سفر دومنظوره وزیر فرانسوی

ژان ایو لودریان، وزیر خارجه فرانسه شب گذشته به همراه یک هیات بلندپایه وارد تهران شد. سفر یکی از مقامات بلندپایه فرانسه به ایران آنهم در شرایطی که شاهد سیاستهای دوپهلوی الیزه در قبال تهران هستیم، از اهمیت بسزایی برخوردار است. یعنی از یکسو این کشور خواهان حفظ برجام است و در این رابطه با سیاستهای دولت دونالد ترامپ در قبال توافق هستهای مخالف است و از طرف دیگر درخصوص بحثهای موشکی و منطقهای سردمدار کشورهای اروپایی شده است و بارها مقامات فرانسوی بر لزوم مذاکرات موشکی و منطقهای با ایران تاکید کردهاند. همچنانکه وزیرامورخارجه فرانسه نیز روز گذشته در آستانه سفرش به تهران در ادعاهایی مداخلهجویانه گفت: «ایران باید به نگرانیها درباره برنامه موشکی بالستیکش توجه کند یا اینکه با تحریمهای جدید احتمالی مواجه خواهد شد.» به گزارش «ایسنا» به نقل از خبرگزاری رویترز، ژان ایو لودریان، وزیرامورخارجه فرانسه روز یکشنبه در گفتوگو با یک روزنامه فرانسوی گفت: «یک برنامه موشکی بالستیک وجود دارد که میتواند چندین هزار کیلومتر را هدف قرار دهد. این برنامه مطابق با قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل نیست و فراتر از نیاز ایران برای دفاع از مرزهایش است.» لودریان در ادامه با تاکید بر اینکه «ایران باید به نگرانیها درباره موشکهای بالستیکش توجه نشان دهد»، گفت: «اگر این کشور به این موضوع رسیدگی نکند، در معرض تحریمهای جدید احتمالی قرار خواهد گرفت.» چندی پیش دونالد ترامپ، رئیسجمهوری آمریکا، برای باقیماندن کشورش در توافق هستهای موسوم به برجام شروطی از جمله محدود شدن برنامه موشکهای بالستیک ایران را مطرح کرد. این درحالی است که از میان شرکای برجام، فرانسه بیشتر از دیگر کشورها با این نظر آمریکا همراهی کرده است. گزارش شده که کارگروه مشترکی متشکل از سه کشور اروپایی بریتانیا، فرانسه و آلمان به همراه آمریکا برای یافتن راهحلی در این زمینه تشکیل شده است.  رئیسجمهوری جوان فرانسه در آبان ماه و در اولین سفری که بهعنوان رئیسجمهوری به غرب آسیا داشت نیز در مصاحبه با روزنامه الاتحاد امارات، بر قاطعیت در برابر اقدامات ایران در منطقه و برنامه موشکهای بالستیک این کشور تاکید کرده بود.

به گزارش «ایسنا» به نقل از ایبیسی، مکرون که برای بیست و چهار ساعت به اماراتعربیمتحده سفر کرده بود، گفت: «بسیار مهم است که در برابر فعالیتهای منطقهای و برنامههای بالستیکی ایران با قاطعیت برخورد کرد.» اظهارنظرهایی از این دست از سوی مقامات فرانسوی به کرات تکرار شده است و در آخرین موارد نیز در دیدار ژان ایو لودریان و سرگئی لاوروف، وزرایخارجه فرانسه و روسیه، لودریان ضمن اعلام پایبندی به برجام اما مدعی شد که فرانسه نگران برنامه موشکی ایران و دخالتهای آن در خاورمیانه است.  این دخالتهای پاریس بارها با مواضع مقامات ایران مواجه شده است؛ همچنانکه اخیرا علیاکبر ولایتی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام درخصوص مواضع برخی کشورها درباره قدرت نظامی و موشکی ایران گفت: «موضع دفاعی جمهوری اسلامی ایران ربطی به هیچ کشوری ندارد.» به گزارش «ایرنا» ولایتی درخصوص موضعگیریهای برخی کشورها درباره قدرت نظامی و موشکی جمهوری اسلامی ایران گفت: «مواضع دولت جمهوری اسلامی ایران را دکتر ظریف و مسوولان اجرایی دولت بیان خواهند کرد و تا آنجایی که مربوط به نظام جمهوری اسلامی ایران میشود، همگی از جمله دکتر روحانی و دکتر ظریف بر این متفقالقول هستند که موضع دفاعی ما هیچ ربطی به کشورهای خارجی ندارد که بگویند چه نوع موشکی داشته باشیم.» عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام افزود: «ایران کشور مستقلی است و میتواند هرگونه که صلاح بداند با موشک یا هر وسیله دفاعی دیگر از خودش دفاع کند. ایران نمیتواند در برابر تسلیح روزافزون کشورهای منطقه بیتفاوت بماند، درحالی که ایران یک کشور بزرگ و مهمترین کشور منطقه است.» همچنین روز شنبه سردار سرتیپ پاسدار سیدمسعود جزایری، سخنگوی ارشد نیروهای مسلح نیز در واکنش به صحبتهای مقامات آمریکا و بعضی کشورهای اروپایی درباره توان موشکی ایران تاکید کرد: «آنچه آمریکاییها از سر استیصال درخصوص محدودسازی توان موشکی جمهوری اسلامی ایران میگویند، آرزوهای دستنیافتنی آمریکاییها و ناشی از ناکامیها و شکستهای منطقهای آنها بهحساب میآید.»

