تشریح روبط اقتصادی ایران و قزاقستان/ قزاق‌ها برای توسعه تجارت به ایران می‌آیند

در ادامه برگزاری سلسله نشستهای بررسی ظرفیت صادراتی ایران به کشورهای همسایه، این بار معاونت بررسیهای اقتصادی اتاق بازرگانی صنایع، معادن و کشاورزی تهران در نظر دارد با حضور فعالان اقتصادی و برخی مدیران دولتی ظرفیتهای صادراتی ایران به کشور «قزاقستان» را مورد بررسی قرار دهد.

این معاونت تاکنون نشستهایی با هدف بررسی فرصتهای صادراتی ایران به کشورهای پاکستان، ترکیه، عراق، روسیه، امارات متحده عربی، عمان و آذربایجان را برگزار کرده که مورد اقبال صاحبان بنگاههای اقتصادی قرار گرفته است. طی این نشستها، شاخصهای اقتصادی کشورهای هدف و نیازهای عمده وارداتی آنها مورد بررسی قرار گرفته و ظرفیتهای ایران در توسعه صادرات به آن کشورها نیز معرفی میشود.

آشنایی با اقتصاد قزاقزستان

جمهوری قزاقستان با دو میلیون و ۷۲۴ هزار و ۹۰۰ کیلومتر مربع وسعت، حدود ۱۷ میلیون نفر جمعیت دارد که حدود ۶۵ درصد آن مسلمان حنفی مذهب بوده و جمعیت شیعیان ساکن در این کشور نیز که بیشتر در شهرهای مرکه، چیمکند، کوردای، اطراف آلماتی و آکتا استقرار دارند متفاوت ذکر شده است. برخی منابع جمعیت شیعیان قزاقستان را که به طور عموم آذری زبان هستند ۳۰ هزار نفر و برخی دیگر تا یکصد هزار نفر نیز اعلام کردهاند.

اقتصاد قزاقستان مبتنی بر اصول اقتصاد بازار آزاد و خصوصیسازی و بخش عمده گردش اقتصادی این کشور بر پایه صدور منابع انرژی به ویژه نفت و گاز، منابع معدنی و محصولات کشاورزی استوار است. میزان تولید ناخالص داخلی قزاقستان نیز طی سالهای اخیر بین ۴۰ تا ۴۵ میلیارد دلار در نوسان بوده است. طبق اعلام مؤسسات و نهادهای رسمی میزان ذخایر نفت قزاقستان حدود ۱۲ میلیارد تن (۸۰ میلیارد بشکه) برآورد شده، اما برخی آمارهای غیررسمی این منابع را بین ۱۰ تا ۱۷ میلیارد بشکه تخمین زدهاند. هرچند تولید نفت این کشور طی سالهای اخیر به طور متوسط حدود ۵.۱ میلیون بشکه در روز بوده، اما طی برنامه اعلامی دولت این کشور، این میزان از سال ۲۰۱۰ به بعد از مرز ۱۰۰ میلیون تن در سال فراتر خواهد رفت.

در خصوص مهمترین اقلام صادراتی قزاقستان میتوان به مواد معدنی و هیدروکربن، فلزات رنگی، آهن آلات، فراوردههای کشاورزی به ویژه غله و گندم، فلزات، سنگهای قیمتی و تزیینی، منسوجات و مواد نساجی اشاره کرد. باید این نکته را نیز یادآور شد که قزاقستان یکی از غنیترین کشورهای جهان از نظر معادن زیرزمینی محسوب میشود به نحوی که آمار غیررسمی این کشور را از این حیث در مکان ششم جهان قرار میدهد. زغالسنگ، طلا، روی، آلومینیوم، منگز، بوکسیت، اورانیوم (۲۵ درصد ذخایر جهان)، تیتانیوم، قلع، تنگستن (بزرگترین تولیدکننده تنگستن در جهان) مس و کروم عمدهترین اقلام معدنی این کشور محسوب میشوند. در حوزه کشاورزی نیز قزاقستان دارای توانمندیهای بالایی است به نحوی که این کشور طی سالهای اخیر تا حدود ۱۷ میلیون تن غله تولید کرده است از این میزان حدود ۱۴ میلیون تن را به خارج صادر کرده و از این حیث در ردیف پنجم صادرکنندگان غله در جهان قرار گرفته است.

