سایه روشن انتقال وجه در فین‌تک‌ها

در اواخر سال گذشته بود که بانک مرکزی در ابلاغیهای شرایط «انتقال کارت به کارت دوجانبه بدون حضور کارت»  را به تمامی بانکها و موسسات مالی مجاز ابلاغ کرد. با این ابلاغیه امکان انتقال وجه از طریق اپلیکیشنهای پرداخت و فینتکها مهیا شد و زمینه برای خروج یکی از خدمات مهم مالی از سبد خدمات بانکهای کشور برداشته شد.

بعد از بخشنامه این امید ایجاد شد که فعالیت فینتکها در کشور گسترش یابد و به مرور خدمات بانکها به این عضو جدید نظام مالی کشور انتقال یابد. از سوی دیگر این انتظار به وجود آمد که صف جلوی خودپردازها کاهش یاید و دیگر شاهد صفهای طولانی و استفاده زیاد از این دستگاهها نباشیم. زیرا انتقال وجه، ماندهگیری و پرداخت قبوض از خدمات مهم خودپردازها بودند که دیگر همه آنها قابل ارائه در اپلیکیشنها بودند.

اکنون که در اولین سالگرد صدور این ابلاغیه قرار داریم مشاهده میکنیم که بخشی از مردم برای انتقال وجه از اپلکیشنهای متعدد و متنوع پرداخت استفاده میکنند و بهراحتی انتقال وجه انجام میدهند اما همچنان بخشی از جامعه بهسراغ خودپردازها میروند. اگرچه آمار دقیقی از میزان استفاه مردم از این دو ابزار برای انتقال وجه وجود ندارد اما به نظر میرسد هنوز آنچنان که شایسته است خدمات انتقال وجه از خودپردازها به اپلیکیشنها منتقل نشده و تعداد قابل توجهی از مردم از خودپردازها استفاده میکنند.

بررسی دلایل عدم استقبال مردم از این خدمت نیاز به بررسی دقیق و علمی دارد. در این نوشتار تلاش میشود  اشارهای گذرا به برخی از مهمترین متهمان و دلایل احتمالی عدم استفاده بخشی از جامعه از خدمات انتقال وجه اپلیکیشنها شود. اگرچه شاید این افراد اکثریت جامعه را تشکیل ندهند اما تعداد آنها چندان کم نیست و باید تلاش شود با برطرف کردن موانع زمینه استفاده حداکثری مردم از این خدمت نوین مهیا شود.

اولین دلیل عدم استقبال مردم میتواند عدم اشنایی با اپلیکیشنهای پرداخت و ارائه خدمت انتقال وجه توسط آنها باشد. از یک سو با صحبت با مردم مشاهده میشود که برخی از آنها آشنایی کافی با این خدمت اپلیکیشنها ندارند و از سوی دیگر در یک سال اخیر تبلیغ و اطلاعرسانی جدی توسط اپلیکیشنها برای گسترش استفاده از خدمت کارت به کارت مشاهده نشده است. لذا طبیعی است که بخشی از جامعه از امکان کارت به کارت توسط گوشیهای هوشمند خود بیخبر باشند.

دومین دلیل میتواند عدم اعتماد مردم به این اپلیکیشنها باشد. به طور سنتی مردم اعتماد بیشتری به خودپردازها دارند و براین باورندکه در صورت تراکنش ناموفق و بروز مشکل در این دستگاه میتوانند به اپراتور حاضر در بانک مراجعه و از طریق آن پیگیری کنند. همچنین صدور رسیدکاغذی و چاپ شده نیز به افراد اطمینان خاطر میدهد. علاوهبر این بخشی از جامعه هنوز اعتماد کافی به اپلیکیشنها ندارند و ترس از افشا و یا سرقت اطلاعات بانکی خود دارند. لذا به نظر میرسد بخشی از جامعه بهخصوص افراد پا به سن گذاشته نسبت به اپلیکیشنی که در گوشی خود دارند و اپراتوری که به آن دسترسی ندارند و رسید چاپی نیز به آنها نمیدهد، اعتماد لازم را ندارند. این مشکل با فرهنگسازی و اطلاعرسانی و انجام فعالیتهای تبلیغاتی مناسب توسط اپلیکیشنها میتواند برطرف شود.

اما سومین عامل، مقاومت دربرابر تغییر است. به نظر میرسد بخشی از جامعه همواره دربرابر تغییرات و استفاده از ابزارهای نوین مقاومت میکنند و نیاز به زمان برای وفق پیدا کردن با روشهای نوین دارند. شاید این عامل نیز سبب عدم استفاده برخی از مردم از اپلیکیشنهای پرداخت شده باشد و یک سال زمان برای روی آوردن آنها به این ابزار نوین زمان کمی باشد. یعنی نباید انظار داشت که در یک سال تمام مردم به استفاده از ابزارهای جدید روی آورند.

دلیل چهارم و پایانی میتواند عدم توانمندی بخشی از جامعه بخصوص افراد با تحصیلات پایین باشد. این افراد در استفاده از ابزارهای جدید وگوشی هوشمند، خود را ناتوان و یا کم توان میدانند و لذا تمایلی به استفاده از اپلیکیشنهای پرداخت ندارند. اگرچه به نظر میرسد این یک مشکل فردی باشد اما از یک سو با گسترش آموزشها و از سوی دیگر با ایجاد محیط کاربری آسان و ساده میتوان امکان استفاده حداکثری جامعه از این اپلیکیشنها را فراهم کرد.

در پایان باید گفت علیرغم انکه استفاده از ابزارهای نوین پرداخت و فینتکها به سرعت در حال گسترش است اما همچنان شاهد آن هستیم که بخشی از جامعه از خودپردازها استفاده میکنند. با ابلاغ شرایط کارت به کارت بدون حضور کارت در خرداد ماه گذشته انتظار میرفت که دیگر فقط برای دریافت وجه نقد به خودپردازها مراجعه شود اما همچنان برخی از مردم برای خدماتی همچون انتقال وجه از این ابزار قدیمی استفاده میکنند. به نظر میرسد با برنامهریزی دقیق و برطرف کردن موانع ذکر شده بتوان تعداد استفاده کنندگان از خودپرداز را به شدت کاهش داد و مخاطبان اپلیکیشنهای پرداخت را حداقل برای خدماتی همچون ماندهگیری، کارت به کارت و پراخت قبوض افزایش چشمگیری داد.