دلیل طفره ترامپ برای خروج از برجام، این مرد است

بی شک هربرت مک مستر نقش به سزایی در حفظ برجام دارد. رابطه ویژه او  با ترامپ و اهمیت جایگاه در کاخ سفید باعث شده است تا این ژنرال چهار ستاره آمریکایی موقعیت منحصر به فردی در دولت ترامپ داشته باشد. گزافه نیست اگر علت اصلی حفظ برجام با وجود موج گسترده انتقادات در دولت ترامپ را مک مستر استراتژیست ارشد ترامپ بدانیم. اگرچه او هرگز خصومت خود با ایران را کنار نگذاشته است اما کاملا به این موضوع آگاه است که برجام در راستای منافع ملی و استراتژیک آمریکا است.

تقریباً همه نخبگان سیاسی آمریکا به اتفاق آرا معتقدند که ترامپ با همه حاشیههایش علمی نسبت به سیاستهای آمریکا ندارد. از همان ابتدای ورود ترامپ به دفتر بیضی کاخ سفید با توجه به عدم ثبات روانی و احاطه او از سوی راستگرایان افراطی و پوپولیستها موجی از نگرانی در مورد تصمیمهای آینده ترامپ در آمریکا به وجود آمد.

اما با انتصاب ژنرال مک مستر تا حدودی آرامش بر فضای سیاسی آمریکا حاکم شد. بسیاری معتقدند که مک مستر در عمدهای  از تصمیمات مربوط به منافع استراتژیک آمریکا مثل حفظ برجام تصمیمگیرنده اصلی است و ترامپ از او حرف شنوی دارد.

ترامپ با آغاز کارزار انتخاباتی نقدهای خود نسبت به توافق هستهای  که در دولت اوباما میان ایران و کشورهای 5+1  امضا شد را بیان و همواره اعلام کرده است در اولین فرصت از این معاهده خارج می شود. شاید پشت پرده همه طفرههای  ترامپ برای خروج از برجام را بتوان در دفتر کار مک مستر در بال غربی کاخ سفید جستوجو کرد.

مرد پشت پرده

 پس از آنکه دونالد ترامپ برای نخستین بار در سال ۲۰۱۷ تعلیق تحریمهای ایران را تمدید کرد این سوال مطرح شد که چرا او برخلاف وعدههای انتخاباتی خود آمریکا را از برجام خارج نکرد. ترامپ پس از این اقدام در مصاحبه با روزنامه وال استریت ژورنال تاکید کرد که اگر خروج از برجام کاملا در اختیار او بود به طور قطع لحظهای درنگ نمیکرد و آمریکا را از این معاهده  به قول او "فاجعه بار" خارج میکرد. از همان زمان بود که زمزمههای نقش مک مستر در متقاعد کردن ترامپ برای ماندن در برجام مطرح شد. هربرت مک مستر که سالهای زیادی را در خلیج فارس و افغانستان حضور داشته  قطعاً تشخیص داده است که برجام در راستای منافع ملی آمریکا است.

او هر چهار ماه یکبار با فرارسیدن ضرب الاجل تصمیم ترامپ در مورد تمدید یا بازگرداندن تحریمهای ایران سناتورهای ارشد آمریکایی را به کاخ سفید دعوت میکند و جو سیاسی کاخ سفید وآخرین مواضع ترامپ در مورد برجام را با آنها در میان میگذارد. او از نظرات سناتورهای ارشد مثل باب کورکر و بن کاردین رئیس و نایب رئیس کمیته روابط خارجی سنا در این باره بهره میبرد و درواقع پل ارتباطی اصلی میان ترامپ و سناتورهایی است که اغلب چه جمهوریخواه و چه دموکرات اکنون دیگر خواستار ماندن آمریکا در برجام هستند.

استراتژی پنهان کردن برجام از ترامپ

مک مستر در یک سال گذشته استراتژی حفظ برجام از طریق مخفی کردن این معاهده از ترامپ را پیش گرفته است.  دستیار یک قانونگذار دموکرات در دسامبر 2017 به نشریه دیلی بیست گفت که  مشاور امنیت ملی ترامپ در جلسهای که در کاخ سفید با 12 قانونگذار کنگره برگزار کرد آن هم درست زمانی که ترامپ خارج از واشنگتن بود به آنها گفت که رییسجمهور به دنبال آن است تا برجام از جلوی چشمش دور شود و مجبور نباشد هر چند ماه یکبار با آن روبه رو شود. به گفته این منبع آگاه مک مستر به قانونگذاران آمریکایی گفته است که ترامپ با ناامیدی خواستار اعلام عدم پایبندی ایران به برجام است اما همه فکتها علیه او است.

