گام‌های عملی اروپا برای حفظ برجام

رهبران اروپایی در نشست اخیر خود در صوفیه بلغارستان به این توافق دست یافتند تا قوانین مسدودکننده اتحادیه اروپا از روز جمعه (نهم آگوست) با متممهای جدید و با هدف دفاع از منافع شرکتهای اروپایی بار دیگر اعمال شود.

اروپایی ها در این نشست توافق کردند که برای حفظ توافق هسته ای با ایران تلاش کنند و به روابط اقتصادی خود با تهران ادامه دهند. گام دیگر اروپایی ها انجام معاملات نفتی یورویی با ایران است.

یک منبع دیپلماتیک اروپایی اعلام کرد: اتحادیه اروپا در حال طرح برنامه ای برای تغییر پرداخت های خرید نفت از ایران به جای دلار به یورو است.

اروپایی ها در نظر دارند از این پس برای بازپرداخت بهای نفت خریداری شده از ایران و کاهش استفاده از دلار در تعاملات تجاری، از یورو استفاده کنند.

محمد جواد ظریف رییس دستگاه دیپلماسی ایران که از روز شنبه سفر دیپلماتیک خود برای مذاکره با مقامات ارشد کشورهای امضاء کننده و متعهد به برجام را آغاز کرد ابتدا به چین و سپس به روسیه عزیمت کرد و با مقامات و همتایان خود در پکن و مسکو در مورد خروج آمریکا از برجام و آینده توافق هسته ای رایزنی کرد.

وی همچنین در بروکسل با وزیران خارجه سه کشور اروپایی و مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفت و گو کرد.

رئیس دستگاه دیپلماسی کشورمان در دیدار با مقامات چین، روسیه و سه کشور اروپایی و موگرینی تاکید کرد که آنچه جمهوری اسلامی ایران انتظار دارد، تامین منافع ملت ایران از برجام است.

ظریف تصریح کرد: همانطور که رییس جمهوری اعلام کردند برای همه گزینه ها آماده هستیم اما اگر قرار باشد برجام ادامه پیدا کند باید منافع ملت ایران تضمین شود.

قوانین مسدود کننده اتحادیه اروپا

قوانین مسدود کننده (blocking regulations) برای نخستین بار در سال 1996 در راستای حفاظت از تجارت شرکتهای اروپایی با لیبی و کوبا از تحریمهای آمریکا ایجاد شد.

بر اساس این مقررات که 22 نوامبر 1996 از سوی شورای اروپا تصویب شد، کمپانیهای اروپایی که بر اثر قوانین فرامرزی کشور ثالث در معاملات و قراردادهای خود دچار ضرر و زیان یا آسیب شدهاند، میتوانند اطلاعات چنین آسیبهایی را در اختیار این شورا قرار دهند و هزینه ضرر و زیان این اشخاص حقیقی و حقوقی از سوی اتحادیه اروپا جبران میشود.

استفاده از این تاکتیک تجاری در آن زمان موثر واقع شد و واشنگتن از موضع خود برای تحریم این شرکتها عقبنشینی کرد.

پس از بکارگیری قانون مسدود کننده، شرکتهای اروپایی اجازه داشتند تا تحریمهای آمریکا را نادیده بگیرند و همچنین در دادگاههای خارجی علیه آمریکا که تحریمهایی را به دلیل تجارت با لیبی و کوبا برای این شرکتها در نظر میگرفت، شکایت کنند.

به گفته حقوقدانان بین المللی، احیای این قوانین قدرتمندترین ابزار در دفع فوری تحریمهای فراسرزمینی آمریکاست به ویژه که اکنون که دولت واشنگتن با خروج یکجانبه از برجام، دیگر قادر به استفاده از snap back و برگرداندن تحریمهای شورای امنیت سازمان ملل نیست.

بر این اساس، احیای این قوانین باعث می شود شرکت های اروپایی از اقدامات یک جانبه و خارج از مرزهای آمریکا پیروی نکنند و مشمول جریمه های اعمال شده توسط قانونگذاران آمریکایی نشوند.

همچنین اتحادیه اروپا می تواند اقدامات بیشتری را انجام دهد، پرونده خود را به سازمان تجارت جهانی ارجاع دهد یا در اقدامی تلافی جویانه، از کسب و کار آمریکایی ها در اروپا ممانعت کند.

