حباب در معرکه ارزی

بیست و هشتمین همایش سیاستهای پولی و ارزی از امروز(سهشنبه) در مرکز همایشهای صداوسیما کلید خورد و تا فردا ادامه دارد. تجربه سالهای گذشته نشان داده بود که با توجه به اهمیت برگزاری این همایش هرساله مسِئولان ارشد دولتی و حتی بخش خصوصی در آن حضور پیدا کرده و ابعاد مختلفی از جریان ارزی و پولی را مورد بحث قرار میدهند. رئیس کل بانک مرکزی، رئیس سازمان برنامه و بودجه، وزیر امور اقتصادی و دارایی، معاونان بانک مرکزی، معاونان وزارت اقتصاد، مدیران عامل بانکها، مشاور اقتصادی رئیس جمهوری معمولا از میهمانان هرساله همایش سیاستهای پولی و ارزی هستند و تا سال گذشته نیز در آن حضور پیدا میکردند، حتی شاهد بودیم که پیشتر در مواقعی معاون اول رئیس جمهوری برای این همایش به جمع سایر مدیران و مسوولان میپیوست.

اما همایش سیاستهای پولی و ارزی امسال از لحاظ حضور مسئولان در سطح بالایی قرار نداشت و نه خبری از رئیس سازمان برنامه و بودجه و وزیر اقتصاد در آن بود و نه قائم مقام و معاونان ارشد بانک مرکزی که معمولا در روز افتتاحیه حضور داشتند. در عین حال که همایش با اینکه عنوان ارزی را یدک میکشد هیچ اثری از سیداحمد عراقچی، معاون ارزی جوان بانک مرکزی و یا مدیران زیرمجموعه وی در این همایش نبود.

در هر صورت در روز اول همایش دیواندری - رئیس پژوهشکده پولی و بانکی -  و همچنین ولیاله سیف – رئیس کل بانک مرکزی – و مسعود نیلی – دستیار ویژه رئیس جمهوری – به عنوان سخنرانان اصلی حضور داشته و مسائلی را مطرح کردند، اما گرچه انتظار میرفت تا در چنین همایشی حداقل از سوی این مسئولان اقتصادی و بانکی موضوع روز  و وضعیت نه چندان مناسب ارز و همچنین بازار مصرف کنندگان مطرح و در مورد ریشههای آن و راهکاری که پیشرو است توضیحاتی ارائه شود، محور اظهارات عمدتا به ثباتی که  اکنون بر اقتصاد کشور حاکم شده و یا مرور جریانهای گذشته اختصاص داشت! روالی که البته چندان هم پیشبینی آن دور از ذهن نبود.

حباب دارد!

در حالی قیمت دلار در بازار آزاد یعنی همان بازاری که  بعد از اجرای سیاست جدید ارزی، بانک مرکزی اعلام کرده آن را به رسمیت نمیشناسد اکنون بیش از ۷۰۰۰ تومان کلید خورده و مورد معامله قرار میگیرد که رئیس پژوهشکده پولی و بانکی معتقد است با وجود اینکه برخی عوامل بنیادی موجب ایجاد التهابات بازار ارز شد، اما بخش عمدهای از آن ناشی از انتظارات و عوامل ناپایدار بوده و بازار حباب دارد. حبابی که دیواندری به آن اشاره دارد اخیرا بارها از سوی مدیران برای تحولات در بازارهای مختلف بکار برده شده است.

رضایت از موفقیت در ایجاد ثبات در اقتصاد

اما رئیس کل بانک مرکزی در سخنان مکتوب خود از عملکرد موفقیتآمیز اقتصاد ایران در زمینه برقراری ثبات در قیمتها و رشد اقتصادی ابراز رضایت کرد! وی همچنین به جریان بازار ارز در گذشته که دچار نوسان شده بود اشاره داشت و گفت که شکلگیری انتظارات در خصوص روابط مالی و آینده بینالملل موجب چنین شرایطی شده بود، اما سیف در مورد جریان فعلی بازار ارز و نرخهای بالای آن توضیحی ارائه نکرد. رئیس کل بانک مرکزی همچنین در بخشی از اظهاراتش به این اشاره داشت که در سیاستهای جدید ارزی کاملا به تامین ارز مطمئن است و هیچ نگرانی و مشکلی دراین رابطه وجود ندارد.

