«نیویورک تایمز» سر سفره ایرانی

دعوت به سفر به ایران و افزایش علاقه برای بازدید از کشور که پس از برجام روندی رو به رشد را طی میکرد، به دنبال اعلام شدن ایران به عنوان ارزانترین مقصد سفر از سوی مجمع جهانی اقتصاد در سالهای اخیر رونق گرفته بود. در سال جاری نیز با تلاشهایی در جهت تسهیل شدن اخذ ویزا و برقراری پروازهای مجدد شرکتهای معتبر هوایی مانند بریتیش ایرویز نیز بر مطرح شدن مجدد نام ایران در فهرست سفر کشورهای غربی موثر بود. اما صرفنظر از این موارد، گردشگری غذا برای ایران حائزاهمیت است. مهمترین اتفاق از این دست را میتوان اظهار نظرهای آنتونی بوردن در مورد غذاهای ایرانی دانست. همین امر پتانسیل جدیدی برای افزایش تقاضای سفر به ایران ایجاد خواهد کرد و بر نگاه کشورهای دیگر بر فرهنگ بومی موثر خواهد بود.

در تازهترین مورد، نیویورک تایمز در گزارشی به مناسبت نوروز به غذاهای ایرانی و سنت نوروزی پرداخته است. در این نشریه معتبر آمریکایی که به قلم سمین نصرت نوشته شده است، تصویری از آداب و غذاهای ایرانی ترسیم شده است که میتواند بر آشنایی بیشتر آمریکاییها با فرهنگ ایرانزمین بسیار موثر باشد. علاوهبر پرداختن به غذاهای ایرانی، سنتهای ایرانی نیز در این گزارش مورد بررسی قرار گرفتهاند. با این حال بیشتر این گزارش بر غذای ایرانی، ویژگیهای آن و نیز امکان جذب مشتریان آمریکایی به این نوع غذاها و به بهانه نوروز متمرکز است.

ذکر این سنتها و بازگویی آنها از طریق رسانههای معتبر غربی وجهه ایران را بهبود میبخشد و توجه مردم سایر کشورها را به فرهنگ و بافت ایرانی جلب میکند. با توجه به موج مهاجرستیزی و افزایش پوپولیسم در جهان و بهخصوص آمریکا که نمود اصلی آن در صدور فرمان ممنوعیت مهاجرت از 7 کشور اکثرا مسلمان به ایالاتمتحده دیده میشود، اینگونه نشان دادن فرهنگ این ملل میتواند بیشتر از گذشته یکجانبهنگری و عوامفریبی در این سیاستها را به جامعه آمریکا نشان دهد.

در ابتدای این مقاله به غذاهای ایرانی پرداخته شده است و به نوشته آن، «گیاهان تازه چه خام و چه پخته شده، در آشپزخانههای ایرانی جایگاه مهمی دارند. نقش این سبزیها مانند گوجهفرنگی در غذای ایتالیایی یا جلبک دریایی در غذای ژاپنی است. یعنی در واقع انکار نقش آن در غذای ایرانی تقریبا غیرممکن است. این امر بهویژه در طول نوروز که سال جدید پارسی است و تعطیلاتی 13 روزه است که از نخستین روز بهار آغاز میشود، نمود خاصی پیدا میکند. این تعطیلات که جزو اعیاد مذهبی محسوب نمیشود، خانوادهها را پیرامون یکدیگر جمع میکند برای خانوادههای ایرانی از ارزش زیادی برخوردار است.»

در بخش دیگری از این گزارش آداب و رسوم سنتی نوروز و هفتسین مورد بررسی این رسانه قرار گرفته است. به گزارش نیویورکتایمز، «در طول نوروز، همه دور هفتسین جمع میشوند. هفتسین میزی است که روی آن هفت جزء قرار گرفته است که شامل جوانههای سبز به عنوان نمادی از تولد و رویش مجدد، سیبها به عنوان نمادی از سلامت و زیبایی و چند مورد از اقلام دیگر هستند. اعضای خانوادهها با موسیقی، ریختن گلاب معطر در کف دستان میهمانان یا شیرینیهایی مانند باقلوا و با احساسات از میهمانان پذیرایی میکنند. پس از آن در 11 روز بعدی، غذاهایی که سبزی داشته باشند پخته میشود و همراه با چای نیز شیرینیهایی مصرف میشود. در روز پایانی، سنتها بر این است که برای خروج یا نوعی پیکنیک به خارج از شهر بروند.»

