صعود تاریخی دلار

طبق معمول با روند افزایشی نرخ دلار، صرافیها بار دیگر نرخ دلار را از روی تابلوی معاملات خود حذف کردند و باز هم تأکید کردند که دلار نداریم. بازار ارزی که مقامات بانک مرکزی بارها از ساماندهی آن سخن گفته بودند و اواخر سال گذشته وعده آرامش آن را داده بودند، در سال جدید و در تعطیلات نوروز بیسروصدا سرکشتر شده و گویا قرار نیست رام شود. دلاری که بانک مرکزی مدعی بود افسار آن را از ابتدای دولت یازدهم در دست گرفته و تلاش زیادی برای آن داشته است، اما افسارش در دولت دوازدهم و اواخر سال گذشته از دست این نهاد پولی و بانکی رها شده و از نرخ پنجهزارتومان هم عبور کرده و دیروز در چهارراه استانبول در نرخهای پنجهزار و٦٠٠ تا پنجهزارو٨٠٠ تومان در نوسان بود. البته تاخت قیمتها تنها در نرخ ارز خلاصه نشد بلکه قیمت انواع سکه نیز بهدلیل آنچه که افزایش قیمت دلار نامیده شد، برای اولینبار در طول تاریخ به نرخهای بیسابقهای رسید و بنا به گفتههای محمد کشتیآرای، رکورد جدیدی را به ثبت رساند. بهطوریکه قیمت سکه در بازار آزاد به نرخهای یکمیلیونو٩٠٠هزار تومان و تا دو میلیون تومان هم رسید. باوجوداین، هر چند برخی از کارشناسان و نمایندگان مجلس حال این روزهای بازار را به سمت عملکرد ضعیف این نهاد پولی و بانکی نشانه میگیرند، اما بانک مرکزی همچنان سکوت کرده و گویا تمایلی به اظهارنظر ندارد. شاید سکوتی که بانک مرکزی اختیار کرده به این دلیل است که با هر اظهارنظری دوباره این بازار متلاطم میشود و تأثیر منفی بر بازار خواهد داشت. نمونه این موضوع را میتوان به صحبتهای سال گذشته ولیالله سیف، رئیس کل بانک مرکزی، درباره نوسانات ارزی ارتباط داد. همان زمان که نوسانات نرخ ارزی به قدری شدت گرفت که این مقام مسئول در سخنانی صراحتا اعلام کرد که نرخ ارز قطعا در روزهای آینده کاهش خواهد یافت؛ چراکه ذخایر بانک مرکزی در حد بسیار مناسبی است و جای نگرانی از این بابت وجود ندارد. اما بازار ارز بیتوجه به این صحبتها همچنان به تاختوتاز خود ادامه داد تا اینکه از مرز پنجهزار تومان هم گذشت و در ایام تعطیلات نوروز بیسروصدا روندی افزایشی در پیش گرفت. حال بعد از اینکه دلار از پنجهزار تومان عبور کرد، رئیس کل بانک مرکزی، دلیل اصلی اوضاع نامساعد فعلی را انتظارات اعلام کرد و با تأکید بر اینکه بازار ارز یکی از پیچیدهترین بازارهاست؛ اوضاع بازار را با وجود دلار پنجهزارو ١٠٠ تومانی مثبت ارزیابی کرد و از مناسببودن تراز ارزی کشور اطمینان داد و در سوی دیگر بر این موضوع که بازار در بلندمدت دچار کسری و کمبود ارز نخواهد بود، تأکید کرد اما توضیح نداد که درحالحاضر با نوسانی که پیش روی بازار قرار دارد و قیمتها در تلاطم هستند، بانک مرکزی چه کنترلی بر عوامل ایجادکننده این شرایط داشته و برنامه آن برای کوتاهمدت چیست؟ مثبت ارزیابیکردن بازار ارز در حالی است که دیروز نرخ دلار به پنجهزار و ٨٠٠ تومان رسید. باوجوداین، هر چند بانک مرکزی همچنان سکوت اختیار کرده است، اما قرار است رئیس بانک مرکزی و وزیر اقتصاد امروز در جلسهای که کمیسیون اقتصادی مجلس ترتیب داده است، حاضر شوند و درباره نوسانات اخیر ارزی پاسخگو باشند. برای همین نمایندگان مجلس تأکید میکنند که ارائه گزارش کلیشهای مدیران بانک مرکزی درباره وضعیت بازار ارز قابل قبول نیست.
