واگرایی نرخ دلار بانکی و آزاد در نیمه نخست امسال

در شرایطی که دلار مبادلهای در محدوده قیمتی 35 هزار و 230 ریال35230ریال عرضه می شود و نرخ آن در بازار آزاد به بیش از 41 هزار ریال رسیده است، فعالان بازار از تشدید تقاضای ارزی شرکتها در هفتههای پایانی سال میلادی برای انجام تسویه حسابهای خود با شرکتهای خارجی خبر میدهند.

اگر چه انتظار میرود که روند رو به رشد تقاضا برای ارز، قیمتها را در هفتههای پیش رو پرنوسان کند اما آنگونه که ولی اله سیف رئیس کل بانک مرکزی اعتقاد دارد، چنین وضعیتی در همین بازه زمانی در سال گذشته نیز تکرار شده و اتفاق جدیدی نیست.

وی در گفت و گویی با خانه ملت، افزایش قیمتها در بازار ارز را ناشی از یک تقاضای فصلی و «قابل کنترل» دانسته است که نمی تواند استمرار داشته باشد هرچند که به اعتقاد وی دلار به عنوان یکی از ارزهای جهانروا و اثرگذار بر بازار ایران امسال با یک نظم مناسبتری افزایش قیمت داشته است.

با این حال نگاهی به متوسط ماهانه نرخ فروش دلار در بازارهای بین بانکی و آزاد بیانگر آن است که با وجود تلاشها برای کاهش فاصله این دو، در نیمه نخست امسال شکاف نرخ رسمی و آزاد دلار بیشتر واگرایانه بوده است.

برای نمونه شکاف قیمت دلار دولتی و آزاد در فروردین امسال 5339 ریال بود که در اردیبهشت و خرداد به ترتیب به 5159 ریال و 4902 ریال کاهش یافت اما از تابستان دوباره روند صعودی گرفت و به 5219 ریال رسید.

در ماههای خرداد و شهریور نیز این فاصله به 5303 ریال و 5577 ریال افزایش یافت تا میانگین این شکاف در نیمه نخست امسال به حدود 5250 ریال برسد.

این در حالیست که در نیمه نخست پارسال شکاف بین نرخ دلار رسمی و آزاد به طور متوسط 4350 ریال بود یعنی فاصله این دو در 6 ماه نخست امسال 900 ریال بیش از پارسال بوده است.

بررسی تحولات قیمتی نرخ دلار رسمی و آزاد در نیمه دوم سال گذشته نیز خالی از لطف نیست زیرا به طور معمول تقاضای ارزی اشخاص و شرکت ها برای تسویه حسابهای شرکتهایی که با طرفهای خارجی معامله دارند، ثبت سفارشهای جدید برای سال میلادی جدید و نیز تقاضای ارز برای مسافرتهای خارجی در نیمه دوم سال به مراتب بیشتر است.

در نیمه دوم سال گذشته، شکاف میان نرخ دلار رسمی و آزاد رو به افزایش نهاد و از 4382 ریال در مهر ماه به4560 ریال در آبان و 6479 ریال در آذر ماه رسید و در دی ماه رکود 7488 ریال را ثبت کرد و سپس با فروکش کردن اثر تقاضای فصلی در بهمن ماه به 6021 ریال و اسفند ماه به 5311 ریال بازگشت.

بنابراین در سال گذشته و در حالی که در نیمه نخست امسال میانگین شکاف قیمتی دلار آزاد و رسمی حدود 4350 ریال بود، در نیمه دوم سال به 5700 ریال رسید و از این رو انتظار نمیرود که در نیمه دوم امسال، به تبع تحولات قیمت ارز که از مهرماه آغاز شده و نرخ ارز آزاد را به بالای 41 هزار ریال رسانده است، شکاف قیمت دلار آزاد و رسمی از روند واگرایی خود تغییر مسیر داده و همگرایی خود را تقویت کند.