بازار کالا و مواد غذایی در سال ۲۰۱۸

شاخص قیمت بذر (GPI) با درنظر گرفتن سال ۲۰۱۰ بهعنوان سال پایه به بررسی روند حرکتی محصولات کشاورزی میپردازد. آمار بانک جهانی نشان میدهد در سه ماهه سوم سال ۲۰۱۷ و اواسط سه ماهه چهارم، قیمت برنج و ذرت در بازار جهانی کاهش داشته است. همچنین در سال ۲۰۱۷ قیمت پنبه و لاستیک نیز کاهش یافته اما چوب افزایش را تجربه کرده است. ورای تغییرات آب و هوایی، تغییرات ساختاری در تولید محصولات عامل اصلی در کاهش یا افزایش این متغیرها بوده است. برای مثال کاهش قیمت پنبه بهواسطه افزایش سطح زیر کشت این محصول در هند است. در این میان چین بهعنوان بزرگترین تولیدکننده این محصول در دنیا پس از هند، در پی افزایش قیمت داخلی پنبه، در حال افزایش سطح محصولات تولیدی خود است. استراتژی کاشت پنبه در نقاط مختلف کشور موجب شده چین توانایی تولید این محصول در ۵ فصل متوالی را داشته باشد و در سال ۲۰۱۷ رشدی ۱۳ درصدی در تولید این محصول را تجربه کند. چین یکی از بزرگترین تولیدکنندگان لباس و پوشاک در دنیاست و بهمنظور افزایش توان رقابتی خود در مقابل سایر تولیدکنندگان بر استراتژی افزایش تولید پنبه و کاهش قیمت آن تکیه زده است.

ذرت نیز یکی از محصولات مهم در تامین محصولات غذایی مختلف در دنیا است و تغییرات قیمت آن نقش مهمی در کالاهای غذایی خواهد داشت. در سال ۲۰۱۷ قیمت این محصول ۷/ ۲ دلار به ازای هر یک کیلوگرم بوده است. اگرچه تولید این محصول در سه ماهه سوم سال ۲۰۱۷ به میزان ۱۵ درصد بیشتر از زمان مشابه آن در سال ۲۰۱۶ است اما بهنظر میرسد قیمت این محصول کاهش قابلملاحظهای در سال پیشرو خواهد داشت. سراشیبی کاهش قیمت این محصول از سطح زیر کشت کشورهای شرق آسیا نظیر مالزی میگذرد که در سال ۲۰۱۷ رشدی ۲۰ درصدی در تولید این محصول داشت. تلاش تایلند برای افزایش تولید ذرت خود نیز عاملی مهم در تغییرات قیمتی این محصول در سال ۲۰۱۸ خواهد بود. اگرچه کارشناسان پیشبینی میکنند قیمت این محصول در سال ۲۰۱۸ رشد خواهد داشت ولی این میزان در سطح پایینی خواهد بود.از جمله کالاهای مهم دیگر در تعیین قیمت کالاها در بخش مواد غذایی، شاخص قیمت کود است. در سه ماهه سوم سال ۲۰۱۷ این محصول کاهشی ۶ درصدی نسبت به زمان مشابه در سال ۲۰۱۶ داشت. و در سال ۲۰۱۸ نیز این میزان همچنان کاهش خواهد یافت که به مثابه کاهش هزینه تولید و قیمت نهایی محصولات کشاورزی خواهد بود.

از جمله منابع مهم در تعیین قیمت کالاها و خدمات علاوه بر برخورداری از تکنولوژی مناسب قیمت مواد اولیه است. اگرچه تکنولوژی در کشورهای پیشرفته مدام در حال تغییر و بهبود است اما در اکثر صنایع به لحاظ اقتصادی و ساختاری نمیتوان زیرساخت موجود را برای تنها یکسال بهسرعت تغییر داد. بنابراین تعیین قیمت مواد معدنی و فلزات، در تعیین قیمت انواع محصولات و کالاها تاثیر مهمی خواهد داشت.آمار بانک جهانی در سال ۲۰۱۷ نشان میدهد شاخص قیمت مواد معدنی و فلزات در سه ماهه سوم این سال ۱۰ درصد رشد داشته است که رشد اقتصادی چین عامل مهمی در افزایش تقاضا برای این مواد و بهطبع تحریک بخش عرضه شده است.

در مسیر توسعه اقتصادی چین که شامل ایجاد بخشهای زیرساختی متعدد و کارخانههای تولیدی در انواع زمینهها است قیمت مواد اولیه معدنی بهخصوص انواع فلزات رشدی قابل ملاحظه در دو سال گذشته را تجربه کرده است. در طول شش فصل گذشته تاکنون قیمت این کالا بهطور میانگین ۲۶ درصد رشد داشته است. در سه ماهه سوم سال ۲۰۱۶ به یکباره قیمت تمامی فلزات شامل روی و استیل به میزان ۱۴ درصد، آهن به میزان ۱۳ درصد و مس به میزان ۱۲ درصد رشد داشتهاند.

براساس پیشبینیها تقاضا برای انواع فلزات در سال ۲۰۱۸ افزایشی ۲۲ درصدی خواهد داشت. براساس سیاستهای اتخاذ شده در چین این کشور قصد جایگزینی تکنولوژیهای جدید با تجهیزات فعلی در کارخانهها با بهرهوری پایین و درجه آلایندگی بالا دارد و بررسیها نشان میدهد ظرفیت بخش عرضه در کشورهای صادرکننده این مواد سازگار با تقاضای ایجاد شده همحرکتی نخواهد داشت که ماحصل آن افزایش کلی قیمت این محصولات و تغییر در محصولات نهایی در بازارهای مختلف با شدت و ضعف متنوع خواهد داشت.  اما عامل مهم دیگری که میتواند بر تقاضا برای این منابع و نهایتا قیمت محصولات در بازارهای جهانی تاثیر بگذارد تقاضا برای دلار و سرمایهگذاری در آمریکا خواهد بود.

با توجه به بروز تنش بین دو کشور کره و همکاری آمریکا با کرهجنوبی در مقابل تعامل نزدیک چین با کرهشمالی، امکان مقابله این دو قدرت اقتصادی وجود خواهد داشت. چین در تلاش است بتواند دلار را از تعاملات تجاری بینالمللی کنار گذارد. پیامد این امر کاهش تقاضا برای دلار آمریکا و نهایتا حجم سرمایهگذاری در این کشور خواهد بود که اثر نهایی آن بهصورت کاهش تقاضای جهانی برای فلزات و مواد معدنی یا افزایش قیمت طلا بهعنوان جایگزین مناسب تحت این شرایط خواهد بود. بنابراین پیشبینی قیمت مواد معدنی و فلزات بهعنوان مواد اولیه صنایع و متعاقبا قیمت کالاها در بازارهای جهانی معادله پیچیدهای است که در کوتاه مدت میتواند تحت تاثیر زیاد سیاستهای اقتصادی کشورهای بزرگ نظیر چین و آمریکا و نحوه تعامل آنها با یکدیگر قرار گیرد.