دلار نداریم
برای بررسی بازار ارز از لابهلای جمعیت عبور میکنم. وارد صرافی ملی میشوم. درباره نرخ دلار میپرسم که مسئول صرافی میگوید: امروز فقط فروش عمده دلار داشتیم و آن هم در نرخ چهار هزار و ٩٥٠ تومان بود. وارد صرافی دیگری میشوم. آقایی پاسخ میدهد: دلار نداریم اما نرخ دلار آزاد پنج هزار و ٦٢٠ تومان است. وقتی میپرسم که این وضعیت تا کی ادامه دارد، فقط میگوید که معلوم نیست اما با توجه به این شرایط دلار تا آخر هفته به هفتهزار تومان میرسد. مسئول یکیدیگر از صرافیها میگوید: در این صرافی فقط ارز مسافرتی آن هم با پاسپورت و ویزا داده میشود. وارد صرافی بعدی میشوم. مسئول این صرافی میگوید: دلار نداریم. درباره ارز بانک مرکزی میپرسم که میگوید: ما ارزی از بانک مرکزی نمیگیریم. چراکه دراینصورت جنگ و دعوا میشود و میخندد. او این را هم میگوید که روزی هزار نفر برای خرید دلار مراجعه میکنند و دست خالی برمیگردند. وارد صرافی ملت میشوم. صف متقاضیان برای خرید ارز بیشتر میشود. بهسختی از لابهلای جمعیت عبور میکنم. همین که از نرخ دلار میپرسم، خانمی سرش را بالا میگیرد و میگوید دلار پنج هزار و ٣٩٠ تومان است. از میزان ارزی که در اختیار متقاضیان قرار میدهد، میپرسم که میگوید: تا ساعت دو فروش داشتیم و فروشمان فقط بالای ١٠هزار دلار است. صرافی دیگری میگوید: با اختیارداشتن مدارک تا سه هزار دلار هم میدهیم، اما به موجودیمان بستگی دارد. همین طور به راهم ادامه میدهم. وارد صرافی دیگری میشوم. او اما میگوید: نرخ دلار پنجهزار و ٨٠٠ تومان است و امکان دارد این نرخ بیشتر شود. البته دراینمیان نیروی انتظامی نیز حضوری پررنگ دارد و دلالان از ترس آنها بهصورت پنهانی اقدام به خرید و فروش ارز میکنند.
تشدید گرانیها
شهاب نادری، عضو کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی، با انتقاد از وضعیت نابسامان در بازار ارز که به چالش در بازارها منتهی شده است، گفت: متأسفانه علیرغم اینکه کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی از ماهها قبل درباره نوسانات بازار ارز به مسئولان ذیربط هشدار داده بود، اما اقدام مؤثری برای مدیریت بازار صورت نگرفت. او در گفتوگو با خبرگزاری خانه ملت، اضافه کرد؛ یکی از لازمههای حمایت از بخش تولید و کالاهای ایرانی، ایجاد ثبات در بازار ارز است؛ اما متأسفانه در ابتدای سال ٩٧ قیمت دلار در ادامه روند صعودی به بیش از پنج هزار تومان رسید و این وضعیت نامناسب، بعد از تعطیلات نوروز ادامه پیدا کرد. به گفته نادری؛ بخش تولید با این وضعیت بازار ارز با چالشهای بیشتری روبهرو میشود و علاوهبرآن قیمت کالاها و خدمات بیشتر گران میشود. او همچنین از کاهش شدید قدرت پول ملی انتقاد کرد و ادامه داد؛ بانک مرکزی باید به این وضعیت نابسامان در بازار ارز خاتمه دهد؛ چراکه در چند ماه گذشته اقدام عملی برای مهار گرانی غیرمنطقی دلار انجام نشد و تیم اقتصادی دولت دوازدهم باید پاسخگوی وضعیت موجود در بازار باشد؛ چراکه اگر قیمت دلار حتی براساس نرخ تورم نیز افزایش مییافت، باید قیمت این ارز نهایتا به حدود چهارهزارو ٤٠٠ تومان میرسید. آنچه مشخص است، این است که بخشی از افزایش قیمت دلار حبابی است؛ بنابراین باید این حباب با اقدامات اقتصادی از بین برود. او این نکته را هم یادآوری کرد؛ اینکه مدیران بانک مرکزی بخواهند در جلسه امروز کمیسیون اقتصادی مجلس به ارائه گزارش کلیشهای درباره وضعیت بازار ارز بسنده کنند، پذیرفتنی نیست؛ چراکه دلار با قیمت حدود پنجهزارو ٤٠٠ تومان در بازار معامله میشود و بازار درحالحاضر با چالش جدی روبهرو شده است. نادر قاضیپور، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس، نیز دراینباره به خانه ملت گفته است؛ در سال ٩١ به مردم در قالب هدفمندی یارانهها ٤٥ دلار پرداخت میکردیم؛ اما در شرایط کنونی هشت دلار پرداخت میشود؛ درحالیکه در سال ٩١ به کارگران ماهانه حدود ٧٠٠ دلار پرداخت میشد؛ اما درحالحاضر زیر ٢٠٠ دلار پرداخت میشود. او این را هم گفت که در سال گذشته بین ٢٠٥ کشور، ایران رکورددار کاهش ارزش پول ملی بود.
