تحریم فولاد علیه ائتلاف منطقه‌ای

در عین حال استراتژی و جهتگیری فولادکاران و دولت میتواند در کاهش آثار این موضوع بسیار موثر باشد، چراکه با وجود رکود داخلی اگر صادرات هم با ضرب تحریم محدود شود شرایط نامطلوبی را برای اقتصاد بخش فولاد رقم خواهد زد.

تحریمها در حوزه فولاد یکی از بحثهایی است که در بازارهای کالایی، پیشبینی میشود بر اساس ضربالاجل ۳ تا ۶ ماهه ترامپ به اقتصاد ایران تحمیل شود. در این بین سوالی که مطرح میشود آن است که با گذشت این دوره ۹۰ تا ۱۸۰ روزه و در این بازه زمانی در حالی که بیشتر انرژی فولادکاران ایرانی بر مقوله صادرات است، چه تمهیداتی باید اندیشید؟ یکی از این راهکارها «تشکیل بازار بورس منطقهای منا» بوده که حرکتی در جهت درگیر کردن منافع کشورهای همپیمان در منطقه است و میتواند کنشی در جهت مصونیت کالای فولاد کشور از تحریمها باشد، بازاری منسجم که روند مبادله محصول فولاد را به دور از فضای تحریم تقویت میکند.

حدفاصل خروج از برجام تا بازگشت تحریم

طبق اعلام رسمی رئیسجمهوری آمریکا این کشور در دو نوبت و در فرصتهای زمانی ۹۰ و ۱۸۰ روزه بازگشت تحریمهای آمریکایی را - نه تحریمهای سازمان ملل و اروپا – رقم خواهد زد، پس از این اتفاق و پس از گذشت این مدت زمان چه آثار و تبعاتی در حوزه فولاد کشور رخ خواهد داد و در عین حال فعالان اقتصادی در حوزه فولاد چه استراتژی و عکسالعملی را باید نشان دهند؟

کیوان پورشب فعال و کارشناس بازار فولاد و مقاطع فولادی در این باره گفت: تقویت «مذاکرات اقتصادی» در کنار «مذاکرات سیاسی» در این دوره به شدت اهمیت پیدا میکند، بهطوریکه اگر تاریخ ادوار گذشته تحریمهایی که علیه ایران اعمال شده با دقت بیشتری رصد شود، معمولا بخش مذاکرات و دیپلماسی سیاسی کشور بهصورت نسبی عملکرد مطلوبی داشته ولی مذاکرات و دیپلماسی اقتصادی عملا بسیار منفعل و ناکارآمد بوده که چند دلیل در این خصوص قابل شناسایی است.

پورشب در ادامه و در تشریح ضعف دیپلماسی اقتصادی کشور در روند مذاکرات گفت: بخشی از این موضوع به فرهنگ اقتصادی داخل کشور بازمیگردد که کمتر «برونگرا» بوده و کمتر تجربه تعامل خارجی داشته است، همیشه بر این موضوع صحه گذاشتهام که کشور را در زمینه فولادی صادرکننده صرف و حرفهای نمیدانم، چراکه بیشتر این صادرات از طریق مراجعه متقاضیان خارجی به صادرکنندگان داخلی اتفاق افتاده است. وی با تعریف واقعی «فعل صادرات فولاد» به تشریح روندی پرداخت که طی مرور زمان موجب ناکارآمدی بخش اقتصاد در عرصه بینالملل شده است. این کارشناس بخش فولاد در ادامه این توضیحات اضافه کرد: در اینباره مفهوم صادرات، مفهومی فراتر از نشستن در واحد تولیدی یا واحد فروش است، این در حالی است که صادرات در معنای واقعی خود نیازمند عواملی همچون «نقشه بازاریابی»، «توسعه بازار»، «رقابت کردن با رقبا در سطح بازار» و تعاریفی از این دست است.

