وظایف سیاست‌گذار در دوران رونق

 این امر البته بارها مورد نقد قرار گرفته است. با این حال در شرایط رونق بورس وظیفه سیاستگذار بیش از پیش اهمیت مییابد. بر این اساس سیاستگذار باید از وضعیت رونق بازار برای تعمیق بازار و تسهیل معاملات استفاده کند. در این راستا از مقام مسوول سازمان بورس درخواست میشود برخی اقدامات را در دستور کار خود قرار دهد و از انجام برخی اقدامات نیز پرهیز کند.

هرچند مسوولان سازمان بورس وعدههای متعددی برای بهبود وضعیت سهام مطرح کردند با این همه به جز در توسعه عرضی بورس در چند ماه اخیر (افزایش عرضههای اولیه سهام و توسعه بازار بدهی) اقدامات دیگری ازسوی این نهاد انجام نشد. بهطور مثال برنامههای اعلامی مواردی مانند حذف دامنه نوسان قیمتی سهام، تلاش برای افزایش شناوری سهام شرکتها و همچنین ایجاد ساز و کاری برای حذف حجم مبنا همچنان به مرحله اجرا نرسیده است. علاوهبر این ابزارهای جدیدی مانند توسعه ابزار آتی روی سهام نیز که به افزایش قدرت تحلیلی بازار کمک میکند و بهتدریج عمق بازار را افزایش میدهد، نیز از نگاه سیاستگذار مغفول مانده است. اهمیت این موارد برای دستیابی به بازاری پویا و کارآ بسیار پراهمیت ارزیابی میشود. اهمیت این امر در زمان کاهش نرخ سود بانکی بیش از پیش خود را نشان میدهد. در شرایط کاهش نرخ سود بانکی ممکن است بخشی از پول خارج شده از بانکها مقصد دیگر بازارها از جمله ارز، طلا و مسکن را نشانه بگیرند. با توجه به ماهیت سفتهبازانه این بازارها تلاش برای توسعه بازار سهام و همچنین نزدیک کردن استانداردهای بازار به استانداردهای بینالمللی میتواند بخش مهمی از پول را به سوی این بازار روانه کند تا هدف غایی اقتصاد یعنی جذب نقدینگی به سمت بخش تولید نیز محقق شود.

بهعبارت دیگر تلاش برای رفع موانع توسعه مانند شناوری پایین سهام شرکتهای بورسی و همچنین استفاده از ابزارهای مورد استفاده در بازارهای بینالمللی از مواردی هستند که میتوانند کارآیی بورس تهران را افزایش دهد تا نقدینگی به سوی بخش تولید از طریق بازار سهام جذب شود . علاوه بر اقداماتی که انتظار میرود، مسوولان بازار سهام از اشتباهات چند سال اخیر خود درس عبرت بگیرند. اقداماتی درخصوص ممانعت از عرضه اوراق بدهی و عرضههای اولیه بهمنظور افزایش جذابیت سهام، دخالتهای بیجا در روند معاملات سهام بهمنظور کاهش شدت ریزش قیمتها، تلاش برای مثبت نگه داشتن شاخص بورس در روزهای منفی بازار و فشار بر حقوقیهای بازار برای فعالیت در سمت خرید بهمنظور سبز نگه داشتن بورس ازجمله اقداماتی هستند که روند عادی معاملات سهام را مختل میکنند. این تفکرات نادرست در هفته جاری همزمان با رکورد شکنیهای شاخص سهام باز هم دیده شدند. برخی سهامداران و سیاستگذاران بورسی و متاسفانه حتی برخی کارشناسان تلاش برای رشد پایدار بورس بدون توجه به ذات اصلی بازار سهام را مطرح میکنند. این در حالی است که رشد قیمتها نمیتواند در بازار سهام بدون اصلاح یا ریزش قیمت تداوم یابد. بهعبارت دیگر نمیتوان در بازار سهام صرفا انتظار رشد قیمتها را داشت.

با این حال میتوان با توسعه و عمق بخشی به معاملات رونق پایدار بورس را انتظار داشت.جایی که با کاهش محدودیت معاملات، فرهنگ سازی و هم چنین افزایش سهام شناور میتوان با افزایش اقبال معاملهگران به بورس، رشد داد وستد معاملات سهام را انتظار داشت. کمک دولت به بازار سهام و درخواست تزریق پول ازسوی دولت به بازار سهام نیز دیگر تفکر نادرستی است که ازسوی برخی فعالان تالار شیشهای مطرح میشود.تجربه این موضوع در سال ۹۳ با الزام بانکها به تزریق ۵ میلیارد تومان پول به بازار سهام تجربه شد. موضوعی که در ادامه جز رکودی طولانی مدت و عمیق نتیجهای برای بورس تهران دربر نداشت. از دیگر مواردی که در دوران رونق معاملات سهام، با آن مواجه بودهاند، تبلیغ و تشویق معاملهگران ازسوی سیاستگذار برای ورود به معاملات سهام است؛ این در حالی است که وظیفه سیاستگذار تسهیل معاملات است نه تشویق سرمایهگذاران برای ورود به آن.در هیچ کجای دنیا، سیاستگذار در مورد جذابیت یا عدم جذابیت سهام صحبت نمیکند.

با این حال به دفعات این موارد ازسوی سیاستگذار عنوان شده است. موارد مزبور مهمترین مسائلی هستند که در سالهای اخیر بر سر معاملات سهام سایه افکنده بود. اهمیت توجه نهاد سیاستگذار به این موارد جایی مشخص میشود که این نهاد بداند نوسانهای شاخص سهام نمیتواند بهعنوان شاخص عملکرد این مدیران باشد.با این حال اقدامات در جهت شفافیت بیشتر و هم چنین رفع محدودیتها از معاملات سهام است که در کارنامه یک مدیر باقی میماند. تا زمانی که مقام ناظر نتواند بین این دو موضوع تفکیک قائل شود. انتظار داشتن بازار سهام پویا و کارآ چندان در دسترس نخواهد بود. بر همین اساس این انتظار وجود دارد که این موارد مورد توجه مسوولان سازمان بورس قرار گیرد.