباط غیرمستقیم با شرکتهای امریکایی از طریق مراکز فروش، اجاره و خدمات وابسته است. 

وی میافزاید: بنابر این موارد، این مصوبه را نمیتوان حائز ارزش دانست زیرا صرفا حاصل افکار تندرویان امریکایی است و دولت امریکا نمیتواند از آن تمکین کند و در صورت اعلام منع فروش هواپیما به ایران توسط دولت ایالاتمتحده، میتوان این اقدام را خلاف توافق برنامه جامع اقدام مشترک دانست که لازم است برخورد متقابل صورت بگیرد.  بیات بااشاره به ضرورت خرید هواپیما از بویینگ و ایرباس میگوید: هواپیماهای شرکتهای کانادایی و برزیلی منطقهیی هستند، یعنی شعاع عملیاتی آنها کم است و زمان پرواز آنها کمتر از یک ساعت و 10دقیقه، ضمن اینکه تعداد صندلیهای آنها نیز کمتر از 120عدد است.  این کارشناس هوایی ادامه میدهد: هواپیماهای ایرباس و بویینگ برد متوسط، بلند و فوق بلند دارند که زمان پرواز آنها از 3تا 6ساعت شروع میشود و به 14تا 15ساعت میرسد و نمیتوان عملکرد هواپیماهای این چند شرکت را با هم مقایسه کرد.  به گفته وی، نگاه به هواپیماهای بویینگ و ایرباس باید تجاری باشد، زیرا جابهجایی مسافران بینالمللی با آنها انجام میشود و میتواند درآمدزایی خوبی نیز به همراه داشته باشد.