نقشه احتیاطی ایران و اروپا برای عصر ترامپ

مذاکرهکننده پیشین ایران، درک این مهم که اروپا و ایران با تهدیدات مشترک مهمی روبهرو هستند را نقشه راه رسیدن به این روابط دانست و ادامه داد: «بعد از تجاوز صدام به ایران و کویت، تجاوز آمریکا به عراق و افغانستان، تجاوز عربستان به یمن، ظهور و گسترش تروریسم تکفیری، تجاوز ناتو و برخی کشورهای عربی به لیبی، بحران سوریه، دهها میلیون نفرآواره، مهاجر، کشته یا زخمی شدن بیگناهان که فاجعهبارترین تراژدی انسانی بعد از جنگ جهانی دوم رقم خورده است، «خاورمیانه» به آسیبپذیرترین منطقه جهان تبدیل شده و امنیت ایران، اروپا، منطقه و جهان را تهدید میکند.»

موسویان اضافه کرد: «دیگر روابط یک بعدی در زمینه اقتصادی جوابگو نیست و برجام، مدل حل سایر اختلافات ایران و اروپا و بحرانهای منطقه را روی میز قرار داده است که باید مورد بهرهبرداری قرار گیرد.»

میراث تعامل اوباما

او با طرح این سوال که نکته کلیدی این خواهد بود که با آمریکا چه کنیم زیرا آمریکا بعد از انقلاب اسلامی مانع روابط حسنه ایران و اروپا بوده و از این به بعد هم خواهد بود، گفت: «اوباما در دور دوم ریاستجمهوری خود، میراث تاریخی «تعامل با ایران» را ازخود بهجای گذاشت؛ میراثی که باعث حل مسالمتآمیز بحران هستهای، مبادله زندانیان، حل دوستانه برخی از اختلافات مالی، آزادی سریع ملوانان آمریکایی و دعوت ایران به مذاکرات صلح سوریه شد.»

مذاکرهکننده پیشین تیم هستهای ایران افزود: «اکنون و برای اولین بار، «میراث تعامل» اوباما، شکافی در جامعه آمریکا بهوجود آورده که بیسابقه است. بعد از انقلاب تا 1392، حاکمیت آمریکا حول محور سیاست تغییر رژیم در ایران متحد و یکدست بود، بعد از برجام شکافی بزرگ ایجاد شده بهگونهای که یک دسته به تقابل و یکدسته به تعامل اعتقاد دارند.»

ترامپ و برجام

موسویان در ادامه با اشاره به اینکه این شکاف در دوره ریاستجمهوری ترامپ هم وجود خواهد داشت، افزود: «من تقریبا مطمئن هستم که ترامپ نه برجام را پاره میکند و نه اجرای آن را متوقف خواهد کرد.»

او ادامه داد: «کنگره ممکن است تحریمهای جدیدی تحت عنوان حقوق بشر و تروریسم تصویب کند. ترامپ هم ممکن است برخی را تایید و برخی را رد کند. ضمن اینکه هیچ رئیسجمهوری در تاریخ آمریکا به اندازه ترامپ ذهنیت تجاری نداشته و ممکن است بخواهد از کیک اقتصاد ایران سهمی ببرد.»

این مذاکرهکننده پیشین ایران گفت: «اما اروپا و ایران با فرض اینکه ترامپ سیاست تقابلی با ایران در پیش گیرد، باید یک «نقشه راه» را از هم اکنون در دستور کار خود قرار دهند. اروپا باید با بخشی از حاکمیت و جامعه آمریکا که معتقد به تعامل با ایران هستند، روابط فعال و تنگاتنگ برقرار و آنها را تقویت کند.»

موسویان اضافه کرد: «اروپا در گذشته ایران را در مورد «پروسه صلح» سرزنش میکرد. حالا فهمیده که این نتانیاهوست که مانع تحقق طرح اروپا برای ایجاد دو دولت است. نتانیاهو سعی خواهد کرد با بزرگ کردن مساله ایران، جامعه جهانی را منحرف کند. اروپا باید روی طرح صلح خود متمرکز شده و اجازه ندهد نتانیاهو با موضوع ایران بازی کند.»

کمیته مشترک مبارزه با تروریسم

او گفت: «اروپا و آمریکا قبلا ایران را در مورد تروریسم سرزنش میکردند اما اکنون فهمیدهاند که تهدید واقعی و اصلی، تروریسم تکفیری داعش، القاعده و جبهه النصره است که زاییده کشورهای عرب متحد غرب است. از طرف دیگر جهان هم شاهد است که ایران در خط مقدم جنگ با این تروریستهاست. بنابراین زمان آن فرارسیده که ایران و اروپا با تشکیل یک «کمیته مشترک مبارزه با تروریسم» همکاری را آغاز کنند و بهانه را از تندروهای آمریکا بگیرند.»

