آیا نفت ۵۰ دلاری واقع بینانه خواهد بود؟

قیمتها از زمانی که اوپک توافق کاهش تولید را به مدت ۹ ماه دیگر تمدید کرد، به طور مستمر رو به کاهش بودند و کاهش دو هفتهای، قیمت نفت وستتگزاس اینترمدیت را به میانه محدوده ۴۰ دلار رسانده است.

عوامل اصلی برای این کاهش قیمت، مشابه عواملی هستند که پیش از توافق اوپک وجود داشتند. رشد تولید نفت شیل آمریکا همچنان ادامه دارد. سطح ذخایر نفت خام بالا مانده است و بازارها نگران هستند که کاهش تولید اوپک برای حذف مازاد عرضه کافی نباشد.

اما در واقع، این دورنما اخیرا تیرهتر شده است زیرا ریسکهای نزولی برای این بازار افزایش پیدا کردهاند.

هفته گذشته جرقه ریزش یکباره قیمتهای نفت خام با انتشار گزارش اداره اطلاعات انرژی آمریکا در روز چهارشنبه زده شد که بر خلاف انتظار تحلیلگران بازار، افزایش ذخایر نفت این کشور در هفته منتهی به ۲ ژوئن را نشان داد. این گزارش حاوی اخبار بسیار بدی بود و نشان داد ذخایر نفت خام و بنزین هر یک به میزان ۳/۳ میلیون بشکه افزایش پیدا کردند آن هم در شرایطی که ذخایر معمولا به دلیل آغاز فصل رانندگی در آمریکا کاهش پیدا میکنند. این افزایش به روند کاهش چند هفتهای ذخایر نفت خام پایان داد و هر گونه امید نسبت به بهبود فوری قیمتها را از میان برد. نفت وست تگزاس اینترمدیت و برنت حدود پنج درصد کاهش پیدا کردند.

این کاهش قیمت پس از انتشار بیانیه اداره اطلاعات انرژی آمریکا صورت گرفت که اعلام کرده بود اطمینان رو به رشدی پیدا کرده که تولید نفت این کشور تا سال ۲۰۱۸ از مرز ۱۰ میلیون بشکه در روز عبور خواهد کرد و به بالاترین رکورد همه زمانها خواهد رسید. این سازمان انتظار ندارد سطح ذخایر در سال ۲۰۱۷ کاهش چندانی پیدا کند و آنچه که بایستی برای اوپک و سایر تولیدکنندگان بسیار نگرانکننده باشد، پیشبینی این سازمان از افزایش ذخایر نفت در سال ۲۰۱۸ به میزان صد هزار بشکه در روز است.

اما بازار نفت با مشکلات فوری دیگری مواجه است. نیجریه مدتی است که به یک ریسک نزولی برای قیمتهای نفت تبدیل شده است. همه از این موضوع واقف بودند که خطوط لوله مختل شده و پایانههای صادراتی نیجریه ممکن است هر لحظه فعالیتشان را از سر بگیرند.

آن روز سرانجام فرارسید و رویال داچ شل وضعیت اضطراری برای صادرات نفت فورکادو را در روز سهشنبه لغو و زمینه را برای سیل عرضه جدید هموار کرد. صادرات نفت فورکادو که ۲۵۰ هزار بشکه در روز برآورد میشود بیش از یک سال بود که متوقف شده بود. انتظار میرود نیجریه معادل یکپنجم از کاهش تولید اوپک را به بازار عرضه کند. بازار در حال حاضر هم از عرضه بالای نفتی که کیفیت مشابه فورکادو را دارد، اشباع شده است.

هفته گذشته بازارهای نفت پس از اینکه بزرگترین میدان نفتی لیبی به دلیل اعتصاب کارگران در روز چهارشنبه به طور موقت تعطیل شد، خوشحالی موقتی پیدا کردند اما تولید میدان نفتی شراره که به ۲۷۰ هزار بشکه در روز میرسد، از سرگرفته شد و کمک میکند مجموع تولید نفت لیبی به ۸۵۰ هزار بشکه در روز برسد که بالاترین سطح در چند سال گذشته خواهد بود.

عامل اخیری که در چند روز گذشته ذهن بازار را به خود مشغول کرد، تنشهای دیپلماتیک و قطع روابط چند کشور عربی منطقه خلیج فارس با قطر با متهم کردن دوحه به حمایت از تروریسم بود. عربستان صعودی، امارات متحده عربی، بحرین و مصر روابط دیپلماتیک با قطر را قطع کردند. این اقدام به مدت کوتاهی بازارهای نفت را به هم ریخت. واکنش اولیه از سوی تحلیلگران بازار این بود که هر گونه تنش در خاورمیانه برای نفت همواره مثبت بوده است. اگر صادرات قطر به دلیلی مختل شود، بخشی از عرضه را متوقف خواهد کرد اما از سوی دیگر خصومت میان اعضای اوپک ممکن است به اعتماد دوجانبه لطمه زده و نقض پایبندی به کاهش تولید را به دنبال داشته باشد که این موضوع مطمئنا برای قیمتهای نفت منفی خواهد بود. با اینهمه در حال حاضر بسیاری از کارشناسان تصور میکنند که این تنش تاثیر فوری نخواهد داشت به خصوص که قطر یکی از بازیگران اصلی در  دستیابی به توافق تاریخی اوپک بود.

اما ریسک دیگری که بر قیمتهای نفت سایه افکنده، نارضایتی و تردید برخی از مشارکت کنندگان در توافق کاهش تولید نسبت به کارآمدی این اقدام است. اخیرا مقامات روسی متعددی پیرامون تولیدشان اظهاراتی داشتهاند که ممکن است نشان دهد تمایل روسیه برای حمایت از قیمت ها نمیتواند تضمین شود. ایگور سچنی، مدیرعامل غول روسی روسنفت هفته گذشته در مصاحبه با روزنامه فایننشیال تایمز گفت: اگر اوپک به یکباره از توافق کاهش تولید خارج شود، ما آماده افزایش تولید خواهیم بود.

وی اظهار کرده بود روسیه تمایل دارد در توافق کاهش تولید، اوپک را همراهی کند اما اگر نفت شیل آمریکا در حجم بالاتری به بازار روانه شود، ممکن است این موضوع مطرح شود که آیا محدود کردن تولید منطقی است. در حال حاضر منافع روسیه با اوپک همسو است اما ممکن است زمانی فرا رسید که این منافع از یکدیگر فاصله پیدا کنند و ما به این امر واکنش خواهیم داشت. در واقع روسیه مدتی است که برای قیمتهای پایینتر آماده میشود. ماکسیم اورشکین، وزیر اقتصاد روسیه در حاشیه مجمع اقتصادی بینالمللی سن پترزبورگ به تلویزیون بلومبرگ گفت: ما در واقع آماده هستیم برای همیشه با قیمت نفت ۴۰ دلاری یا کمتر سر کنیم.

دشوار است که اظهارات مذکور تهدیدی برای قیمتهای نفت شمرده نشود. اگر همه این عوامل جمعبندی شوند، نتیجه نهایی ممکن است این باشد که نفت در کوتاهمدت به جای اینکه بخواهد به بالای ۵۰ دلار و ۶۰ دلار که پیش از این انتظار میرود، نزدیک شود، در میانه محدوده ۴۰ دلار حبس خواهد ماند.