جزئیات سناریوی زمین‌زدن گاز آمریکا

تمدید ۱۰ ساله تحریمهای «داماتو» که سرمایه گذاریهای جدید نفتی در ایران به ویژه توسط شرکتهای آمریکایی را با محدودیتهایی روبرو میکند بار دیگر روابط «تهران- واشنگتن» را شکرآب کرد.

این تحریم جدید درحالی توسط سنا به صنعت نفت ایران تحمیل میشود که پیشتر مقامات مختلف وزارت نفت و شرکت ملی نفت ایران از همکاری و مشارکت با شرکتهای آمریکایی در صنایع نفت و گاز ایران استقبال کرده بوده و تاکید میکردند: «محدودیتی برای بازگشت شرکتهای آمریکایی به صنعت نفت ایران در دوران پسا برجام وجود ندارد.»

بیژن زنگنه وزیر نفت هم در طول سه سال گذشته تاکنون با تاکید بر اینکه ایران شرکتهای نفتی آمریکایی را تحریم نکرده است، تاکید کرده بود: «شرکتهای آمریکایی اگر با ایران قرارداد ببندند تا زمانیکه میدان را به تولید نرسانند هیچ بازپرداختی به آنها داده نمیشود، حتی اگر تولید شروع شود و به هر دلیل قطع شود باز پرداختها به این شرکتها متوقف میشود.»

در طول دوران پیش از اعمال تحریمها فعالیتهای مشترک بین شرکتهای ایرانی و آمریکایی در حوزه صنعت نفت تقریبا نزدیک به صفر بود و اگر از همکاری نصف و نیمه شرکت «هالیبرتون» و شعبه اروپایی «شلمبرژه» بگذریم تقریبا اکثر شرکتهای بزرگ آمریکایی همچون شورون، کونکو فیلیپس، اکسون موبیل و ... عملا هیچ گونه فعالیتی به صورت مستقیم و غیرمستقیم در صنعت نفت ایران نداشتهاند.

همزمان با تصویب دوره تمدید تحریم داماتو توسط سنای آمریکا، هفته جاری شرکت انگلیسی-هلندی شل به عنوان یکی از بزرگترین شرکتهای فعال در بخش بالادستی نفت جهان با شرکت ملی نفت ایران تفاهم نامهای به منظور توسعه سه میدان نفت و گازی امضا کرد.

این تفاهم نامه جدید نفتی درحالی بین ایران و شل انگلیس امضا میشود که در طول چند هفته گذشته تاکنون چندین تفاهم نامه همکاری با شرکتهای بزرگ نفتی اروپایی و آسیایی از جمله موافقت نامه اصولی توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی به ارزش ۴/۸ میلیارد دلاری با شرکت توتال فرانسه امضا شده است.

از سوی دیگر درحالی ایران به دنبال تعیین تکلیف روند توسعه میادین نفت و گاز خود در دوران پسابرجام بوده که اخیرا اوپکیها به یک توافق تاریخی برای مدیریت عرضه تولید نفت دست یافتهاند که مهمترین دستاورد این توافق بزرگ، افزایش قیمت نفت به سطوح بالاتر و رونق گرفتن سرمایه گذاری جدید در کشورهایی همچون ایران بوده که تولید نفت و گاز با کمترین ریسک عملیاتی و توسعه همراه است.

به عبارت دیگر با ورود به دوره گرانی قیمت نفت، شرکتهای بزرگ بینالمللی جهان میتوانند با حضور در بازار ۲۰۰ میلیارد دلاری ایران عملا از مزیت طلایی تولید نفت و گاز کم هزینه و بدون ریسک در ایران استفاده کنند که این مزیت منجر به شکل گیری توافقهای «برد-برد» در دوران پسابرجام خواهد شد.

گام اول: ورود آمریکاییها ممنوع میشود

همزمان با تمدید دوره تحریم داماتو، طرح مشترکی در دولت و مجلس به منظور اعمال محدودیتهای جدید در استفاده از کالا، خدمات فنی و مهندسی شرکتهای آمریکایی در ایران در دست مطالعه و تصویب است.

غلامرضا منوچهری معاون شرکت ملی نفت ایران در گفتگو با مهر درباره واکنش احتمالی شرکت نفت به تحریمهای داماتو که در مرحله نخست سرمایه گذاریهای نفتی را هدف قرار داده اند، گفت: تحریم داماتو پیشتر هم وجود داشته و نکته قابل توجه آن است که در دهه ۷۰ هم با اعمال این تحریمها، ایران موفق به امضای قرارداد توسعه فاز ۲ و ۳ پارس جنوبی با توتال فرانسه شد.

این عضو هیات مدیره شرکت ملی نفت ایران با تاکید بر اینکه هم اکنون با گذشته بیش از ۲۰ سال از امضای قرارداد توسعه فاز ۲ و ۳ پارس جنوبی، هم اکنون مشغول تکمیل و بهرهبرداری فازهای ۲۲ تا ۲۴ پارس جنوبی هستیم، تصریح کرد: بر این اساس عملا تحریم داماتو تاثیری بر روند توسعه صنعت نفت و گاز ایران ندارد.

