پیام پسابرجامی پاریس

فردا (یازدهم بهمن ماه ) «ژان مارک ارو » در صدر هیاتی سیاسی و اقتصادی وارد تهران میشود تا با مسوولان کشورمان در باره با مسائل گوناگون به رایزنی بپردازد. این سفر در فضایی انجام میگیرد که حدود 2 هفته پیش برجام با موفقیت از مرز یک سالگی اجرایی سازی گذشت. موضوع مهم دیگر اما تغییر در ریاست جمهوری آمریکا است که «دونالد ترامپ» به عنوان رییس جمهوری جدید این کشور نظر خوشی به توافق هسته ای صورت گرفته بین ایران و 6 قدرت جهانی ندارد.

سفری در راستای حمایت از برجام

به رغم رویکرد ضد برجامی ترامپ اما دیگر همپیمانان غربی آمریکا بارها از این توافق حمایت کرده و خواستار پایبندی همه طرفها به توافق تیرماه پارسال شدهاند. وزیر امور خارجه فرانسه در آستانه این سفر، آن را بیانگر تاکید مجدد اروپا بر پایبندی به توافق هستهای با ایران دانست و تاکید کرد که همه طرفهای مذاکره که از توافق هسته ای حمایت کردند، اکنون بر این توافق به طور جدی پایبند هستند.

حمایتهای کشورهای اروپایی عضو گروه 1+5 از برجام بار دیگر پس از انتشار بیانیه «یوکیا آمانو» مدیرکل «آژانس بین المللی انرژی اتمی» (IAEA) در سالروز اجرای برجام قوت گرفت؛ بیانیه ای که از تعهد و پایبندی ایران به اجرای توافق هسته ای حکایت داشت.

پس از انتشار آن بیانیه بود «فدریکا موگرینی» مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا اظهار کرد که توافق هسته ای با ایران، توافق بسیار مهمی به خصوص برای امنیت اروپا است و اتحادیه اروپا بر اجرای آن ادامه خواهد داد. البته همین نگاه مثبت سران اروپا به عملکرد ایران در قبال عملیاتی سازی برجام، بسترساز گسترش مناسبات تجاری و اقتصادی بین تهران و قاره سبز شد؛ موضوعی که به مذاق جمهوری خواهان مستقر در کاخ سفید خوش نمیآید.

سران پاریس همانند دیگر کشورهای اروپایی حاضر در گفت وگوهای هستهای، پس از روی کار آمدن ترامپ از پایبندی کشورشان به برجام و اهمیت این رویکرد سخن گفتهاند. به عنوان نمونه «فرانسوا اولاند» رییس جمهوری فرانسه از نخستین افرادی بود که در تماس تلفنی با ترامپ در این باره گفت وگو کرد.

«ترزا می» نخست وزیر انگلیس نیز پنجشنبه گذشته ضمن حضور در بین اعضای جمهوری خواه کنگره آمریکا از توافق هسته ای ایران با گروه 1+5 دفاع و تصریح کرد: این توافق باید با دقت زیاد اجرا شود و با هرگونه نقض توافق باید قاطعانه و بهسرعت برخورد کرد.

بی تردید، یکی از جنبههای مهم سفر ژان مارک ارو به تهران را میتوان در مساله حمایت از توافق هسته ای دانست که پس از تکیه ترامپ بر صندلی ریاست جمهوری، اهمیت پایبندی همه طرفها به آن بیشتر احساس میشود.

پسابرجام گشایشگر مناسبات اقتصادی

برای بررسی روابط دوجانبه تهران و پاریس بهتر است ابتدا نگاهی به اثرگذاری تحریمها بر مناسبات این 2 کشور داشت. به رغم این که ایران پیش از تحریمها به عنوان دومین بازار بزرگ برای خودروسازان فرانسوی محسوب میشد اما پس از قطعنامههای شش گانه شورای امنیت به میزان قابل توجهی از سطح مناسبات اقتصادی به ویژه در این زمینه کاسته شد. بنابراین سطح مبادلات تجاری که پیش از تحریم ها حدود 6 میلیارد یورو در سال برآورد میشد در زمان تحریمها به حدود 500 میلیون یورو تنزل یافت. این کاهش سطح مناسبات در حالی صورت گرفت که 2 کشور از ظرفیتها و مزیتهای بالایی برای همکاری برخوردار بودند.

حال در فضای رفع تحریمها، ضرورت استفاده بیشینه از برجام اهمیت فزایندهای یافته است تا 2 کشور در حوزههای انرژی، خودروسازی، حمل و نقل هوایی، بهداشت و کشاورزی و غیره همکاری لازم را داشته باشند؛ حوزههایی که طی یک سال پس از برجام محور توافقنامهها و سندهای همکاری بین تهران و پاریس بوده است.

تنها چند روز از اعلان رسمی اجرای برجام گذشته بود که «حسن روحانی» رییس جمهوری کشورمان در صدر هیاتی بلندپایه از جمله 90 چهره اقتصادی و کارآفرین عازم فرانسه و چند کشور دیگر قاره اروپا شد. سفر روحانی به اروپا به دلیل رفع تحریمها و تنگناهای بین المللی از ایران با رهاوردهایی در حوزه اقتصادی همراه بود که 20 سند همکاری به ارزش تقریبی 30 میلیارد یورو (33 میلیارد دلار) از جمله دستاوردهای این سفر به شمار میرفت.

مهمترین توافقهای صورت گرفته در سفر رییس جمهوری به فرانسه در بخش همکاری با شرکتهای پژوسیتروئن، ایرباس و توتال خلاصه میشد. توافق برای خرید 114 هواپیمای مسافربری تجاری با ایرباس، توافق برای توسعه فرودگاه امام خمینی(ره) با شرکت ADP، توافق برای طراحی و ساخت ترمینالهای جدید فرودگاه شهید هاشمی نژاد مشهد و فرودگاه شهید بهشتی اصفهان، توافق دریایی برای همکاری در زمینه راه و پایانههای خطوط کشتیرانی، یادداشت تفاهم همکاری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با شرکت سانوفی و امضای توافق نفتی با کمپانی توتال از جمله این قراردادها بود.

چند هفته پیش نیز در راستای اجرایی سازی توافقهای صورت گرفته میان 2 کشور، اولین هواپیمای ایرباس 321 در قالب قرارداد ایران ایر با کمپانی فرانسوی ایرباس در فرودگاه مهرآباد نشست و به ناوگان هوایی جمهوری اسلامی ایران پیوست که مقدمهای برای اجرای کامل توافقات پیشین بود.

در مجموع، سران پاریس بر این مهم باور دارند که ایران در منطقه استراتژیک خاورمیانه میتواند شریک خوبی برای فرانسه با هدف توسعه تعاملات اقتصادی باشد. ضمن آنکه بازار 80 میلیون نفری ایران به همراه بهره مندی این کشور از ذخایر و منابع سرشار انرژی برای سران پاریس از اهمیت بالایی برخوردار است.

در مقابل، فرانسه نیز در اتحادیه اروپا جایگاه برجستهای دارد. فرانسه به عنوان یکی از موسسان جامعه اقتصادی اروپا، اینک وزنه ای سنگین برای اتحادیه 27 عضوی اروپا محسوب میشود. افزون بر آن، عضویت فرانسه در گروه 8 کشور صنعتی جهان، سازمان همکاری اقتصادی و توسعه و همچنین پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) جایگاه این کشور را نه تنها در اتحادیه اروپا که در جهان نیز بالا برده است. بنابراین، همکاری نزدیک تهران و پاریس میتواند به ارتقای جایگاه منطقهای و فرامنطقی ایران یاری رساند.