ناکارآمدی مذاکرات اقتصادی در سطح بینالملل در شکلگیری تحریمها علیه ایران بسیار مهم است، بخشی از این موضوع هم میتواند ناشی از آن باشد که فعالان و جریانهای اقتصادی با مسائلی همچون کارزار مذاکرات درگیر نبودهاند. پورشب در ادامه با اشاره به این موضوع که بخش خصوصی از ضعف در بدنه تصمیمگیری و انگیزشهای مهم اقتصادی برای حضور در بازارهای بینالمللی رنج برده، گفت: طی سالها بخش خصوصی بسیار ضعیف و لاغری داشتهایم که خیلی نتوانسته یک قدرت واحد را تشکیل دهد تا بتواند از حقوق خودش در سطح بینالملل دفاع کند. این کارشناس بازار فولاد و مقاطع فولادی با گذر از تمامی این تعاریف گفت: در دوره جدید حتما نیاز به توالی و همزمان بودن «مذاکرات اقتصادی» در کنار «مذاکرات سیاسی» و نیاز به تقویت این روند داریم و این فرآیند انجام نخواهد شد مگر اینکه بخش خصوصی ما انگیزه خود را برای حضور در این بخش تقویت کند.به گفته وی، واحدهای خصوصی در کشور وجود دارند که کماکان وابسته به دولت هستند ولی بخش خصوصی واقعی و در راس آن اتاق بازرگانی با تشکیل ائتلاف مستقل ضدتحریم، کمپین و پویشهای جهانی را باید برای حمایت از «حقوق بشر در حوزه اقتصاد» تشکیل دهد.

در واقع ضرورت و نیاز به تشکلهایی با حضور فعالان بخش خصوصی و خصوصا حوزه فولاد احساس میشود که بتوانند صدای این بخش را به صاحبان راس هرم قدرت برسانند. این صدا حاوی این نکته مهم است که «آثار تحریمها، حتما اقتصاد واحدهای تولید فولاد را مختل خواهد کرد و در آینده بر اقتصاد کشور و منطقه تاثیرگذار خواهد بود.» حتی اگر آمریکا و جامعه جهانی به این جمعبندی برسند که ایران هستهای را پذیرفتهاند و برجام نیز به جریان بیفتد، اما آثار ناشی از این تحریمها که حرکت واحدهای تولیدی و صنعتی را مختل میکند، تا سالها نمیتواند به حالت عادی بازگردد. تصمیماتی که موجب اعمال تحریمهای جدید میشود، نباید باعث شود که جریان رو به جلوی اقتصاد ایران در آینده تا یک زمان طولانی واپسزده و عقب نگه داشته شود، چرا که بازگرداندن ریل اقتصادی رو به رشد و رو به توسعه کار سادهای نخواهد بود.

وی در ادامه گفت: فرصت ۹۰ تا ۱۸۰ روزهای که با نام ضربالاجل برای بازگشت تحریمها داده شده است، باید فرصتی باشد برای طرح موضوع ائتلافهای منطقهای و فرامنطقهای با متحدان ایران از جمله چین و روسیه و اساسا کشورهای مشترکالمنافع یعنی سی.آی.اس برای کامودیتی فولاد. یکی از فرصتهای تاریخی که در سالهای گذشته بعد از برجام از دست دادیم این بود که نسبت به ایجاد بازار مشترک با متحدان و دوستان کشور و حتی با اروپاییان غفلت کردیم در حالیکه این بازارها میتوانست شکل بگیرد.وی ادامه داد: در این زمینه پیشنهاد میکنم «بازار بورس منطقهای منا» تشکیل شود؛ بازاری که هنوز راجع به آن فکر نشده است، این در حالی است که اگر این موضوع در یک شرایط بسیار فوری در دستور کار قرار بگیرد بسیار میتواند راهگشا باشد. از سویی با توجه به کندیها و حرکت لاکپشتی که از سوی دولت در زمینه ایجاد این بازار میتواند وجود داشته باشد، بخش خصوصی میتواند وارد این روند شود و از بزرگان فولادسازی مانند ترکیه، چین، روسیه و حتی هند دعوت کند که برای ایجاد ائتلافی درخصوص ایجاد بازار منطقهای اقدام کنند تا این بازار شکل بگیرد، فولاد ایران در این بورس معامله شود و از تحریمها مصون بماند.