بار سیاسی تصمیم‌های پولی

این بانک پس از نشستی دو روزه با انتشار بیانیهای اعلام کرد که بهدلیل لزوم نظارت بر روند تورم نرخ بهره تغییر نخواهد کرد. در این بیانیه آمده است: «گرچه رشد فعالیتهای اقتصادی از مقدار کمی که در نیمه نخست امسال وجود داشت، بیشتر شده اما سرمایهگذاری همچنان کم و میزان تورم نیز کمتر از هدف بلندمدت 2درصدی این کمیته بوده است. به همین دلیل این کمیته تصمیم گرفته نرخ بهره فدرال را بین 25صدم درصد و 5دهم درصد نگه دارد.»

بانک مرکزی امریکا قریب به یک دهه است که بهدنبال سیاستهای تسهیل کمی، نرخهای بهره را پایین نگه داشته است. صورتجلسه نشست ماه گذشته شورای سیاستگذاری فدرال رزرو نشان میدهد که مقامهای این بانک با وجود اذعان به لزوم اتخاذ سیاستهای پولی انقباضی، هنوز برای افزایش نرخ بهره اتفاقنظر ندارند.

همزمان با نزدیک شدن زمان انتخابات دونالد ترامپ، نامزد حزب جمهوریخواه ادعا کرده که این تصمیم بانک مرکزی سیاسی و درراستای حمایت از هیلاری کلینتون، کاندیدای حزب دموکرات بوده است. ترامپ تاکید کرده که باید روند تصمیمگیری برای تغییر در نرخ بهره را سرعت ببخشند. کاندیدای جمهوریخواهان که در ایالت اوهایو پاسخگوی پرسشهای خبرنگاران بود، گفته است: «بانک مرکزی به این علت نرخ بهره را پایین نگه داشته که دیگر بخشهای اقتصاد را پابرجا نگه دارد. اقتصاد امریکا کاملا گمراهکننده است. نرخهای بهره در یک مقطع زمانی باید تغییر کنند. اکنون تنها بازار تصنعی سهام پابرجا مانده است.»

به گزارش بلومبرگ، نرخهای بهره پایین نه تنها تهدیدی برای سازوکار مدیریت ریسک است، بلکه دست شرکتها را برای دریافت وامهای متعدد کمبهره با هدف تامین کسری مالی باز میگذارد. برخی میگویند که سیاستهای بانک مرکزی امریکا در این زمینه حتی به اختلاف طبقاتی و نابرابریهای اقتصادی دامن زده است. ترامپ در سخنان خود همچنین انتصاب «ژانت یلن» بهعنوان ریاست فدرال رزور را یک اقدام سیاسی خوانده و گفته که بعید است نرخهای بهره در ماه سپتامبر طبق برنامه افزایش یابد.

ترامپ پیش از این نیز بارها یلن را به خاطر محافظهکاری به طرفداری از اعضای حزب دموکرات متهم میکرد. او در مصاحبه اخیرش با شبکه انبیسی گفته بود: «او (یلن) بهوضوح و کاملا آشکار یک آدم سیاسی است. همواره همان کاری را میکند که باراک اوباما از او خواسته است. او بهدلیل همین کارهای سیاسی باید بهشدت از خودش خجالت بکشد.»

یلن در مقابل این ادعای نامزد حزب جمهوریخواه موضع سختی گرفت و ادعای او مبنی بر اینکه «نگه داشتن ثابت نرخ بهره هدفی جز بالا بردن قیمت سهام و کمک به دموکراتها نیست» را رد کرد. رییس فدرال رزرو در کنفرانسی مطبوعاتی که پس از جلسه سیاستگذاران برگزار شد، گفت: «قاطعانه میتوانم بگویم که سیاستهای حزبی هیچ نقشی در تصمیم سیاستگذاران پولی امریکا ندارد. ما در جلسات خود از سیاست صحبت نمیکنیم و اجازه نمیدهیم این جریانها بر تصمیمهای ما تاثیر بگذارد.»

در طول بحران اقتصادی فدرال رزرو و دیگر بانکهای مرکزی در سراسر جهان برای اقدامات خود مورد ستایش قرار گرفتند. آنها با کم کردن نرخ بهره و چاپ پول و تزریق نقدینگی به نیت خرید اوراق قرضه این شوک بزرگ را به یک رکود ملایم تبدیل کردند. باتوجه به تغییر اوضاع اقتصادی پایین نگه داشتن این نرخ و حتی منفی کردن آن محل بحث و تضارب آرا شده است. باتوجه به بهبود بازار و گذر از بحران در شرایط حاضر به نظر میرسد که شرایط برای بازگشت به روند قبلی آماده باشد. اما تصمیمگیران همچنان آمادگی لازم را برای گرفتن تصمیمات مربوطه کسب نکردهاند. همین مساله موجب شده تا برخی کارشناسان هشدار دهند که این اقدامات فدرال رزرو میتواند عواقب سیاسی خاصی داشته باشد.

حساب ویژه برای رشد کند اقتصادی

نشریه پولتیکو در گزارشی درباه عواقب تصمیم اخیر فدرال رزرو مینویسد: «بار سیاسی تازهترین تصمیم فدرال رزرویها این است که رایدهندگان به احتمال زیاد تا قبل از هشتم نوامبر (روز انتخابات امریکا) جهش در بازار سهام یا کاهش قیمتی را مشاهده نخواهند کرد. این درحالی است که هیلاری کلینتون، نامزد حزب دموکرات برای به دست آوردن آرای رایدهندگان حساب ویژهیی برای رشد کُند اقتصادی باز کرده است. در مقابل ترامپ، رقیب جمهوریخواه او حاضر نیست چنین رشدی را برای اقتصاد امریکا قبول کند و همین را دستمایه یکی دیگر از حملات در مبارزات پوپولیستی خود قرار داده است.»

برت اوینگ، استراتژیست ارشد سازمان امور اقتصادی فرانکلین درباره سود این تصمیم برای کمپین انتخاباتی کلینتون میگوید: «بالا نرفتن نرخ بهره به منزله آن است که هرج و مرجی در بازارها اتفاق نخواهد افتاد و همین خیال حزب حاکم را راحت کرده است.»

نرخ بهره در بانک مرکزی امریکا در حال حاضر بین 25صدم درصد تا 5دهم درصد درنظر گرفته شده است. چنین نرخ بهرهیی میتواند در بلندمدت بانکهای کوچکتر را با بحران جدید و حتی با رکود اقتصادی مواجه کند.

از این رو طبیعی به نظر میرسد که جمهوریخواهان و شخص ترامپ از چنین روندی در بزرگترین اقتصاد جهان انتقاد و درستی تصمیمات فدرال رزرو را زیر سوال ببرند.

مایکل اباچاوسکی رییس مرکز مدیریت دارایی مرلین در این باره گفته است: «اینکه بازار واکنشی منفی نخواهد داشت برای هیلاری کلینتون یک نکته مثبت است اما داستان زمانی پیچیده خواهد شد که بدانیم فدرال رزرو اعتماد به نفس لازم برای ادامه روند بهبود اقتصاد را ندارد.»