این گزارش در بخش بعدی خود اینچنین ادامه میدهد: «غذاهایی که روی میز و در واقع سفره نوروزی چیده میشوند، پر از سبزیجات خوشطعم هستند که از آن جمله میتوان به کوکو سبزی اشاره کرد. علاوهبر این، آشپزخانه ایرانی همچنان در ایالاتمتحده آمریکا بهطور سرسختانهای ناآشنا باقی مانده است، حتی برای آن دسته از مردم آمریکا که به غذاها و خوردنیهای مربوط به خاورمیانه مانند حمص، ارده یا ملاس انار علاقه دارند. در واقع کمبود رستورانهای پارسی در مناطق خارج از لسآنجلس، نیویورک و واشنگتن قابل مشاهده است که در آنها درصد قابل توجهی از نیم میلیون آمریکایی ایرانی تبار زندگی میکنند.»

نیویورکتایمز میافزاید: «با این حال، حتی رستورانهای ایرانی نیز به نظر میرسد که به ندرت متفاوتترین آشپزی ایرانی را به مشتریان عرضه میکنند. این نوع غذا زمان زیادی میبرد و شامل سبزیهای زیادی است. در عوض، آنان تمایل دارند روی کبابها و برنج تمرکز کنند. تا همین اواخر، بهترین شانس اغلب آمریکاییها برای تجربه غذای ایرانی دعوت شدن به خانه یکی از دوستان ایرانی خود بود. آمریکاییها عموما با سبزیها به عنوان نوعی چاشنی غذا برخورد میکنند که در سسهایی مانند پستو ریخته میشود یا بهطور خام در یک ظرف جداگانه قرار داده میشود. آنان به سبزی بهعنوان مواد اصلی تشکیلدهنده غذا فکر نمیکنند.»

بنابر این گزارش، «یکی از سنتهای ایرانی خوردن ماهی ذکر شده که نمادی از زندگی است. برای پختن ماهی، یک ماهی مانند قزلآلا در ترکیبی از مواد قرار میگیرد و از ملاس پرتقال به آن مالیده میشود. سپس، پس از مدت کوتاهی ماندن در ماهیتابه داغ، ماهی ترد و پوست آن قهوهای میشود و با سبزیجات مختلف آماده خوردن است. این یک طریقه کهن و غنی برای پختن است. برای ایرانیان، عید با سبزی پلو همراه است، غذایی از برنج به همراه سبزیجات که نشاندهنده رونق و تولد مجدد است. رنگ غذا و معنای نمادینی پشت آن، به همان هیجانانگیزی طعمهای آن است.»

این نشریه به شیوه طبخ غذاهای کهن ایرانی نوروز نیز اشاره کرده و مینویسد: «برنج برای تهیه کردن سبزی پلو، در دو مرحله پخته میشود. ابتدا برنج بخارپز شده و سپس مقدار فراوانی سبزی و ترهفرنگی به آن اضافه میشود و در ظرفی که پیشتر با روغن و کره گرم شده است، قرار داده میشود. زمانی که این مخلوط قاشق قاشق در ماهیتابه قرار داده میشود، پایینترین لایه برنج به نوعی سوخته و تبدیل به پوستهای با رنگ قهوهای-طلایی میشود که در زبان فارسی به آن تهدیگ گفته میشود، این در حالی است که بقیه برنج به آرامی پخته میشود تا جایی که دانههای برنج به صورت نرمی درآیند. در برخی موارد نیز چیزهای دیگری به آن اضافه میشود، مانند افزودن حبههای سیر به برنج.»

این گزارش در پایان چنین مینویسد: «به جای سالاد، تقریبا تمام ایرانیان از سبزیخوردن استفاده میکنند که بشقابی حاوی سبزیهای تازه، تربچه، گردو و پنیر فتا است که با نان لواش سرو میشود. میهمانان لقمههایی میگیرند که از گیاهان با مزه تیز، تربچههای ادویهدار و تند، پنیر نمکدار و شور و گردوها متعادل شده و در قطعات نان گرم پیچیده شده است.»قورمهسبزی نیز از غذاهای دیگری است که بهطور معمول برای میهمانان تهیه میشود و پر از سبزی است و دامنه آن حتی به کانادا نیز کشیده شده است. این گزارش در نهایت عنوان میکند: «غذای ایرانی بسیار لذیذ است و به دشواری میتوان آن را دوست نداشت.»