طبق این قانون هر شرکت اروپایی از پذیرش تحریمهای ایالات متحده منع میشود و هیچ دادگاهی در اروپا حکمی که تحریمهای آمریکا را اجرا میکند، نمیپذیرد.

حقوقدانان بین الملل تاکید دارند: رویکرد اروپا باید شامل ایجاد شرایط حقوقی واضح برای بخشهای استراتژیک تجارت با ایران با هدف حمایت از معاملههای تجاری بین ایران و اروپا باشد.

آنان معتقدند: دولتهای اروپایی همچنین باید برای یافتن راهحلهای موقت برای حفظ ارتباطات بانکی - حتی اگر در سطوح بسیار پایین باشد - با ایران تلاش کنند، از جمله این اقدامات میتوان به اتصال بانکهای مرکزی متعلق به کشورهای عضو اتحادیه اروپا به بانک مرکزی ایران و ایجاد خطوط اعتباری اضطراری اشاره کرد.

به گفته حقوقدانان بین الملل این تلاشها باید با هدف تسهیل در جهت ایجاد شرایط ویژهای برای سرمایهگذاری در بخش تجارت و سرمایهگذاریهای خاص در ایران باشد.

ترامپ پس از اعلام خروج از برجام تهدید کرد که تحریم های جدیدی را علیه ایران اعمال می کند و آن را به کنگره ارجاع می دهد.

ترامپ به کنگره 60 روز فرصت داده است تا محدودیت ها را مجددا بر ایران اعمال کند. بعضی از این محدودیت ها و تحریم ها می توانند بر کسب و کارهای خارج از آمریکا اعمال شوند و به طور بالقوه آنها را مجبور به انتخاب بین بازارهای این کشور یا ایران کنند.

وزارت خزانهداری آمریکا نیز در بیانیهای اعلام کرد: شرکتهایی که با ایران تجارت میکنند باید طی 180 روز این روند را متوقف کنند چرا که ممکن است مورد تحریمهای آمریکا قرار گیرند.

مقامات جمهوری اسلامی ایران تاکید دارند که ایران تنها در صورتی در توافق هستهای باقی میماند که کشورهای اروپایی تضمین دهند منافع کشورمان با ادامه برجام تامین خواهد شد.

اتحادیه اروپا نیز برای دفاع ازبرجام تاکید دارد که هیچ کشوری اجازه ندارد به آن پایان دهد.

«فدریکا موگرینی» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفت: «رییس جمهوری آمریکا قدرت بسیاری دارد اما در این خصوص نه.»

مقامات اروپایی می گویند سعی خواهند کرد از خطرات ناشی از تغییر سیاست آمریکا بر تجارت و کسب و کار شرکت های این قاره جلوگیری کنند.

کمیسیون مشترک برجام هفته آینده تشکیل میشود

وزیر امور خارجه ایران روز گذشته در پایان سفر چهار روزه خود به چین ، روسیه و بلژیک، نشست با وزیران خارجه سه کشور اروپایی و مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در بروکسل را خوب و مفید توصیف کرد و گفت: اروپاییها متعهد شدهاند تلاش خود را برای اجرای مفاد توافقهای نشست امشب به کار گیرند.

وی یادآور شد: در این نشست درباره ارائه تضمین و اطمینان به ایران به خصوص مفادی که ایران از آنها منتفع میشود، گفت و گو شد.

وزیر امور خارجه افزود: خانم موگرینی در بیانیهای که ارائه میکند، کارهایی را که قرار است در هفتههای آینده انجام شود و بر روی آنها توافق سیاسی صورت گرفته، اعلام می کند.

ظریف افزود: ما زمان زیادی نداریم، در چند هفته آینده خواهیم دید آیا اقداماتی که بر روی آن توافق شد در عمل پیش میرود یا خیر، همه طرفهای اروپایی تاکید کردند و متعهد شدند که کارها و اقدامات توافقشده را انجام می دهند.

وی یادآور شد: کمیسیون مشترک برجام به درخواست ایران هفته آینده تشکیل میشود که در سطح مدیران وزارت خارجه 1+4 است. همچنین جلسه وزیران خارجه این پنج کشور به همراه مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز پیشبینی شده است که در زمان مناسب تشکیل میشود.

رییس دستگاه دیپلماسی ایران خاطرنشان کرد: در این نشست اعلام کردیم باید حقوق ایران در چارچوب برجام تضمین شود و آنها گفتند تلاش خود را میکنند.