مقابله با تحریم

بانک مرکزی موظف شد از تاریخ ابلاغ این مصوبه، نرخ برابری ریال در مقابل یورو را به صورت مستمر اعلام و مدیریت کند؛ راهکاری که به نظر میرسد در شرایط خاص اقتصاد ایران، برای فرار از هرگونه تحریم احتمالی در نظر گرفته میشود. مسعود کرباسیان، وزیر اقتصاد، این راهکار را راهکاری ممکن برای مبادلات تجاری ایران دانسته و گفته حذف کامل دلار از مبادلات خارجی کشور دور از دسترس نیست. به گزارش خانه ملت، وزیر امور اقتصادی و دارایی با استناد به بخشنامههای وزارت اقتصاد، عنوان کرد: امروز مبادلات اقتصادی کشور، گشایش اعتبار و خرید خارجی طبق بخشنامهها با یورو انجام میگیرد، بنابراین حذف کامل دلار از مبادلات خارجی دور از دسترس نیست. بااینحال، این مقام مسئول از تلاشهای ایران برای مذاکره با کشورهای مختلف بهمنظور تجارت با پول ملی سخن به میان آورد. به گفته او «وزارت امور اقتصاد و دارایی مذاکراتی را با کشورهای مختلف انجام میدهد تا مبادله کالا با پول ملی کشورهای مقابل صورت گیرد و لزوما نیازی به وجود ارز سومی در این بین نیست. حجم مبادلات ایران با کشورهای غیر، بسیار بیشتر است تا کشورهایی که با دلار فعایت اقتصادی انجام میدهند، بنابراین امیدواریم در این زمینه بتوانیم اقدامات مؤثری را عملیاتی کنیم تا به جایی برسیم که دلار بهطور کامل از مبادلات اقتصادی کشور خارج شود». این مسئله تا چه اندازه کاربردی است؟ آیا هزینه تبدیل یورو به دلار، بار سنگینی بر مبادلات تجاری ایران ایجاد نخواهد کرد؟ آیا این راهکار میتواند راهکاری بلندمدت برای ایران باشد؟ در شرایطی که یورو نیز ارزی جهانشمول محسوب میشود و آن نیز از قوانین U-Turn اتحادیه اروپا پیروی میکند، تغییر این ارز اصولا کارایی دارد؟ این موضوعی است که آن را با دو کارشناس مطرح کردیم.
شکلگیری ارزی فراملی
محسن شرکا، عضو هیئتمدیره خانه صنعت، معدن و تجارت، در گفتوگو با «شرق» میگوید: کشورها در جهان باید برای معاملات بینالمللی خود فکری کنند؛ زیرا تسلط یک ارز در بازار، کشورها را آسیبپذیر میکند.
شرکا در ادامه با ارائه این پیشنهاد که پولی فراملی بدون وابستگی به کشوری خاص به وجود بیاید، میافزاید: در این روش، کشورها میتوانند به میزان ذخیرهای که در این بانک فراملیتی دارند، از این پول بینالمللی برخوردار باشند و برای معاملات فرامرزی خود، از این ارز بینالمللی بهرهمند شوند.
او با بیان اینکه آمریکا با چاپ بدون پشتوانه دلار میتواند جهان را تحتتأثیر قرار دهد، ادامه میدهد: اینکه اکنون از دلار به سمت یورو برویم یا هر ارز دیگری، مشخص نیست چقدر میتواند مشکل ما را حل کند. اگر در آینده اروپا نیز بنا بر منافع ملی خود به سمت آمریکا برود و با آمریکا همکیش شود و تحریمها را علیه ایران بدتر کند، آن زمان باید برنامه دیگری بچینیم.