سیف البته بعد از سخنرانی خود، همایش را ترک کرد و حتی حاضر به حضور در گفت و گو با خبرنگاران نشد ولی در هنگام خروج خود در پاسخ به سوال خبرنگاران در مورد حواشی اخیر ارزی و اخبار تائید نشده در مورد حذف برخی کالاهای وارداتی از لیست دریافتکنندگان دلار ۴۲۰۰ تومانی توضیحی کوتاه داشت. بنابر آنچه سیف، عنوان کرد قرار بر این شده تا کالاهای وارداتی مشمول ارز ۴۲۰۰ تومانی در سه گروه اولویت بندی شود به این صورت که یکسری از کالاها اساسی و حیاتی بوده و بر اساس درآمدهای نفتی تامین ارز میشود. دومین گروه مواد اولیه کارخانجات و کالاهای ضروری هستند که از طریق صادرات کالاهای غیرنفتی تامین ارز خواهند شد. اما سومین گروه آنهایی هستند که بر اساس درآمد ارزی از محل ۲۰ درصد صادرات غیرنفتی و همچنین ارز صادرکنندگان خرد به آنها ارز اختصاص یافته و در اولویت بعدی قرار دارد.

دستیار ویژه رئیس جمهور  فقط در نقش یک کارشناس

اما در بخش دیگری از این همایش مسعود نیلی – دستیار ویژه رئیس جمهوری در امور اقتصادی – سخنرانی داشت. هرچند که شاید جمع این انتظار را داشتند تا دستیار ویژه رئیس جمهوری در امور اقتصادی نیز در مورد وضعیت موجود سخنانی داشته و مسائلی را مطرح کند، اما او به مانند زمانی که در دولت حضور نداشت در نقش یک کارشناس به بحث تحلیلی اوضاع اقتصاد ایران از دهه ۵۰ تا ۹۰ پرداخت و مسائلی مربوط به بودجه را مطرح کرد. نیلی در مسائلی که مورد بحث قرار داد به طور خاص کسری بودجهای که دولتها همواره با آن مواجه بودند را مورد اشاره قرار داده و گفت که عمدتا دولت با مساله عدم تعادل گریبانگیر بوده و حتی این موضوع در زمان رونق نفتی نیز دیده میشود.

به گفته وی کسری بودجه ما پایدار است و به مسائلی همچون سیاستهای بودجهای بر نمیگردد. دستیار ویژه رئیس جمهوری در امور اقتصادی از فشاری که اکنون صندوقهای بازنشستگی بر بودجه دولت وارد میکنند سخن گفت و یادآور شد که هزینهای که از این بابت پرداخت میشود برای سال ۱۳۸۲ حدود ۲۳۰۰ میلیارد تومان بوده که برای سال جاری به ۶۰ هزار میلیارد تومان افزایش یافته است و این جزیی از هزینههای بودجهای دولت است و به نظر نمیرسد چشماندازی وجود داشته باشد که دولت بتواند تحولی ایجاد کند که بار مالی را در بودجه کمتر کند.

قربانی و آمار نه چندان تازه

در بخش دیگری از این همایش پیمان قربانی – معاون اقتصادی بانک مرکزی – با ارائهی گزارشی از بخشهای مختلف آمارهایی را اعلام کرد که مربوط به حوزه مسکن، وام ازدواج، تسهیلات پرداختی و اوضاع تورم و رشد اقتصادی بود که عمدتا آمار جدیدی نبودند.

گرچه در این سالها چندان مشاهده نشد که پژوهشکده پولی و بانکی به عنوان برگزار کننده این همایش دستاوردهای آن را به صورت مکتوب منتشر و اطلاعرسانی کند، اما این انتظار همچنان وجود دارد که حداقل در زمانی که تعداد زیادی به این همایش دعوت و پنلهای مختلف با موضوعات متفاوت برگزار میشود و هزینه قابل توجهی را به خود به همراه دارد، نتیجه و اثرگذاری آن بر جریان پولی و ارزی نیز به اطلاع عموم برسد.