حوادث پتروشیمی؛ چالش جدید وزیر

عکسهایی که روز گذشته ستونهای سیاه دود را در مجتمع پتروشیمی بندر امام به تصویر میکشید، از آتشسوزی در انبار لاستیک مصنوعی این مجتمع خبر میداد تا آخرین حادثه در صنعت پتروشیمی تنها دو روز پس از حادثه انفجار لوله گاز در گناوه رقم بخورد. حادثه روز گذشته در بندر امام در حالی در قالب «خبر فوری» و در مدتزمانی کوتاه شبکههای مجازی و سایتهای خبری را فرا گرفت که معاون وزیر نفت و مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی گمانهزنیهای اعلام شده در فضای مجازی را تا زمان انجام بررسیهای نهایی در رابطه با این حادثه مورد تایید قرار نداد. به این ترتیب با احتساب حادثه روز گذشته، تنشهای صنعت پتروشیمی در مدتزمانی حدودا یک ماهه به اوج خود رسید، چراکه بررسی حوادث رخ داده در این صنعت از ابتدای سال جاری تاکنون (۱۴۰ روز ابتدایی سال ۹۵)، از بروز ۱۱ حادثه در این صنعت حکایت دارد. در واقع بهطور متوسط در هر ۱۳ روز یک حادثه در صنعت پتروشیمی کشور رخ داده است که متاسفانه برخی از این حوادث با تلفات جانی نیز همراه بودهاند. نگاهی به فهرست حوادث صنعت پتروشیمی نشان میدهد که از 11 حادثه در طول سال جاری، 5 حادثه با تلفات جانی همراه بوده است. در چنین شرایطی به نظر میرسد بخشنامههایی که اخیرا از سوی وزارت نفت به صنایع زیرمجموعه در صنعت نفت ابلاغ شده است، یا کارآیی کافی نداشتهاند یا در مقابل خطرات بیشماری که ذاتا در صنعتی مانند پتروشیمی وجود دارد، فرصتی برای اثرگذاری پیدا نکردهاند.

چهار حادثه در یک ماه

اواسط ماه گذشته بود که با حادثه آتشسوزی در پتروشیمی ماهشهر، بحثها حول محور مهندسی ایمنی و محیط زیست در کشور شکلی تازه به خود گرفت، اما در حالی که هنوز از این بحثها نتیجهای حاصل نشده بود، دو حادثه دیگر (خط لوله اتیلن غرب و پتروشیمی مبین) باعث شد تا وزیر نفت نسبت به ابلاغ بخشنامهای در رابطه با لزوم توجه به بحثهای ایمنی اقدام کند. در کنار این بخشنامه، حتی جریمهای نیز برای شرکتهای پتروشیمی خاطی در نظر گرفته و اعلام شد شرکتهای بخش خصوصی که الزامها، قوانین و دستورالعملهای ایمنی را رعایت نکنند، با برخورد قاطع وزارت نفت از جمله قطع خوراک مواجه خواهند شد. با این حال سلسله حوادث در صنایع پتروشیمی کشور در مدتزمانی کوتاه ادامه پیدا کرد تا این حوادث تبدیل به چالشی بزرگ برای وزارت نفت شده و حتی پای وزیر نفت را به مجلس شورای اسلامی نیز باز کند. عصر روز گذشته بیژن زنگنه به مجلس رفت تا با حضور در جلسه کمیسیون انرژی مجلس دهم درخصوص چرایی «کم اثر» بودن ابلاغیههای مربوط به رعایت موارد اچاسای با اعضای کمیسیون انرژی همفکری کند. همچنین زنگنه گزارشی از عملکرد وزارت نفت در حوادث اخیر صنعت پتروشیمی کشور را برای ارائه در جلسه کمیسیون انرژی، همراه خود به بهارستان برد. تا لحظه تنظیم این گزارش(ساعت 18 به وقت تهران)، خبری ازجلسه یاد شده منتشر نشده و هیچکدام از اعضای کمیسیون انرژی مجلس دهم نیز در این زمینه پاسخگو نبودهاند.

براساس این گزارش، طی سالهای ۹۴ و ۹۵، سه ابلاغیه از سوی وزیر نفت به منظور توجه به مسائل ایمنی، بهداشت و محیط زیست در واحدهای پتروشیمی صادر شده و به تمامی واحدها ابلاغ شده است اما وقوع ۱۱ حادثه در ۱۴۰ روز ابتدایی سال ۹۵ نشان از کماثر بودن این بخشنامه دارد. وزیر نفت بهعنوان بالاترین مقام اجرایی صنعت نفت کشور آخرین ابلاغیه خود درخصوص لزوم رعایت مباحث HSE را در تاریخ دهم مردادماه به تمامی واحدها ابلاغ کرده بود. اما بر اساس گزارشهای ارسال شده، حدود ساعت 17 بعد از ظهر شنبه 16مرداد انبار لاستیک مصنوعی مجتمع پتروشیمی بندر امام دچار حادثه آتشسوزی شد و کار مهار و خاموش کردن این آتش که در ساعات اولیه به شدت زبانه میکشید، تا ساعات اولیه بامداد روز گذشته ادامه داشت. بررسیهای اولیه نشان میدهد که در ابتدا آتشسوزی از سوختن ضایعات در محوطه مجتمع پتروشیمی آغاز شده و به داخل انبار لاتکس (محصول تولیدی) سرایت و گسترش پیدا کرده است. با این حال مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی در این زمینه گفت: پس از بررسی نهایی در اولین فرصت دلایل اصلی حادثه آتشسوزی در این مجتمع پتروشیمی بررسی شده و میزان خسارتهای احتمالی از طریق رسانهها به اطلاع عموم جامعه خواهد رسید. بروز این حادثه تلفات جانی نداشت اما خسارتهای قابل توجه مالی در پی داشت که هنوز برآوردی از میزان خسارات صورت نگرفته است.

مرضیه شاهدایی با بیان اینکه آتشسوزی پتروشیمی بندر امام، خللی در فعالیتها ایجاد نکرده است، گفت: هنوز نمیتوان دلیل اصلی وقوع آتشسوزی انبار پتروشیمی بندر امام را اعلام کرد. بر اساس این گزارش مرضیه شاهدایی شامگاه شنبه پیش از برگزاری جلسه بررسی ابعاد و دلایل آتشسوزی انبار پتروشیمی بندر امام، تصریح کرد: گمانهزنیهای اعلام شده در فضای مجازی در این خصوص مورد تایید نیست. معاون وزیر نفت و مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی ادامه داد: این انبار چهار تن محصول ذخیره داشته است و به زودی میزان خسارت وارد شده بهصورت رسمی و شفاف اعلام میشود.اگرچه مدیرعامل شرکت هلدینگ خلیج فارس «تولید در مجتمع پتروشیمی بندر امام در جریان است» و این حادثه تلفات جانی در پی نداشته است، با وجود این به نظر میرسد فشارها بر صنعت پتروشیمی برای رعایت جدیتر ضوابط ایمنی با شدت بیشتری همراه شود.  حال با تمام این تفاسیر باید دید همفکری روز گذشته اعضای کمیسیون انرژی مجلس دهم با وزیر نفت و همچنین ابلاغیههایی که بر رعایت موارد ایمنی در صنعت پتروشیمی تاکید دارد؛ تا چه میزان بر کاهش حوادث صنعت پتروشیمی اثرگذار خواهد بود؟