دو مقام کاخ سفید در گفتوگو با این نشریه اعلام کردند پس از آنکه ترامپ برای نخستین بار پایبندی ایران به برجام را رد کرد مک مستر تلاش کرد تا از بازگرداندن تحریمهای ایران جلوگیری کند. این دو مقام همچنین به دیلی بیست گفتهاند که "مک مستر نمیخواست که اختلاف موضع او با رییسجمهور علنی شود به همین دلیل نیز او هرگز در این باره چیزی به رسانهها نگفت."

یک منبع دیگر در این باره به خبرگزاری رویترز گفت: مک مستر معتقد است که پس از تصمیم ترامپ برای اعلام عدم پایبندی ایران به برجام این موضوع قرار است هر سه ماه یکبار تکرار شود و درواقع به این معنی است که ما هر سه ماه یکبار اذعان میکنیم که نمیدانیم باید چه اقدام متناسبی را انجام دهیم.

در واقع وظیفهای را که جان کری، وزیر امور خارجه دولت اوباما برای پیشبرد مذاکرات برجام و امضای  آن انجام میداد اکنون مک مستر در پشت پرده چنین تلاشی را برای حفظ برجام انجام میدهد. او مثل رکس تیلرسون، وزیر خارجه آمریکا که چند نوبت به طور علنی در مخالفت با ترامپ صحبت کرده و ماندن آمریکا در برجام را ضروری دانسته است از انجام گفتوگوهای رسانهای برای نشان دادن حمایت از برجام خودداری میکند و درواقع مرد عملگرای دولت ترامپ است که در راستای حفظ برجام تلاش میکند.

چند مقام دیگر آمریکایی نیز به رویترز خبر دادند که مک مستر به دنبال دستیابی به توافقی با باب کورکر و بن کاردین است تا با حفظ آبرو و ژست سیاسی کاخ سفید آمریکا بتواند به ماندن در برجام ادامه دهد.

میکا جانسون، سخنگوی باب کورکر در این باره به پایگاه خبری هیل گفته است که پس از دیدار مک مستر با کورکر در ژانویه ی 2017 دو طرف همواره از طریق تلفنی در مورد برجام با یکدیگر گفتوگو کردهاند.

فواد ایزدی کارشناس مسائل بینالملل در این باره گفت که" مقامات ترامپ از جمله جیمز متیس، وزیر دفاع ، رکس تیلرسون، وزیر خارجه و در صدر آنها ژنرال مک مستر، مشاور امنیت ملی ترامپ درباره منافع برجام برای آمریکا آگاه هستند و مک مستر سعی میکند تا از خروج آمریکا از برجام جلوگیری کند."

استعفای احتمالی مک مستر و تاثیر آن بر توافق هستهای

اکنون که زمزمههای احتمال استعفای مک مستر از سمت مشاور امنیت ملی کاخ سفید به گوش میرسد میتوان به عمق اختلافات اساسی میان مک مستر و ترامپ در مورد مسائل استراتژیک آمریکا مثل برجام پی برد. اخیرا چند مقام کاخ سفید به سی ان ان خبر دادهاند که مک مستر احتمالا پس از چند ماه تنش با ترامپ کاخ سفید را  ترک میکند تا در یک سمت نظامی در پنتاگون فعالیت خود را ادامه دهد. بر خلاف بسیاری از مقامات و مشاوران نزدیک دونالد ترامپ و حتی معاون او، مایک پنس که از راستگرایان افراطی هستند ، مک مستر تا پیش از تکیه بر کرسی مشاور امنیت ملی رییسجمهور آمریکا هرگز شخصیت سیاسی نداشته است . او در واقع به حفظ استقلال رای خود و صداقت معروف است. اگر او کاخ سفید را ترک کند قطعا این موضوع به ضرر برجام تمام میشود و حلقه راست گرایان اطراف ترامپ احتمالا با جایگزینی مک مستر با  یک فرد محافظه کار دیگر تکمیل میشود.