نگاهی به مقام نخست معدنکاری غیراصولی جهان

این اقدامات تا حد زیادی هم اثربخش بودند اما فاجعه زیستمحیطی هفتههای گذشته این کشور و نفوذ جیوه و مواد شیمیایی به آبهای سطحی باعث شد تا رییسجمهور این کشور برای ۶۰ روز حالت فوقالعاده اعلام کرده و تمام نهادهای دولتی را برای پاکسازی طبیعت به حال آمادهباش درآورد. نگاهی دقیق به وضعیت پرو نشان میدهد تمام کشورهای جهان نمیتوانند توسعه معدنی را با سرعت پیش ببرند. هر کشوری با موانع طبیعی و غیرطبیعی بسیاری روبهرو است که باید برنامهریزیهای خود را براساس آنها انجام دهد. در صورتی که این ملاحظات انجام نشود، شاهد یک توسعه معدنی پایدار نخواهیم بود و به زودی، بسیاری از درآمدهای بهدست آمده را باید صرف جبران آسیبهای وارد شده به محیطهای اجتماعی و طبیعی کرد. با این حال، به نظر میرسد «پرو» از نظر موانع طبیعی توسعه معدنی در بین نخستین کشورهای جهان قرار گرفته است.

سرزمین سبز و کوهستانی پرو

در قسمت آمازونی سرزمین پرو هر سال یک گونه جدید پرنده و هر ۴ سال یک بار یک گونه جدید پستاندار شناسایی میشود، این قسمت از پرو پناهگاه امنی برای موجودات زنده است اما در کنار این امنیت و تلاش برای حفظ منابع طبیعی، خطراتی وجود دارد. با وجود اینکه سرزمین پرو به دلیل رشتهکوههایاند معروف شده اما آمازون ۶۰ درصد وسعت این سرزمین را پوشانده است. اینجا سرچشمه فعالیتهای بیولوژیکی بوده و مکان زیست ۲۵۰۰۰ گونه گیاهی (۱۰ درصد سهم گیاهی جهان) است. به لطف جنگل آمازون، پرو دومین کشور بزرگ از لحاظ جمعیت پرندگان به شمار میرود (۱۸۰۰ گونه) و همچنین در زمینه گسترش پستانداران (۵۱۵ گونه) و خزندگان (۴۱۸ گونه) جزو ۵ کشور نخست جهان است. تنها در سال ۲۰۰۹م دانشمندان به صورت اتفاقی گونه ناشناختهای از خفاش خونآشام و نوع تازهای از پشه را کشف کردند. در طول چند سال گذشته جمعیت حیوانات در این منطقه گسترش یافته، برای مثال میتوان به قورباغه سمی کوچکی اشاره کرد که سری به قرمزی آتش و پاهایی به رنگ آبی دارد. بنا بر گزارش سازمان جهانی طبیعت در ۱۰ سال گذشته در محدوده آمازون بیش از ۱۲۰۰ گونه جدید جانوری و گیاهی کشف شده است؛ البته باید به این واقعیت مهم هم اشاره کرد که بیشتر این کشفیات در هنگام عملیاتهای معدنی انجام شده است.

معدنکاران کاشف جانداران

یکی از مسئولان پژوهشهای مربوط به گونههای کشفشده در پرو، ماکا والکوی میگوید: بیشتر کشفیات انجام شده در طول انجام پژوهشهای علمی دانشمندان که به طور عمده گران نیز هستنداتفاق نمیافتد، بلکه هنگامی که کارگران معادن یا شرکتهای نفتی در حال انجام عملیات مربوط هستند، یافت میشود. او همچنین میافزاید: این نوع کشفیات در کنار کمک به پیشرفت علم خطرات قابلتوجهی را برای گونههای گیاهی کشف شده در محدوده مشخص بهوجود میآورد زیرا تنها مکان زیست این گونههای نادر همان نقاطی است که کشف میشوند و بیشتر اوقات نیز در حال ویرانی به وسیله شرکتهای بزرگ هستند. پرو خاستگاه یکی از بزرگترین جنگلهای دنیاست (۷۰۰ کیلومترمربع) و شاید همین مهم است که این سرزمین را به یکی از بهترین منابع حیاتی جهان تبدیل کرده است.

