مشکلات نفت تگزاس به کمک اوپک می‌آید؟

با این حال همچنان بزرگترین تهدیدی که مقابل تلاش ۱۶ ماهه تولیدکنندگان سنتی نفت در اوپک و خارج از این سازمان قرار دارد، «نفت شیل» است. اوپک و متحدانش از ژانویه سال ۲۰۱۷ با کاهش تولید خود تلاش کردند که به مقابله با مازاد عرضه در بازار نفت رفته و به افزایش قیمت‎ها کمک کنند. در حالحاضر نیز نهتنها رشد قیمت نفت گواه موفقیت این گروه از تولیدکنندگان است، بلکه گزارشهای مختلف از جمله گزارش آژانس بینالمللی انرژی بر به هدف رسیدن اوپک تاکید میکنند.

با این حال همچنان بیم آن میرود که قیمتهای کنونی محرک رشد تولید آمریکا شده و مجددا مازاد عرضه را به بازار نفت بازگرداند. آخرین پیشبینیها نشان میدهد، تولید نفت آمریکا به مدد افزایش تولید شیل در اواخر سالجاری از مرز ۱۱ میلیون بشکه در روز عبور خواهد کرد و این کشور به بزرگترین تولیدکننده نفت جهان بدل خواهد شد. اما در کنار تمام این برآوردهای نگرانکننده از آینده نفت شیل، دیوید بلیکمون، تحلیلگر و مشاور مستقل صنعت نفت و گاز و یکی از نویسندگان نشریه فوربس مدعی شده برخی محدودیتهای فیزیکی در صنعت نفت آمریکا بهخصوص در حوزه نفتی پرمیان میتواند سرعت رشد تولید این کشور را در نیمه دوم سال جاری میلادی کاهش دهد.

او کمبود ماسه استخراج، کمبود نیروی انسانی، کمبود ظرفیت خطوط انتقال نفت و گاز و تکمیل ظرفیت جادهای را مهمترین دلایل توقف رشد تولید آمریکا میداند. در کنار این تحلیل، بانک جهانی در گزارشی که اخیرا منتشر کرده، از مشکلات حملونقل در صنعت نفت آمریکا بهعنوان بزرگترین ریسک پیشروی رشد تولید این کشور یاد کرده است.

نشانههای توقف رشد

بلیکمون برای نشان دادن توقف رشد صنعت نفت و گاز آمریکا به آمار سایت دیریلینگ اینفو اشاره میکند. این سایت بهطور روزانه آمار تعداد دکلهای فعال در میادین نفتی و گازی آمریکا را منتشر میکند. بر اساس آمار دیریلینگ اینفو، تعداد دکلهای فعال در صنعت نفت و گاز آمریکا در ۱۶ آوریل به بیشترین سطح خود در سال ۲۰۱۸ دست یافته است. اما از آن زمان این آمار رو به کاهش گذاشته و از ۱۱۰۵ مورد در ابتدای سال به ۱۰۸۰ مورد در ۲۸ آوریل(مصادف با ۷ اردیبهشت) رسیده است؛ این یعنی افت ۲۵ عدد دکل در کمتر از دو هفته. با اعلام این آمار، دیوید بلیکمون این سوال را مطرح میکند که «آیا ما اوج فعالیتهای حفاری در صنعت نفت را دیدهایم؟»

کمبود «ماسه فراک»

شرکتهای تولیدکننده نفت شیل بهخصوص در حوزه پرمیان با مشکلات زیادی برای تامین ماسه مورد نیاز خود در انجام فرآیند فرکینگ مواجه هستند. فرکینگ، فرآیندی است که تولیدکنندگان نفت شیل با استفاده از آن طی یک دهه گذشته توانستهاند تولیدات خود را افزایش دهند. این فرآیند به این شکل است که بعد از حفر چاه در میدانهای نفت و گاز شیل برای اینکه نفت و گاز از حفرههای سنگ مخزن خارج شده و آزادانه استخراج شود، مقدار زیادی آب به همراه ماسه و مواد شیمیایی به درون چاه با فشار زیاد تزریق میشود. ماسهای که برای این کار استفاده میشود، «ماسه فراک» نامیده میشود که دانههای خرد شده کوارتز است.

این ماسه مقاومت بسیار بالایی در برابر سایش دارد و گرد بودن دانههای آن یکی از مهمترین ویژگیهایش است. انجام یک فرآیند هیدرولیکی در یک چاه ممکن است به چند هزار تن ماسه نیاز داشته باشد. با افزایش حفاریها در سالهای اخیر، تقاضا برای ماسه فراک بهشدت افزایش یافته و یک صنعت میلیارد دلاری شن و ماسه در زمان کوتاهی ایجاد شده است. حال آنطور که بلیکمون مدعی است، برخی حوزهها با کمبود ماسه فراک مواجه هستند که میتواند موجب اخلال در رشد تولید آنها شود.

کمبود نیروی انسانی

کمبود نیروی انسانی دومین مشکلی است که به اعتقاد این کارشناس حوزه نفت میتواند تداوم رشد تولید شیل را با اخلال مواجه کند. در واقع انجام حفاری اولین مرحله برای تولید نفت و گاز شیل است. بعد از حفاری آنچه باقی میماند DUC یا چاه نیمهکاره نام دارد. برای تکمیل چاههای نیمهکاره به نیروی انسانی که «خدمه فراک» نامیده میشود نیاز است. آنها معمولا دستههای ۲۰ تا ۳۰ نفره هستند که از نزدیکترین شهر به سایت انجام عملیات آورده میشوند.