این مقام مسئول در پاسخ به این پرسش مهر که آیا طرح تنبیهی برای شرکت های نفتی آمریکایی پیش بینی شده است؟ اظهار داشت: هم اکنون در دولت و مجلس شورای اسلامی طرحی در مرحله بررسی و تصویب است.

منوچهری در پاسخ به پرسش دیگر مهر که آیا در صورت تصویب این طرحها در شرکت ملی نفت ایران اجرایی خواهد شد؟ توضیح داد: در صورتیکه هر طرح محدودیت سازی در دولت و یا مجلس به تصویب برسد آماده اجرای آن در شرکت ملی نفت ایران هستیم.

گام دوم: گاز ایران «شیلگس» آمریکا را زمین میزند

احمد جزایری در گفتگو با مهر در تشریح سود و زیان های دولت آمریکا از تمدید دوره تحریم داماتو، گفت: با توافق اخیر اوپک عملا در کنار افزایش قیمت نفت، رونقی در حوزه سرمایه گذاری در صنایع نفت و گاز جهان ایجاد میشود که در این بین ایران از مزیتهای طلایی برای سرمایه گذاری کم ریسک برای شرکتهای خارجی برخوردار است.

این تحلیلگر بازار نفت با تاکید بر اینکه هم اکنون جهان وارد عصر گازی شده و عملا دوره نفت خام رو به پایان است، تصریح کرد: گزارش تمامی موسسات تحقیقاتی و اطلاعاتی جهان نشان می دهد که تقاضا برای مصرف گاز طبیعی در مقایسه با نفت خام رو به افزایش بوده و عملا در یک افق ۱۰ ساله سهم گاز طبیعی در مقایسه با نفت خام با افزایش چشمگیری مواجه می شود.

به گفته این کارشناس اقتصاد انرژی، مطابق با گزارش چند روز قبل آژانس بینالمللی انرژی تا ۲۴ سال آینده تقاضا برای گاز طبیعی در سبد انرژی جهان با افزایشی حدود ۱/۵ برابری همراه خواهد شد.

وی با بیان اینکه در حال حاضر امنیت انرژی کشورهای اروپایی بیش از آنکه به نفت وابسته باشد به گاز طبیعی وابسته شده است، اظهار داشت: هم اکنون ایران با ۳۴ تریلیون مترمکعب بزرگترین ذخایر گاز جهان را در اختیار دارد و در کنار ذخایر عظیم، مشخصات گاز ایران در مقایسه با بسیاری از کشورهای جهان به ویژه ذخایر شیل گس آمریکا از حیث ارزش حرارتی (BTU)، برداشت برشهای مختلف گازی همچون اتان، پروپان، بوتان و ... دارای ویژگیهای متمایزتری است.

جزایری با بیان اینکه آمریکا از حدود چهار سال قبل سرمایه گذاری عظیم بر روی توسعه و تولید گاز از ذخایر نامتعارف خود را آغاز کرده است، اظهار داشت: همزمان با آغاز سرمایه گذاری گازی آمریکاییها، عملا صنعت گاز ایران به دلیل اعمال تحریم توسعه کمتری داشته است و با ورود به دوره پسا برجام ایران میتواند با جذب سرمایه گذاری، انتقال دانش، تکنولوژیهای نوین و امضای قراردادهایی با شرکتهایی همچون شل و توتال نسبت به توسعه میادین بزرگ گازی خود همچون کیش، پارس جنوبی، پارس شمالی، زاگرس جنوبی و جمع آوری گازهای همراه نفت اقدام کند.

این تحلیلگر بازار نفت و گاز با تاکید بر اینکه ظرفیت تولید گاز ایران سال آینده با بهره برداری از تعدادی از فازهای جدید پارس جنوبی از مرز یک میلیارد مترمکعب در روز عبور میکند، یادآور شد: علاوه بر این با توسعه سایر میادین گازی کشور پتانسیل تولید روزانه بیش از یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون مترمکعب گاز در ایران وجود دارد.

وی با بیان اینکه در کنار افزایش تولید گاز، ظرفیتی هم برای تولید سایر محصولات جانبی گاز طبیعی همچون میعانات گازی میعانات گازی، اتان، پروپان، بوتان و ... فراهم میشود، تاکید کرد: این محصولات گازی هم میتواند خوراک صنایع پتروشیمی کشور را تامین کند.

جزایری با اشاره به مزیتهای متعدد تولید گاز ارزان قیمت در ایران، گفت: با محدودسازی ورود شرکتهای آمریکایی به ایران عملا شرکتهای اروپایی، چینی و روسی از این فرصت برای توسعه صنعت گاز و مشارکت در حوزههای مختلف گازی کشور استفاده میکنند که این بزرگترین تهدید برای صنعت نوپای «شیل گس» آمریکا است.

این کارشناس اقتصاد انرژی با بیان اینکه ایران از مزیت صادرات LNG و گاز از مسیر خط لوله به کشورهای اروپایی برخوردار است، خاطرنشان کرد: با توجه به افزایش قیمت نفت و غیبت آمریکاییها، قطعا شرکتهای اروپایی و آسیایی از این فرصت طلایی برای مشارکت گازی با ایران استفاده خواهند کرد که تکمیل این زنجیره قطعا اختلالاتی در تحقق رویای آمریکا برای تبدیل به یک کشور صادرکننده گاز ایجاد میکند.