بیخبریم
مصطفی خانزاده، کارشناس بازار ارز، درباره نوسانات بازار ارز با بیان اینکه دقیقا نمیدانیم چه اتفاقی در بازار ارز رخ داده است، به«شرق» میگوید؛ بههرحال نرخ دلار در بازار روند افزایشی داشته است. البته تا روز شنبه خریدار زیادی برای دلار نبود؛ اما دیروز مردم زیادی برای خرید آمده بودند؛ یعنی روند افزایشی دلار روی خرید مردم تأثیرگذار بوده است. در واقع وقتی دلار از پنجهزارو صد به پنجهزارو ٦٠٠ تومان رسید، اغلب آنهایی که خرید داشتند، به سمت بازار روانه شدند. او با بیان اینکه واقعا اتفاقی در بازار ارز نیفتاده، اضافه کرد؛ شاید ارز مسافرتی از سوی بانک مرکزی افزایش یافته باشد. دراینصورت میتواند در بازار آزاد تأثیرگذار باشد. به گفته این کارشناس ارز؛ البته امکان دارد عرضه دلار از سوی بانک مرکزی محدود بوده باشد و همین موضوع در افزایش نرخ دلار مؤثر بوده باشد. به نظر میرسد بانک مرکزی باید در بازار ارز دخالت کند. او با بیان اینکه چنین وضعیتی در بازار ارز طبیعی نیست، میگوید؛ دلار آزاد دیروز به پنجهزارو ٦٠٠ تومان رسید.
رکورد جدید سکه
ترکش قیمت ارز به بازار سکه و طلا هم رسید؛ تاجاییکه قیمت سکه در ادامه روند افزایشی روزهای گذشته با جهش دیگری روبهرو شده و به یکمیلیونو ٩٠٠ هزار تومان و حتی دو میلیون تومان هم رسید. محمد کشتیآرای، رئیس اتحادیه کشوری طلا و جواهر درباره نوسانات بازار سکه و طلا به «شرق» میگوید؛ عامل اصلی این افزایش فقط قیمت ارز است. این در حالی است که در دو روز گذشته قیمت جهانی طلا بدون تغییر بوده است؛ بنابراین تنها عاملی که قیمت طلا و سکه را افزایش داده است، فقط قیمت ارز بوده است؛ بهطوریکه در دو روز گذشته قیمت سکه تا حدود ١٥٠ هزار تومان افزایش قیمت یافته است. او اضافه میکند آنچه مسلم است، این است که قیمت ارز نهتنها در قیمت طلا و سکه تأثیر گذاشته است؛ بلکه در قیمتهای هر کالای دیگری که مبدأ خارجی داشته، نیز تأثیرگذار بوده است. کشتیآرای با تأکید بر اینکه دیروز قیمت سکه به یکمیلیونو ٩٠٠ هزار تومان رسید، توضیح میدهد؛ این قیمت تاکنون در تاریخ نرخ قیمت سکه سابقه نداشته است. قیمت هر گرم طلا نیز سابقه نداشته است و به رقم ١٧٥ هزار تومان برای هر گرم رسیده است. او با بیان اینکه قیمت ربع و نیمسکه نیز به نسبت سکه افزایش یافته است، اضافه میکند؛ نیمسکه به بالای ٩٠٦ هزار تومان و ربع سکه به ٦٠٠ هزار تومان رسیده است؛ اما بیشترین افزایش قیمت در سکه تمام بوده است. کشتیآرای دلایل افزایش قیمت سکه را محدودیت در تهیه ارز میداند و تأکید میکند؛ خیلی از مردم ترجیح میدهند نقدینگی را به جای تبدیل ارز به سکه تبدیل کنند. او این را هم میگوید که همه قیمتها چه در سکه و طلا و چه در بازار ارز بیسابقه بوده است و رکوردی جدید است.