هزینه گزاف تبدیل یورو به دلار
این فعال اقتصادی با اشاره به هزینه تبدیل یورو به دلار میگوید: این اقدام هزینههایی نیز برای مبادلات تجاری ایران به همراه خواهد آورد. شرکا با بیان اینکه استفاده از سوآپ ارزی نیز به سهولت ممکن نیست، میافزاید: در گذشته که ایران پیش از بهوجودآمدن یورو با دیگر کشورها به صورت منطقهای کار میکرد، به دلیل ارزشمندبودن ریال بود. عضو هیئتمدیره خانه صنعت، معدن و تجارت میگوید: ما روی تعاملات بینالمللی خود در بخش اقتصاد، قوی عمل نکردهایم و اکنون در حال خسارتدیدن هستیم. درحالحاضر بهشدت نیازمند سرمایهگذار خارجی هستیم و این مسئله، تعاملات سیاسی و اقتصادی گستردهای را میطلبد. رئیس کانون کارآفرینان توسعهگرای خراسان بزرگ با بیان اینکه در آشوب، اقتصاد رشد نخواهد کرد، تأکید میکند: در چنین شرایطی، صرفا اقتصاد فاسد و غیرمولد است که رشد میکند.
راهکاری به نام سوآپ
عضو هیئتمدیره خانه صنعت، معدن و تجارت با اشاره به راهکار سوآپ ارزی میگوید: در چنین شرایطی، این موضوع خود راهکار محسوب میشود. با فرض اینکه ایران و هند مبادله پولی را در نظر بگیرند، باید دید ارزش برابری ارز این دو کشور چگونه با یکدیگر مورد ارزیابی قرار خواهد گرفت؟ آنچه مسلم است، کشوری مانند هند پول ملی خود را در مقابل ارز بینالمللی دلار خواهد سنجید و در اختیار ایران قرار میدهد، بنابراین ارزش ریال نیز در برابر دلار سنجیده خواهد شد و آنچه مسلم است، این است که به دلیل کاهش ارزش پول ملی در برابر دلار، در هر حال ایران ضرر خواهد کرد.
تبدیل مبنای ارزی به یورو
کامران ندری، کارشناس بانکی، نیز در گفتوگو با «شرق» درنظرگرفتن یورو بهعنوان ارز مبنا در تکالیف ارزی و بهعنوان ارز مبنای گزارشگری و انتشار آمار، اطلاعات و دادههای مالی را کمتأثیر در روند کنونی مبادلات تجاری و بانکی ایران میداند و میگوید: بانکهایی که با ایران کار نمیکنند، مشکلشان آن است که تحریمهای آمریکا میگوید هر بانکی با ایران کار کند، از چرخه دلار حذف خواهد شد که این حذفشدگی برای آنها بسیار پرهزینه خواهد بود؛ این کارشناس بانکی ادامه میدهد: مسئله نرخ ارز به این موضع برمیگردد که بتوانیم تقاضا برای ارز را کنترل کنیم. بخشی از تقاضا برای ارز، تقاضا برای واردات است که تراز تجاری ما را تشکیل میدهد. بخشی از تقاضا برای ارز نیز که در بحث خروج سرمایه میگنجد، آن است که برخی در حال تبدیل پول ملی به ارز خارجی و در حال خروج آن از کشور هستند. بخشی سفتهبازی در بازار است و بخش دیگر، نگرانی مردم را تشکیل میدهد که به آن دلیل، مازاد دارایی را که میتواند دارایی آنها در بانک هم باشد، به دارایی پرسود دیگری مانند دلار تبدیل میکنند که این دارایی میتواند بهجای دلار، یورو باشد. وقتی تقاضا برای دلار بیشتر شود، طبعا قیمت یورو نیز با افزایش روبهور میشود. اتفاقی که اکنون رخ داده، کاهش ارزش ریال است. وقتی ریال با کاهش ارزش مواجه شود، به این معناست که ارزش آن در برابر سایر ارزها نیز با کاهش روبهرو خواهد شد. با این وجود، این کارشناس به این نکته اشاره میکند که تأثیر این تبدیل مبنای ارزی، فقط میتواند روانی باشد.