بانکداری نوین، نیازمند بانک‌های نوین

تجربه سال های گذشته نشان داده است که سرمایه گذاری انجام شده در این بخش طی مدت زمان کوتاهی از محل کاهش هزینههای عملیاتی بانکها و همچنین درآمدهایی که این خدمات جدید برای بانکها ایجاد کرده بود، جبران شدهاند.

از سوی دیگر نوع ارائه خدمات از ارائه خدمات محلی و داخل یک شعبه به کمک «Core banking»  به سطح تمامی شعب بانک از طریق اتصال بانکهای مختلف به یکدیگر به ارائه خدمات در همه شعب بانکهای همکار و در نهایت با تولد شتاب در سطح کل کشور و همه شعب و ابزارهای پذیرش تمام بانکهای عضو شبکه تبادل اطلاعات بانکی (شتاب) گسترش یافت.

این تحول نه تنها باعث شد مشتریان بانکها رضایتمندی بیشتری پیدا کنند بلکه نسل جدیدی از خدمات نیز متولد شد که زمینهساز شروع موج «الکترونیک» مثل دولت الکترونیک، شهروند الکترونیک و ... و آماده سازی برای ایجاد سونامی «هوشمند» مثل شهر هوشمند، خانه هوشمند، اداره هوشمند و کسب و کارهای هوشمند شد. تا جایی که بیراه نیست اگر بگوییم اکنون در میانه زندگی الکترونیکی و ابتدای مسیر هوشمند شدن کسب و کارها هستیم.

تجربه قبلی صنعت بانکداری نشان داده است که روشهای قدیمی نمیتواند در مسیر این تغییرات دوام بیاورد؛ روشهای کار، ضوابط و مقررات، رویکردها و نگرشها به سرعت دچار تحول شدند و بانکهایی که در این مسیر چابکتر بودند، سهم مناسبتری از بازار به دست آوردند. فرمهای پیچیده و تعدد نسخ کاغذی به تدریج حذف شد. نیاز به وجود مهر شعب بانک روی قبوض شرکتهای خدماتی منقضی شد و ارائه خدماتی که وابسته به پرداخت قبض مشترکان بود  توسط شرکتهای خدماتی  بلافاصله پس از پرداخت الکترونیک مهیا شد.

در حال حاضر موج بعدی تغییرات، سازمان بانکها را هدف گرفته است. بانکهایی که سازمان خودشان را زودتر با نیاز آتی صنعت متناسب سازند، باقی خواهند ماند. بدیهی است اولین گام سر و سامان دادن به شعب سنتی متعدد و پرهزینه است. شعبی که در گذشته نه چندان دور ازدحام و صفهای طولانی را شاهد بودند ولی این روزها مراجعات کمتری دارند، طی سالهای اخیر مجهز به انواع تجهیزات سلف سرویس شدند و بسیاری از مراجعات به سمت این دستگاهها هدایت شد. با تنوع این تجهیزات بانکها توانستهاند اولین موارد شعب بدون کارمند را نیز تجربه کنند. شعبی که در صورت لزوم میتوانند حتی ارتباط تصویری مراجعه کننده را به مراکز پاسخگویی بانکها برقرار سازند. این شعب هوشمند نه تنها نوع نگرش به شعب بانک را به کلی متحول کرده بلکه امکان ارائه خدمات متنوعتری را نیز فراهم ساخته است. خدمات ترکیبی، بخصوص راهکارهای مربوط به ارائه خدمات دولت الکترونیک قابلیت ارائه در چنین مراکزی را خواهد داشت. در نتیجه مشتری این امکان را خواهد یافت که با مراجعه به یک مرکز، تمامی نیازهای خود را در رابطه با چنین عملیاتی برآورده سازد.

با این اتفاق، بانکها با طیف وسیعی از خدمات و محصولات قابل ارائه روبرو خواهند بود که پرداختن به آنها ممکن است بانک را از مأموریت اصلی بانک یعنی جذب منابع مالی و ارائه تسهیلات مختلف، دور کند. به عبارتی بانکهای هوشمندتر خواهند توانست بخش هایی از عملیات جانبی خود را که جزو هسته مرکزی این تجارت نیست به خارج از بانک انتقال داده و ضمن متناسب نگه داشتن اندازه بانک و حفظ چابکی با جریان تغییرات و تکنولوژی همسو شوند.

با بررسی فرآیندهای جاری بانک ها می توان فهرست بسیار بزرگی از این عملیات تهیه کرد؛ عملیات مرتبط با نگهداری و برقراری خدات دستگاه های سلفسرویس، عملیات مربوط به ارائه تسهیلات خرد و بخصوص کارتهای اعتباری، ایجاد شبکه های گسترده شعب مجازی در سراسر کشور، ارائه انواع راهکارهای مبتنی بر کارتهای پیشپرداخت، ارائه خدمات مالی و بانکی برای کسب و کارهای کوچک و ارائه راه حلهای مبتنی بر دادههای حجیم همگی جزو عملیاتی است که در رابطه با کسب و کار بانکها بحساب میآیند ولی با توجه به ساختار و ملاحظات بانکها، انجام آنها داخل بانک تنها منجر به افزایش هزینهها و در نتیجه افزایش بهای تمام شده تسهیلات خواهد شد و این اتفاق مستقیماً بر روی سرمایه گذاری در کشور و رشد اقتصادی تأثیر منفی خواهد گذاشت.

خوشبختانه از سال 1394 این نگرش در تمامی اسناد بالادستی و اسناد راهبردی تهیه شده توسط بانک مرکزی و سایر نهادهای تعیین کننده وارد شده است و تدابیر جدیدی برای تشویق بانکها برای حرکت به این سمت اندیشیده شده است.

تبدیل این اهداف کلان در سطح استراتژیهای بانکها هنوز نیاز به تفکر و برنامه ریزی بیشتری دارد اما آنچه بدیهی است همانند موج تغییرات قبلی، بانکهایی که زودتر این نیاز را درک کنند و خود را برای آن مهیا کنند، در بازار موقعیت رقابتی مناسبتری خواهند داشت و خطر انقراض، بانکهایی را که نتوانند خود را مطابق سازند، تهدید میکند.