چرایی سیاستهای پاریس

بهنظر میرسد فرانسه علاوه بر برخی دغدغههایی که در این رابطه دارد بهدنبال نقشآفرینی بیشتر در منطقه خاورمیانه است. به عبارت دیگر با توجه به اینکه بعد از روی کار آمدن دونالد ترامپ، نقش آمریکا در منطقه ضعیفتر شده، فرانسه درصدد است تا به نوعی خلأ حاصل از نقشآفرینی کمتر ایالاتمتحده در منطقه را جبران کند و از این فرصت پیش‎آمده به نفع خود بهره ببرد.

از دیگر سو، در صحنه عمل، فرانسوی‎ها دچار یک نوع سوءتفاهم نسبت به منطقه خاورمیانه شده‎اند و موازنههای موجود را به نفع غرب ارزیابی نمیکنند؛ به همین خاطر است که درصدد تغییر این موازنه برآمدهاند. ترامپ در تلاش است برنامه موشکی ایران را بهعنوان بخشی از موضوعات جا مانده از برجام قلمداد کند و از این طریق برنامه موشکی را با برجام گره بزند. دراین بین فرانسویها اگرچه از برجام حمایت کردند، اما در عین حال برای کسب رضایت نسبی آمریکا، برنامه موشکی ایران را جداگانه دنبال میکنند و فشارهای تازهای را وارد می‎سازند. لکن هدف فرانسه از این فشارها حفظ برجام است نه نقض برجام؛ اما نقشه راه آنها مشخص نیست که چگونه میخواهند هم برجام را حفظ کنند و هم رضایت آمریکا را از طریق برنامه موشکی ایران بهدست آورند و از این تناقض عبور کنند. در عین حال چند ماهی است که شاهد کشوقوس در فرانسه میان دو جناح هستیم. اما بهنظر میرسد که طی چند هفته اخیر، نئوکانها توانستهاند بر جناح مکرون در دستگاه دیپلماسی و سیاست خارجی فرانسه اثرگذار باشند، بهویژه اینکه مکرون بعد از سفر به آمریکا و ملاقاتهایی که با دونالد ترامپ، رئیسجمهوری این کشور داشت تاحدودی مواضعش تغییر کرد. به گفته کارشناسان، آمریکا و نئوکانهای داخل فرانسه توانستهاند کاخ الیزه را تاحدودی تحتتاثیر قرار دهند تاجاییکه مکرون نیز از سیاستها و مواضع نیکی هیلی، نماینده آمریکا در سازمان ملل مانند کنترل برنامه موشکی یا نفوذ منطقهای ایران حمایت میکند. این سیاستها با سیاستهای عربستان و رژیم اسرائیل نیز همخوانی دارد. از این رو در چنین شرایطی جمهوری اسلامی ایران باید از سفر مکرون به تهران برای رایزنیهای گسترده و اقناع این کشور مبنی بر اینکه برنامه موشکی ایران خطری برای هیچ کشوری نیست کاملا استفاده کند و اجازه ندهد که فرانسه بهعنوان کشوری که میتواند فرصتهای بسیاری برای همکاری با ایران داشته باشد بهدلیل برخی مسائل از تهران فاصله بگیرد و به جبهه عربی-عبری-آمریکایی نزدیک شود.

