قاچاق خودرو چگونه اتفاق می‌افتد؟

قاچاق خودرو به کشور هرچند پدیدهای نادر و عجیب بهنظر میرسد، اما بهدنبال اظهارات شنبه گذشته رئیس فراکسیون مبارزه با مفاسد اقتصادی مجلس شورای اسلامی درباره ورود غیرقانونی ۶هزار دستگاه خودرو قاچاق به کشور این سوال مطرح شد که این خودروها چگونه و از چه مسیری وارد کشور شدهاند؟ اصلا قاچاق خودرو امری امکان پذیر است؟ این پرسش در حالی مطرح میشود که سال گذشته نیز خبر قاچاق ۱۳ خودرو لوکس به کشور از طریق مبادی رسمی خبرساز شد.

قاچاق خودرو چگونه اتفاق میافتد؟

هرچند ورود این تعداد خودرو به کشور بهدلیل تخلفات صورت گرفته در برخی نهادها بود که در نهایت نیز این تخلفات کشف شدند اما اخبار منتشر شده کنونی درباره خودروهای وارداتی قاچاق حکایت از واردات تعداد زیادی خودرو بهصورت غیرقانونی دارد. در این مورد، امیر خجسته رئیس فراکسیون مبارزه با مفاسد اقتصادی مجلس شورای اسلامی گفته است، ۵ هزار و ۳۶۲ خودروی لوکس شامل پورشه، ولوو، بیام و، بنز، تویوتا، نیسان و هیوندا بهصورت قاچاق از مناطق آزاد و گمرکات رسمی طی سال ۹۵ تا مهرماه ۹۶وارد کشور شده است. درحالی این نماینده مجلس شورای اسلامی از قاچاق خودرو از مبادی رسمی خبر میدهد که بسیاری از کارشناسان تاکید دارند، خودرو کالایی سبک و کوچک مانند موبایل و پوشاک نیست که قابلیت قاچاق بهصورت غیرقانونی را داشته باشد؛ بنابراین اگر خودرویی بهصورت قاچاق به کشور وارد شود، قطعا از مبادی رسمی و با دورزدن قوانین و جعل اسناد به کشور وارد میشود.

از سوی دیگر گمرک نیز نسبت به این اظهارات واکنش نشان داد و خبر ورود خودرو قاچاق به کشور را تکذیب کرد. گمرک جمهوری اسلامی در اطلاعیهای با تشریح ضوابط فنی واردات خودرو تاکید کرده که خودرو کالایی قاچاقپذیر نیست و امکان ورود خودرو به کشور از گمرکات بدون طی مراحل قانونی و شمارهگذاری در پلیس راهور وجود ندارد. در اطلاعیه گمرک تشریح شده است: درحالحاضر اطلاعات تمامی خودروهای ترخیص شده از گمرک در سامانه جامع گمرکی و پنجره واحد تجارت فرامرزی ثبت و به تفکیک تمامی پروانههای گمرکی صادر شده موجود است و حتی یک دستگاه خودروی وارداتی هم بدون اخذ مجوزها و حقوق ورودی و سود بازرگانی از گمرکات ترخیص نشده است. درحالی این موضوع عنوان میشود که یکی از مدیران وزارت صنعت، معدن و تجارت در گفتوگو با خبرنگار ما میگوید: واردات خودرو به کشور براساس مکانیزم قانونی صورت میگیرد که در سایت ثبتسفارش نیز ثبت میشود، بنابراین از آنجا که واردات خودرو به کشور مراحل مشخصی دارد، امکان قاچاق خودرو وجود ندارد. وی میگوید: براساس مکانیزم واردات هرخودرویی که بخواهد ثبتسفارش شود باید مراحل اخذ مجوزهایی همچون سازمان ملی استاندارد، سازمان حفاظت محیطزیست و سازمان بهینهسازی مصرف سوخت را اخذ کند، سپس این مدارک به گمرک میرود و بعد از چک نهایی، خودرو ترخیص میشود.

وی تاکید میکند که مهمترین بحث بعد از ترخیص آن است که خودرو باید از سوی راهنمایی و رانندگی شمارهگذاری شود. براین اساس، امکان ورود خودرو قاچاق به کشور به هیچ عنوان وجود ندارد. وی بر این نکته تاکید دارد که الزام شمارهگذاری خودرو در پلیس راهنمایی و رانندگی امکان قاچاق خودرو از هر مبدأیی را از بین میبرد، بنابراین هیچکس بهطور رسمی نمیتواند خودرو غیرقانونی را وارد کشور کند، مگر از راه دیگری استفاده کند.  یکی دیگر از مسیرهای قاچاق خودرو به کشور مناطق آزاد عنوان میشود. بهطوری که برخی معتقدند، قاچاق خودرو از طریق مناطق آزاد با سندسازی ممکن است؛ به اعتقاد این دسته، ورود این خودروها از طریق مناطق آزاد و با سندسازی به سرزمین اصلی صورت میگیرد. به خصوص اینکه خودروهای واردشده به مناطق آزاد مدت زمانی کوتاه میتوانند در سرزمین اصلی حضور یابند.

در این مورد فرهاد احتشامزاد، رئیس انجمن واردکنندگان خودرو در گفتوگو با «دنیایاقتصاد» میگوید: از آنجا که واردات خودرو به صورت غیرقانونی از گمرکات کشور امکان ندارد، بنابراین کسی که خواهان ورود خودروهای قاچاق باشد باید اقدام خود را با مستندات جعلی و از طرق غیر قانونی عملی کند. احتشامزاد امکان ورود خودرو قاچاق از مرزهای رسمی را در صورت غفلت نهادهای نظارتی ممکن میداند و میگوید: چون خودرو جزو کالاهایی است که در مناطق آزاد قابلیت تردد بدون ترخیص از گمرک به شرط تردد در محدوده مجاز را دارد و قوانین در این مناطق با سرزمین اصلی متفاوت است، امکان بروز پدیده قاچاق نیز از این مناطق به سختی وجود دارد.

رئیس انجمن واردکنندگان با اشاره به اینکه خودروهای مناطق آزاد نیز تنها حق تردد در محدوده این مناطق را دارند میگوید: با این وجود، براساس قانون مناطق آزاد خودروهای وارداتی در این مناطق برای تردد در سرزمین اصلی امکان تنفس یکماهه دارند؛ بنابراین در صورتی که خطایی برای ورود این خودروها به سرزمین اصلی صورت نگیرد، امکان قاچاق از مناطق آزاد به سرزمین اصلی نیز وجود ندارد. وی با اشاره به اینکه خودروهای موجود در مناطق آزاد الزام نصب جیپیاس را دارند و تا شعاع ۱۲۰ کیلومتری مورد بررسی قرار میگیرند میگوید: در صورتی که جیپیاس این خودروها نیز غیرفعال شود و این خودروها وارد سرزمین اصلی شوند، بنابراین امکان دریافت پلاک ملی برای آنها وجود خواهد داشت. اما شمارهگذاری این خودروها نیازمند پروانه گمرکی است که امکان این موضوع را بسیار کمرنگ میکند.