این کارشناس مسائل بینالملل ادامه داد: «موضوع سلاحهای کشتار جمعی از موارد اصلی اختلاف دیرینه دو طرف بوده است. ایران عضو همه کنوانسیونهای سلاحهای کشتار جمعی است و فقط مشکل اصلی در مورد هستهای بود که با برجام حل شد. ایران و اروپا باید با همکاری مشترک در جهت منطقهای شدن اصول برجام همکاری را آغاز کنند تا خاورمیانه عاری از سلاح هستهای تحقق یابد و از همین مدل هم برای عاریسازی منطقه از کل سلاحهای کشتار جمعی استفاده شود.»

وضع حقوق بشر در ایران

موسویان در ادامه با اشاره به اینکه اختلافات در مورد حقوق بشر وجود داشته و ادامه خواهد داشت، گفت: «نه شما مسلمان میشوید و نه ما مسیحی اما روشن است که وضع حقوق بشر در ایران از همه متحدان منطقهای آمریکا و اروپا به مراتب بهتر است.» او افزود: «گفتوگوهای ساختارمند حقوق بشری به منظور تقویت مشترکات حقوق بشری اسلام و مسیحیت و کاهش اختلافات لازم است. ضمن اینکه باید همکاری را در مورد بزرگترین تراژدی انسانی در خاورمیانه آغاز کرد که این موضوع واقعی حقوق بشری جهان امروز است.»

جنگ جدید در آمریکا

موسویان با بیان اینکه منطقه خاورمیانه در آستانه سقوط است، افزود: حکومتهای شکست خورده فراوان و رو به گسترش هستند. جنگ داخلی و فرقهای نیز رو به گسترش است. بحمدالله آمریکا هم حتی در دوران ترامپ وارد جنگ جدید نخواهد شد. بحران تروریسم و آوارگان هم تهدید مشترک بزرگی است. او پیشنهاد کرد ایران و اروپا «کمیته مشترک مدیریت بحران در خاورمیانه» را تشکیل دهند و براساس اصول خواست اکثریت، مشارکت در قدرت، انتخابات آزاد و رعایت حقوق اقلیت، همکاری مشترک را آغاز کنند. موسویان ادامه داد: «ایران در پنج سال آینده ظرفیت 1000 میلیارد دلار پروژه اقتصادی دارد. اروپا میتواند سهم خوبی داشته باشد اما لازم است که ایران و اروپا توافقنامه تجاری، صنعتی و اقتصادی را امضا کنند تا مسائل گمرکی، بانکی، سرمایهگذاری و انتقال تکنولوژی حل شود.»

رفتارهای دوگانه اروپا

بر پایه این گزارش در ادامه این نشست، مجری برنامه از موسویان سوال کرد که ایران در سوریه مداخله میکند که مانع روابط اقتصادی است و این دیپلمات سابق ایرانی در پاسخ گفت: «اروپا، آمریکا، اعراب، ترکیه و دیگران هم در سوریه مداخله دارند اما حضور ایران براساس درخواست دولت قانونی سوریه است. دولتی که تا به امروز از نظر سازمان ملل تنها دولت قانونی سوریه است. ایران به سوریه دعوت شده است و حضورش قانونی است اما شما به من بگویید که شما اروپاییها، آمریکا و اعراب به دعوت چه کسی در سوریه مداخله و از تروریستها حمایت میکنید؟» او ادامه داد: «حضور شما اروپاییها و متحدانتان از نظر مقررات و نرمهای بینالملل غیرقانونی و حضور ایران قانونی است.»

در ادامه مجری خطاب به موسویان مدعی شد که باوجود نقض حقوق بشر در ایران، اروپا چگونه میتواند روابط خوب با ایران داشته باشد؟ موسویان گفت: «عربستان به یمن تجاوز کرد و نسلکشی به راه انداخته و شما اروپاییها هم به عربستان پیشرفتهترین سلاحها را میدهید. فقط آمریکا به عربستان 110 میلیارد دلار سلاح فروخته است. غرب هم در مورد نقض فاحش حقوق بشر در عربستان سکوت کرده و هم در مورد جنایات سعودیها در یمن؛ با اینکه اعتراف میکنید که اعراب متحدانتان حامی اصلی تروریستهای تکفیری هستند، بهترین روابط را با آنها دارید و حالا در مورد روابط با ایران که وضع حقوق بشرش از همه متحدانتان بهتر است، موضوع حقوق بشر را مطرح میکنید؟ بهتر است اروپا به این استانداردهای دوگانه و رفتار ضد و نقیض خاتمه دهد.»

مجری به موسویان گفت بالاخره اعتماد شرط روابط حسنه است که او در پاسخ گفت: «بله اما بی اعتمادی متقابل است. ایران در بین قدرتهای غربی بهترین روابط را با آلمان دارد اما شما آلمانها در دوران جنگ، تجهیزات سلاحهای شیمیایی به صدام دادید که باعث کشته و مجروح شدن 100 هزار ایرانی شد. حالا ما باید به شما بی اعتماد باشیم یا شما به ما؟ بیاعتمادی متقابل را باید با همکاری و گفتوگو بهتدریج کاهش داد.» وی همچنین درخصوص نقشه راه برقراری روابط پایدار و جامع ایران و اروپا بعد از برجام و ترامپ توضیح داد: «هنری کیسینجر وزیر خارجه پیشین آمریکا اخیرا گفته که هیچکسی نمیداند سیاست خارجی ترامپ چه خواهد بود. او همچنین از تعبیر انقلاب در مورد انتخابات اخیر آمریکا استفاده کرده است. جراید معتبر آمریکا هم ترامپ را احمدی نژاد آمریکا خواندهاند.»