برنامههای سفر

قرار است لودریان طی سفر به تهران با حسن روحانی، رئیسجمهور، محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران، علی شمخانی، دبیر شورایعالی امنیت ملی و علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی دیدار و گفتوگو کند. بهرام قاسمی، سخنگوی دستگاه دیپلماسی درباره برنامه سفر این وزیر فرانسوی به ایران گفت که رایزنی درخصوص راههای گسترش روابط دوجانبه و تبادلنظر درباره مهمترین مسائل منطقهای و بینالمللی از جمله محورهای گفتوگوها خواهد بود. از دیگر سو همچنانکه پیشتر نیز اعلام شده بود لودریان امروز نمایشگاه لوور در تهران را با حضور «ژان لوک مارتینز» رئیس موزه لوور در موزه ملی ایران افتتاح خواهد کرد. پیش از این لو دریان قرار بود در ماه دی به تهران سفر کند که این سفر به دلایلی به تعویق افتاد. سخنگوی دستگاه دیپلماسی نیز چندی پیش و همزمان با مطرح شدن سفر وزیر خارجه فرانسه به تهران به بررسی اهمیت روابط دو کشور پرداخته و گفته بود: «با توجه به نوع رابطه ما با فرانسه و اهمیت فرانسه در اروپا موضوعات بسیاری در دستور کار دو کشور است؛ رایزنی و تبادلنظر در حوزههای مسائل دوجانبه و بهخصوص همکاریهای اقتصادی که روند رو به رشدی را طی میکند، مسائل سیاسی دوجانبه و موضوعاتی که میتواند در حوزه غرب آسیا، خاورمیانه و خلیجفارس مطرح باشد و همچنین تحولات جهانی و مسائل اروپا و آخرین تحولات اتحادیه اروپا و موضوعاتی که برای دو طرف میتواند از جذابیت و کیفیت لازم برخوردار باشد از جمله موضوعاتی است که طرفین میتوانند به آن بپردازند.»

شروط سفر مکرون به ایران

پیش از این عنوان شده بود که سفر لودریان به تهران برای آمادهسازی سفر امانوئل مکرون رئیسجمهور فرانسه به تهران است و برخی رسانهها از طرح شروطی از سوی مکرون برای سفر به ایران خبر داده بودند. جواد کریمی قدوسی، نماینده مشهد و کلات در مجلس شورای اسلامی در همان زمان در گفتوگو با پایگاه خبری «الف» با اشاره به نامه وزیر خارجه فرانسه به وزیر خارجه ایران گفته بود که دیدار با مقام معظم رهبری، مذاکره با ایران درباره آینده منطقه و برنامه موشکی ایران از جمله این شروط است. بهرام قاسمی سخنگوی وزارت خارجه ۱۶ دی ماه در نشست هفتگی با خبرنگاران در پاسخ به سوالی درباره شروط مکرون برای سفر به ایران از جمله دیدار با مقام معظم رهبری گفت: «ایران در چهار دهه گذشته نشان داده که از چه منش و روشی در سیاست خارجی و ارتباط با دولتهای خارجی پیروی میکند، ما شرطپذیر نیستیم و فشار را قبول نداریم و درباره سیاستهایمان خودمان تصمیم میگیریم. اینکه مطرح شده ماکرون شروطی را برای سفر به ایران مطرح کرده، سخنی است غلط، نابجا و کاملا اشتباه و در مقوله و چارچوب سیاستهای ایران و جایگاه کشورمان نمیگنجد.» به گزارش «ایرنا» سخنگوی وزارت امور خارجه ادامه داد: «صحبت از داشتن شرط و شروط برای آمدن رئیسجمهوری فرانسه بحثی انحرافی است و جاهایی که مطرح میکنند نیت و هدف خاصی را دنبال میکنند.»

گزارش وزارت خارجه فرانسه

از دیگر سو وزارت خارجه فرانسه روز شنبه و در آستانه سفر ژان ایو لودریان به تهران، گزارشی درباره ایران و قراردادهای بینالمللی کشورمان منتشر کرد. به گزارش «ایرنا» در این گزارش با عنوان «ایران و جوامع بینالمللی» آمده است: «ایران یکی از اعضای سازمان ملل متحد و یکی از اعضای مهم و اصلی کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) بهشمار میرود. همچنین ایران در سازمانهای کنفرانس اسلامی، بانک اسلامی و توسعه، جنبش عدم تعهد و همکاریهای اقتصادی که مقر آن در تهران است، عضویت دارد.» همچنین ایران یکی از اعضای سازمان اقیانوس هند برای همکاری منطقهای، فدراسیون بینالمللی صلیب سرخ جهانی و هلال احمر، دیوان بینالمللی لاهه، سازمان اینمارست، اینتل ست، اینترپل، دادگاه دائمی داوری، سازمان بینالمللی استاندارد، سازمان بینالمللی هیدروگرافی و کمیسیون بینالمللی دولتی اقیانوسیه است. 