روابط اقتصادی ایران و قزازقزستان

ایران در ۱۶ دسامبر ۱۹۹۱ قزاقستان را به رسمیت شناخت. هرچند دو کشور از همان ابتدای استقلال قزاقستان تعاملات پراکنده اقتصادی خود را آغاز کردند، اما برگزاری نمایشگاه کالاهای مصرفی جمهوری اسلامی ایران در آلماتی در سال ۱۹۹۲ نقطه آغازی بر شناسایی زمینههای همکاری اقتصادی و تجاری میان دو کشور بود. در این راستا و در همین سال، دو شرکت ایرانی فعالیت خود را در این کشور آغاز نموده که زمینههای کاری آنها خرید برخی مواد اولیه مانند سیمان و فولاد بود. در بخش دولتی نیز عمده تعاملات اقتصادی تهران و آستانه متمرکز بر خرید منابع نفت، زغال سنگ، سیمان، گندم و گوشت بوده است. در ششمین نشست کمیسیون مشترک همکاریهای اقتصادی، علمی و فنی دو کشور در سال ۲۰۰۱ میلادی که در آستانه برگزار شد، بخشهای مختلف همکاری اقتصادی میان دو طرف مرور و ضمن بررسی مشکلات، راهکارهای جدیدی نیز برای توسعه مناسبات مشخص گردید.

ظرفیتهای موجود برای همکاری

ترانزیت: این حوزه بسیار مورد علاقه طرف قزاقی است و همان طور که روندها نشان میدهد، این کشور طی سالهای پس از فروپاشی مباحث مربوط به ترانزیت را با علاقهمندی و دقت پیگیری کرده است.

همکاریهای تجاری و بازرگانی: ایران به منظور برقراری موازنه تجاری با قزاقستان مایل است در این حوزه شرایطی فراهم گردد که شرکتهای ایرانی دسترسی آسانتری به بازارهای قزاقستان داشته و این کشور به نیز شرایط را برای جذب کالاها و صدور خدمات فنی و مهندسی ایران تسهیل نماید.

همکاری در زمینه انرژی: عمده همکاری تهران و آستانه در این زمینه شامل سوآپ و انتقال نفت تولیدی قزاقستان از خاک ایران به سایر خریداران بوده است.

همچنین دو کشور طی سالهای اخیر در زمینه ساختمانسازی، خدمات فنی و مهندسی نیز همکاریهایی را داشته و این زمینه نیز از قابلیتهای زیادی برای توسعه برخوردار است.

دو کشور طی سالهای اخیر دو کشور بر ضرورت توسعة همکاریهای دوجانبه در زمینههای مختلف تأکید کرده و گامهای عملی زیادی نیز در این زمینه برداشتهاند. در همین راستا و با عنایت به ظرفیتهای بسیاری اقتصادی در قزاقستان، این کشور برای ایران و شرکتهای ایران دارای اهمیت زیاد بوده و در مقابل، آستانه نیز با توجه به موقعیت مناسب ژئوپولیتیکی ایران، نسبت به گسترش همکاریهای تجاری و اقتصادی با تهران اهتمام عملی داشته است. به همین اعتبار، حجم مبادلات تجاری میان ایران و قزاقستان در شش سال اخیر با پنج برابر افزایش از ۴۰۰ میلیون دلار به بیش از دو  میلیارد دلار رسیده است.

لازم به ذکر است نشست آتی این معاونت که به موضوع «بررسی ظرفیتهای صادراتی ایران به کشور قزاقستان» اختصاص دارد، در روز چهارشنبه پنجم مهر ۱۳۹۶ از ساعت ۱۰ الی ۱۲ در طبقه ششم ساختمان شماره دو اتاق تهران با حضور نمایندگانی از سازمان توسعه تجارت ایران و صندوق ضمانت صادرات ایران برگزار میشود.