موسویان ادامه داد:«ظاهرا ایران موفق شده انقلاب خود را به آمریکا هم صادر کند.(به شوخی)» این مذاکرهکننده پیشین ایران افزود: «اینکه سیاست خارجی ترامپ مشخص نیست، حرف درستی است اما آقای احمدی نژاد ما خیلی بهتر از ترامپ بود زیرا او هیچوقت نگفت که من مسیحیان یا یهودیها را از ایران بیرون میکنم و دور مرزهای ایران دیوار میکشم با وجودی که چند همسایه ما مثل عراق و افغانستان به نوعی گرفتار جنگ داخلی هستند.»

موسویان اضافه کرد: «در 38 سال بعد از انقلاب، ایران و اروپا هیچگاه قادر به برقراری یک روابط باثبات و جامع نبودهاند. روابط عمدتا بازرگانی آن هم شکننده بوده است. اکنون مساله اصلی این است که چگونه میتوان روابط پایدار و جامع ایران و اروپا را شکل داد. برای این منظور باید مروری به چهار دوره روابط بعد ازانقلاب داشته باشیم.»

مذاکرهکننده پیشین ایرانی، با اشاره به اینکه از ابتدای انقلاب تا بحران هستهای در سال 1382، چالش ایران و اروپا بر سر چهار موضوع تروریسم، سلاحهای کشتارجمعی، پروسه صلح و حقوق بشر بود، افزود: «اما اروپا تحت عنوان دیالوگ انتقادی روابط اقتصادی خود را حفظ و نقش بالانسکننده در روابط متشنج ایران و آمریکا را بازی کرد.»

جنگ یا دیپلماسی

او ادامه داد: «با آغاز بحران هستهای در سال 1382، اتحادیه اروپا ابتکار عمل گفتوگوی هستهای با ایران را بهدست گرفت و برای اولین بار در یک موضوع استراتژیک خاورمیانه، نقش کلیدی ایفا کرد اما مذاکرات بهخاطر مخالفت آمریکا با حق مشروع هستهای ایران به نتیجه نرسید.» این مذاکرهکننده هستهای ادامه داد: «بعد از ارجاع پرونده هستهای ایران به شورای امنیت سازمان ملل در سال 1385 تا سال 1392، اروپا با آمریکا و سایر قدرتهای جهانی متحد شدند و سختترین تحریمهای تاریخ سازمان ملل را علیه ایران اعمال کردند به خیال اینکه ایران تسلیم خواهد شد.»

به گفته موسویان، ایران هم در مقابل، سطح و میزان غنیسازی خود را افزایش داد تا جایی که سه ماه به نقطه گریز بمب هستهای بیشتر فاصله نداشت. اینجا بود که آمریکا دو گزینه داشت: «جنگ یا دیپلماسی.» خوشبختانه آمریکا راه دیپلماسی را انتخاب کرد اما نکته مهمی که این دوره داشت این بود که غرب فهمید که ایران در مقابل فشار تسلیم نمیشود. این حرفی بود که من سالها به دوستان اروپایی میگفتم اما باور نمیکردند.

او در ادامه این همایش گفت: «سال 1392 مصادف شد با انتخابات ریاستجمهوری در ایران و تغییر کادر تصمیمگیری در وزارت خارجه و کاخ سفید آمریکا از سوی اوباما. ضمن اینکه رئیسجمهوری آمریکا هم خط قرمز را از غنیسازی به بمب هستهای تنزل داد و حق مشروع ایران را پذیرفت. بنابراین توافق هستهای بهدست آمد. این یعنی که ایران در موارد معقول، منعطف است و زمان آن فرا رسیده که اروپا و ایران روابطی نو که هم پایدار و باثبات و هم جامع باشد را برقرار کنند.»

سومین همایش بانکی و تجاری ایران و اروپا در فرانکفورت با حضور 350 تن از مقامات مالی، بانکی، اقتصادی و نیز شرکتها و موسسات خصوصی و رسانههای ایران و اروپا و با مدیریت نادر مالکی رئیس فروم بینالمللی بانکداران فرانکفورت و با حمایت نمایندگیهای جمهوری اسلامی در برلین و فرانکفورت برگزار شد. حدود 20 نفر از جمله طارقالوزیر وزیر اقتصاد ایالت هسن، علی ماجدی سفیر جمهوری اسلامی، قربانی و دیواندرهای دوتن از مقامات بانک مرکزی ایران، موسویان سخنگوی پیشین هستهای، اپکینگ رئیس امور موسسات اعتباری و مالی در آژانس اعتبار صادرات آلمان، پیلر، معاون مدیرکل سیاست مالی بازار در وزارت دارایی آلمان و یراقی رئیس اتاق بازرگانی ایران-آلمان سخنرانان این همایش بودند.