در ادامه این گزارش به قراردادهای مهمی که ایران در دهههای گذشته با جامعه بینالمللی امضا کرده، اشاره شده است. بر اساس این گزارش از جمله این قراردادها عبارتند از: «پیمان عدم اشاعه سلاح هستهای در سال ۱۹۷۰، امضای توافق تضمینهای عمومی با آژانس بینالمللی انرژی اتمی در سال ۱۹۷۴ میلادی که ایران در ۱۸دسامبر سال ۲۰۰۳، پروتکل الحاقی آن را پذیرفت. ایران پروتکل الحاقی را بهطور یکجانبه تا سال ۲۰۰۶ انجام داد اما بهطور رسمی به تصویب نرسید، امضای توافق منع کامل آزمایشهای هستهای در سال ۱۹۹۶ میلادی، تصویب کنوانسیون ممنوعیت سلاحهای باکتریایی در سال ۱۹۷۳ و تصویب کنوانسیون ممنوعیت ساخت و استفاده از سلاحهای شیمیایی در سال ۱۹۹۷ میلادی،  تصویب کنوانسیون پیشگیری و مجازات جرم نسلکشی در سال ۱۹۵۶، تصویب کنوانسیون حذف تبعیضنژادی در سال ۱۹۶۸؛ تصویب دو معاهده بینالمللی حقوق مدنی و سیاسی و حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در سال ۱۹۷۵  وعضویت در کنوانسیون حقوق کودکان در سال ۱۹۹۴.»

بیانیه وزارت خارجه فرانسه در آستانه سفر لودریان

وزارت خارجه فرانسه در آستانه سفر وزیر خارجه این کشور به ایران اقدام به انتشار بیانیهای شدیداللحن کرد. به گزارش خبرگزاری فارس، در این بیانیه آمده است: «لودریان روز پنجم مارس به تهران میرود و با حسن روحانی رئیس جمهور دیدار میکند. وی همچنین با محمدجواد ظریف، همتای ایرانی خود نیز دیدار میکند. دیدار با علی لاریجانی، رئیسمجلس ایران و علی شمخانی، دبیر شورایعالی امنیت ملی این کشور هم در دستور کار قرار دارد. با توجه به توافق هستهای که ۱۴ ژوئیه ۲۰۱۵ بهدست آمد، فرانسه تاکید دارد که همچنان به سیاست روشن خود ادامه دهد و خواستار مذاکره با ایران است. آقای لودریان در این مورد با طرفهای خود در ۳ محور گفتوگو خواهد داشت:

توافق هستهای: فرانسه معتقد است که این توافق خوب است و تاکید دارد که همه طرفهای توافق هم به تعهد خود پایبند باشند. برنامه جامع اقدام مشترک تضمینی است برای جلوگیری از توسعه برنامه هستهای ایران در راستای اهداف نظامی. با توجه به این موضوع ایران باید به اجرای دقیق تعهدات خود ادامه دهد و همزمان برای ما اهمیت دارد که بهبود سرمایهگذاری و بازرگانی اروپا در ایران ادامه داشته باشد.  برنامه موشکی: فرانسه بارها اعلام کرده است که برنامه موشکی ایران عاملی برای نگرانیهای فراوان فرانسه و شرکایش است. این اقدام در راستای قطعنامه ۲۲۳۱ شورایامنیت نیست و عاملی برای بیثباتی در منطقه محسوب میشود. ما همچنین مراتب نگرانی خود را در زمینه انتقال موشک به دیگران و کمک به گروههایی در منطقه، اعلام کردهایم. به همین دلیل ما امیدواریم که بتوانیم در مسیری درست با ایران مذاکره کنیم.

نقش منطقهای ایران: نقشی که ایران در منطقه ایفا میکند، پیامدهای بیثباتکنندهای برای این ناحیه دارد. ما امیدواریم که ایران نقش مثبتی برای حل بحران در خاورمیانه داشته باشد و به حاکمیت کشورها احترام بگذارد. به همین دلیل در کنار دیگر موارد مانند یمن، لبنان و عراق، بحران سوریه و اقدامات بشردوستانه مورد توجه قرار خواهد گرفت. در بخش پایانی این بیانیه آمده است: «سفر لودریان به ایران با هدف گسترش روابط میان دو کشور و طبق چارچوب سفر روحانی به پاریس در سال ۲۰۱۶ صورت میگیرد. ما امیدواریم که به مذاکره با ایران در همه موارد ادامه دهیم که شامل مسائل فرهنگی، علمی و تبادل افراد میان جامعه ایران و فرانسه میشود. این موضوع با توجه به افتتاح نمایشگاه لوور در تهران نشانگر روابط درازمدت روابط فرهنگی ایران و فرانسه است. این نمایشگاه تاریخچه موزه لوور را به نمایش میگذارد.»