اکنون که آمریکا از برجام خارج شده، چه باید کرد؟

آمریکا از برجام خارج شد. بسیاری در همان ایام مذاکرات تاکید داشتند که حل پرونده هستهای بدون حل پرونده رابطه با آمریکا، تضمین تداوم آن را سست میکند و وقتی میگوییم رابطه با آمریکا یعنی باز نگهداشتن دریچه و مهیا کردن فضای عمل موثر دیپلماتیک، همچنان که روسیه با آن همه اختلاف و همچنانکه ترکیه با آن همه اتهام که متوجه آمریکا کرده است راه را بر دیپلماسی  مستقیم نبسته اند.

۲- پیشتر گفته شده بود که اگر آمریکا از برجام خارج شود ما آن را آتش میزنیم. آتش نزدهایم و چه خوب که این کار را نکردیم چون برجام توافقی چندطرفه است و آمریکا اگرچه طرف مهم آن اما همه آن نیست.

۳- در نقض برجام، آمریکا هم زیان سختی خواهد دید که اولین آن، بیاعتباری و سستعنصری در پایبندی به توافقی است که خود امضاء کرده است، این مساله برای بازیگر مهم جهانی، نقطه ضعفی بزرگ تلقی میشود و تاثیر منفی خود را در معادلات بعدی جهانی متوجه کاخ سفید خواهد کرد. مقصر اصلی و طرف متهم در بدعهدی به اذعان بسیاری از مقامات سابق دولت اوباما و نیز مقامات کنونی اروپا، ایران نیست بنابراین با هر رویکرد سیاسی، انصاف نیست که در فقره برجام، خودمان هم بدعهدی را متوجه خودمان کنیم.

۴- دولت میگوید برای این روزها برنامهریزی کرده و هیچ مشکلی نیست. به عنوان یک شهروند این ادعا را از جانب  هیچ کدام از دولتهای سابق و لاحق قبول نمیکنم. یقینا روزهای سختی در پیش است چون تبعات بدعهدی آمریکا با وجود مخالفت اروپا، به شکل ملموسی بر ما تاثیر خواهد گذاشت و به انبان مشکلاتمان خواهد افزود.

 اما چه باید کرد؟

۱- در شرایطی که فشار اصلی تحریمها متوجه مردم ماست، حاکمیت باید تلاش کند که فشار دیگری بر این حجم از فشار نیفزاید. اگر بدعهدی بیگانه در توافق بد است بدعهدی در توافق اجتماعی میان ملت و حکومت و محدود کردن آزادیها و بیاعتنایی به حقوق مصرح در قانون اساسی هم بد است. ادامه بسیاری فشارهای عامدانه و بیحاصل بر مردمی که حالا به جز زندگی و معیشت دشوار و بیتدبیریها، با فشارهای جدید و شیب رو به ناامیدی روبرویند، کار عاقلانهای نیست.

۲- برجام تجلی غلبه عقلانیت، منطق گفتگو و مسبب اعتمادبهنفس یک ملت در مدیریت یک مذاکره نفسگیر بود که امیدها و شادمانیهای زیادی برانگیخت، از این منظر ، شادمانی از نقض آن، چه با داعیه انقلابی گری و چه با داعیه ضدانقلابیگری، با میهن دوستی و خیراندیشی در حق یک ملت، فاصله بسیار دارد. فراموش نکنیم، نقض برجام، نشانگر نقص آن نیست، اتفاقا کمال آن باعث شد که دولتی چون دولت اوباما آن را بپذیرد و یاغی بیمنطقی چون ترامپ به عنوان رهبر کشوری که داعیه رهبری جهان را دارد آن را توافقی ببیند که در جهت منافع ایران و غیرهمسو با مطالبات دولت اوست . او دست کم تا مدتی در این راه نیز تنهاست زیرا هیچ توجیه مبتنی بر حقوقبینالملل یا روابط بینالملل به کار بدعهدی او نمیآید مگر آنکه ما کار یکنیم که اروپا نیز با او همداستان شود.

۳ - برجام هنوز نمرده است اگرچه طنز ماجرا اینجاست که کسانی، تنها به اعتبار خروج آمریکا، از مرگ آن میگویند که پیش از این، طرف مقابل را بخاطر استفاده از عبارت « کدخدا» در مورد آمریکا ملامت میکردند و معتقد بودند آمریکا هیچ غلطی نمیتواند بکند با اینحال ایران باید بدون نادیده گرفتن اهمیت غیرقابل انکار کنارکشیدن آمریکا، همه تلاش خود را برای همراه کردن مابقی اطراف این توافق بکارگیرد زیرا زمینه آن فراهم است، ضمن آنکه به جد معتقدم مهمترین حوزه پیش روی حاکمیت برای کاستن از تبعات منفی نقض برجام از سوی آمریکا، تعامل با ملت، کاستن از فشارها و تغییر رویکردهای عمدتا غلطی است که بیاعتنایی به رفع آن، تاثیر تحریمهای جدید را موثرتر از پیشبینیها خواهد کرد و بی توجهی بدان به معنی آن خواهد بود که ملت ایران نه فقط در خارج شاهد نقض عهد به توافق برجام که در داخل نیز شاهد نقض عهد به توافق اجتماعی سیاسی (قانون اساسی  و تضمین رعایت حقوق و آزادیها) است.