کشمکش زیستمحیطی معادن پرو

از سال ۲۰۰۶م صحبتهایی بین وزارت محیطزیست و وزارت معادن پرو درباره حفظ منابع طبیعی آغاز شده و وزیر محیطزیست، پرو آنتونیو براک اعلام داشته که محیطزیست این کشور ۳۰ درصد از آمازون را زیرپوشش کامل خود گرفته است. اگرچه، کارشناسان محیطزیست برای آینده گونههای مختلف پراکنده در مناطق زیرپوشش و همچنین گونههایی که خارج از منطقه حفاظت شده هستند، اظهار نگرانی میکنند. ایوان لانگرا یکی از کارشناسان محیطزیست میگوید: هیچ نتیجه قطعی روشنی درباره نحوه عملکرد مسئولان در زمینه حمایت از موجودات محافظت شده این سرزمین اعلام نشده است. جرارد هرایل از موسسه پژوهشی و توسعه محیطزیست فرانسه نیز اشاره کرده مهمترین کار، حفظ گونههای شناخته شده و تلاش برای پاکیزه کردن مناطق طبیعی از دستبردهای انسانی است. او تاکید کرده بیشتر گونههای پراکنده در جهان به جای آنکه کشف شوند و مورد حفاظت قرار گیرند به دلیل فعالیتهای انسانی از بین میروند، به عبارت دیگر گونههای حیاتی قبل از آنکه فرصتی برای کشف پیدا کنند توسط ما انسانها از بین میروند. برخی معتقدند ناپدید شدن این جانداران به گروههای پژوهشی اجازه میدهد تا استراتژیهای نوینی را درباره حفاظت منابع طبیعی به کار برند. با توجه به آمارهای گرفته شده در سال ۲۰۰۴م در پرو ۲۱ گونه جاندار در معرض خطر انقراض شدید قرار دارند، این گونهها شامل چینچیلای دم کوتاه و خفاش گوشتیز بودند. موش گوش برگی نیز که گوشهایی شبیه به برگ دارد به طور کلی منقرض شده است. یکی دیگر از حیواناتی که در خطر نابودی قرار دارد، مارمولک کوچکی است که شبهنگام حرکت میکند. این مارمولک خانگی محل زیست خود را در مناطق تاریک و در گوشه و کنار رسوبهای خانهها یا سواحل پیدا میکند. والکر اشاره میکند: فعالیتهای باستانشناسان در این مناطق، محافظت از منابع طبیعی را دشوار کرده و باعث میشود تا مارمولکهای خانگی در محل زیست خود در خطر نابودی قرار گیرند.

ریشه مشکلات توسعه معدنی در پرو

یکی از بزرگترین مشکلات پرو، سرسبزی بیش از حد سرزمین آن است. پوشش گیاهی متراکم آن، امکان بهرهبرداریهای معدنی بدون تخریب محیطزیست را از بین برده است. در بهترین حالت، شرکتهای معدنی ممکن است پس از اتمام فعالیتهای معدنی خود اقدام به بازسازی محیط طبیعی و زیستگاه جانداران و گیاهان کنند. با این حال، حتی در این حالت ایدهآلگرایانه هم سالها طول میکشد تا محیطزیست بتواند آثار وارد شده بر خود را جذب کرده و باز هم به وضعیت نخستین خود بازگردد. در این میان، رطوبت بیش از حد و بارندگیهای سیلآسا هم خطرات معدنی را افزایش داده و به عنوان مثال امکان انباشت خشک باطلههای معدنی وجود ندارد. به دلیل این میزان رطوبت، اگر اقداماتی بسیار اساسی برای ایمنسازی محلهای دفن باطله انجام نشود، سموم و مواد شیمیایی معدنی به راحتی راهی آب و خاک شده و ارزش زیستمحیطی منطقه را برای بهرهبرداری انسانها و جانداران از بین میبرد.