خدمه فراک تمام تجهیزات و مواد مورد نیاز برای انجام کار شکست هیدرولیکی از جمله پمپها، بلبرینگها، جرثقیل و دیگر تجهیزات را در محل حفاری آماده میکنند. آنها همچنین وظیفه مخلوط کردن آب و مواد شیمیایی لازم برای انجام فرکینگ را به عهده دارند. بعد از انجام عملیات نیز خدمه فراک، از ایمن بودن چاه برای تولید نفت و گاز اطمینان حاصل میکنند.

بلیکمون میگوید با افزایش تعداد حفاریها در صنعت نفت و گاز شیل، شرکت‎ها با نیاز روز افزودن به خدمه فراک برای تکمیل چاههای حفرشده مواجه هستند. او بر این باور است که رشد مداوم تعداد چاههای نیمهکاره در صنعت نفت آمریکا نشان از مشکل کمبود نیروی انسانی شرکتها است. بر اساس آمار اداره اطلاعات انرژی آمریکا تعداد چاههای نیمهکاره در ۷ حوزه تولید نفت و گاز شیل این کشور در مارس سالجاری میلادی به ۷هزارو۶۹۲ مورد رسیده که بیشترین سطح در تاریخ صنعت نفت آمریکا است. از این تعداد بیش از ۳هزار مورد به حوزه پرمیان اختصاص دارد.

تکمیل ظرفیت خطوط لوله

اما سومین مشکل از نگاه این کارشناس صنعت نفت مشکلی است که طی سالیان گذشته همواره پیشروی صنعت نفت و گاز آمریکا بوده و آن کمبود خطوط لوله انتقال است. آنطور که بلیکمون میگوید با وجود تلاشهای بسیار شرکتهای میاندستی برای انجام چندین پروژه ساخت خطلوله، تولیدکنندگان نفت حوزه پرمیان در حال مواجه شدن با محدودیتهایی در ظرفیت انتقال نفت و گاز تولیدی خود هستند.  پیشبینیها از رشد عرضه نفت آمریکا تا حدود زیادی به رشد تولید در حوزه پرمیان دوخته شده است. پرمیان که در غرب ایالت تگزاس قرار گرفته، ماشین تولید نفت و گاز آمریکا است.

هزینه پایین تولید، زیرساختهای تاسیس شده در منطقه و نزدیکی به پالایشگاهها و پایانههای صادراتی موجود در خلیج مکزیک همگی باعث شده پرمیان برای سرمایهگذاران صنعت نفت و گاز بسیار جذاب باشد. هزینه تولید هر بشکه نفت در این منطقه حدود ۴۰ دلار است که نسبت به قیمتهای نزدیک به ۷۰ دلار کنونی سود زیادی را عاید سرمایه‎گذاران این منطقه میکند. پرمیان همچنین نزدیک به ۵۵ درصد تجهیزات تولید نفت آمریکا را در خود جای داده است.  از این رو از آوریل ۲۰۱۶ تولید نفت این منطقه نزدیک به ۵۵ درصد رشد کرده است، بهطوریکه حجم عظیم پروژه‎های ساخت خطلوله جوابگوی رشد تولید این منطقه نخواهد بود.

تولید نفت پرمیان در حال حاضر به حدود سه میلیون بشکه در روز رسیده، در حالی که ظرفیت انتقال آن تنها ۲/ ۳ میلیون بشکه است.از این رو به زودی منطقه با مشکل انتقال محصولات خود مواجه می‎شود و قیمت محلی نفت به شدت کاهش خواهد یافت. ممکن است تولیدکنندگان منطقه برای انتقال محصولات خود به انتقال ریلی یا انتقال با کامیونها روی آورند، اما این روشهای حمل و نقل بین ۶ تا ۸ دلار هزینه داشته که تقریبا سه برابر هزینه انتقال با خط لوله است.

تکمیل ظرفیتهای جادهای

اما چهارمین مانع به ظرفیت زیرساختهای جادهای منطقه پرمیان باز میگردد، این همان مشکلی است که حوزه نفتی ایگل فورد طی سالهای ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۴ زمانیکه رشد انفجاری تولید را تجربه کرد با آن مواجه شد. آنطور که بلیکمون میگوید، زیرساختهای جادهای منطقه پرمیان بهتدریج به حداکثر ظرفیت خود برای رفت و آمد کامیونها میرسد. این در حالی است که روزانه برای انتقال تجهیزات و تاسیسات و همچنین برای انجام عملیات تولید لازم است تعداد زیادی کامیون در جادههای منطقه عبور کنند.

از سویی هیچ راهحل جایگزین سریعی برای رفع این محدودیتهای فیزیکی رشد تولید در نظر گرفته نشده است. این مشکل نسبتا جدید، تولید نفت در بخش دلاوار - از حوزههای نفتی پرمیان- را تهدید میکند.بنابراین هرچند رشد قیمتها بهعنوان مهمترین محرک رشد تولید آمریکا مطرح هستند، اما تمام دلایلی که بلیکمون از آن یاد کرده بهعنوان موانع فیزیکی –که در کوتاهمدت قابل رفع نیستند- میتوانند ترمز رشد تولید آمریکا را بکشند.