سنگ‌بنای اخلاق در جامعه ایرانی

در این نشست آمارهای جالب توجه و بعضا نگرانکنندهای در مورد رویکردهای اخلاقی جامعه ایرانی از سوی کارشناسان و به نقل از مراکز پژوهشی و افکارسنجی اعلام شد که نشاندهنده مختصات اخلاقی جامعه ایرانی در روزگار امروز و البته سالهای پیش رو است. این موضوع حساسیت بسیاری از متفکران اجتماعی و تصمیمگیران و سیاستگذاران کشور را درباره الگوها و ارزشهای اخلاقی در میان شهروندان ایرانی بهویژه نسلهای جوانتر جامعه برانگیخته است.

سنگبنای اخلاق در جامعه ایرانی

کاهش تمایل نسلهای جوان ایرانی به قیدهای اخلاقی جامعه و ارزشهای اخلاقی، هشداردهنده آیندهای پرتنش و پرچالش است. نظم اجتماعی و اهمیت احترام به دیگری بهعنوان یک فرد و دیگری بهعنوان یک جامعه از مهمترین رشتههای انسجامدهنده جامعه است که با توجه به آمارهای موجود در حوزه اخلاق اجتماعی بهنظر میرسد جامعه ما در آینده چالشهای متعددی در این باره خواهد داشت. نکته جالب توجه آن است که هماکنون در ایران بیش از ۱۵ میلیون پرونده قضایی در جریان رسیدگی قرار دارد که در مقایسه با جمعیت ۸۰ میلیونی کشور، عدد بسیار بالایی است و بحرانی شدن موضوع نزاع، درگیری و دیگریناپذیری را نشان میدهد. جالب است بدانید که هند با بیش از یک میلیارد نفر جمعیت، حدود یک میلیون پرونده قضایی دارد. همچنین بنابر اعلام وزارت بهداشت نزاع دومین علت مرگ و میر افراد در اورژانسهای کشور است.

آمارهایی که نگرانکنندهاند

براساس پژوهشهای مرکز افکارسنجی ایسپا که در سال ۹۳ صورت گرفته و در این نشست از سوی مهدی رفیعی بهابادی، معاون پژوهشی این مرکز اعلام شد، دگردوستی مردم تهران از ۱۰۰ ، عدد ۵۳ بوده است در حالی که دگردوستی دانشجویان از ۱۰۰ عدد ۶۰ بوده است. براساس این پژوهش نصف جامعه ایران اظهار کردهاند کار اخلاقی انجام میدهند، ۷۰ درصد مردم ایران معتقدند روز به روز افراد صادق کمتر میشوند، ۷۱ درصد معتقدند سخنان فروشندگان را باور نمیکنند و ۳۷ درصد معتقدند راستگو بودن به حساب سادهلوحی گذاشته میشود. همچنین درخصوص امنیت اجتماعی نیز شاخصها نشان میدهد ۱۴ درصد مردم گفتهاند طی یکسال از سوی مزاحمان خیابانی به آنها حمله شده و ۲۶ درصد گفتهاند چیزی از آنها به سرقت رفته است. وقتی از مردم سوال شد در ایران سیاستمداران به مردم دروغ نمیگویند ۵۵ درصد مخالف بودند، ۲۳ درصد بینابین پاسخ دادند و ۲۲ درصد موافق بودند. براساس نتایج پژوهشهای بینالمللی عامگرایی در ایران بسیار ضعیف است و در میان ۵۲ کشور رتبه ۵۱ را داریم که بر این اساس مردم بیشترین اهمیت را به خانواده ولی کمترین اهمیت را به جامعه میدهند.

زیرساختهای روانی یا اجتماعی؟

در این نشست حجتالاسلام محمدحسن کاویانی، مدیرکل مددکاری اجتماعی بنیاد شهید با اشاره به اینکه در زمینه اخلاق به یک ناکارآمدی دچار شدهایم، گفت: اکنون بچههای ما باور ندارند که نجات در صداقت است بلکه فکر میکنند اگر میخواهید بدبخت شوی باید راستش را بگویی. حجتالاسلام کاویانی ادامه داد: مخاطب اخلاق انسان نرمال است نه شخصی که دچار اختلال و بیماری است مشکل ما زیرساختهای روانی و اجتماعی است نه زیرساختهای اخلاقی؛ تا زمانی که زیرساختهای روانی جامعه ما مدیریت نشود از یک فرد ناآرام و مضطرب نمیتوان انتظار داشت اخلاقی رفتار کند. اخلاق در جامعه مسالهای است که مدام باید مطرح شود، اما بسیاری از مردم ما در مباحث اولیه اخلاق دچار کمبود و مشکل هستند. در حالی که برخی مسوولان دنبال مطرح کردن اوج و قلههای اخلاق در جامعه هستند. بچههای ما بهدنبال آموختن اخلاق عینی هستند نه شعاری.

محرومیت اجتماعی، نتیجه اخلاقمداری

سرهنگ علیرضا حمیدیفر، مدیرکل مشاوره و مددکاری اجتماعی ناجا نیز در این نشست گفت: اخلاقمداری در جامعه امروز و پایبندی به اصول و ارزشهای اخلاقی، هزینههای بالایی در بر دارد و افرادی که به این اخلاق مقید هستند از بسیاری از فرصتهای به ظاهر مطلوب محروم میشوند. وی ادامه داد: ماخوذ به حیا بودن، صبوری و بسیاری دیگر از ارزشهای اخلاقی از جمله مواردی هستند که رعایت آنها، افراد را از بسیاری از فرصتها محروم کرده و برای آنها ایجاد محدودیت میکند. مدیرکل مشاوره و مددکاری اجتماعی ناجا تاکید کرد: بشر امروز در یک فضای شیشهای زندگی میکند و قدرت مدیریت او بر این فناوری بسیار کم است و این مساله اخلاق اجتماعی را هم تحتتاثیر قرار داده است. حمیدیفر خاطرنشان کرد: آمار طلاقهایی که بهدلیل گوشیهای مدرن امروز و فعالیت و حضور افراد در فضای مجازی به وقوع میپیوندد، آماری تعجببرانگیز و چشمگیر است. وی تصریح کرد: زوجینی که تا چندی پیش روابط بسیار خوبی میان آنها برقرار بود، امروز بهدلیل دیدگاه تعویضنگری و دگرگونی شخصیتها در زندگی مشترک، به سرعت از هم فاصله گرفته و بهدنبال تعویض و جایگزین ساختن فرد دیگری به جای طرف مقابل خود هستند و در نهایت از یکدیگر جدا میشوند.