پنج دلیل ریزش بورس

اکثر سهام مورد اقبال بازار که با خبر شناورسازی ارزهای غیرنفتی رشد بیوقفه ۲۰ تا ۵۰ درصدی را تجربه کرده بودند در دادوستدهای دیروز، بهدلیل شناسایی سود و وزندهی بیشتر سهامداران به عوامل منفی، تحت فشار عرضه قرار گرفته و با افت قیمت مواجه شدند.شاخص کل بورس تهران دیروز با افت ۲۰۶۳ واحدی مواجه شد تا فعالان تالار شیشهای پس از جهش ۱۰ روزه نماگر اصلی بازار، شاهد اصلاح قیمتها باشند. به دنبال رشد پرشتاب قیمت سهام طی روزهای اخیر که بازدهی عمده نمادها را به ۲۰ تا ۳۰ درصد رساند، اصلاح قیمتها قریبالوقوع بهنظر میرسید.

با این حال در کنار فرصت شناسایی سود، عوامل دیگری را نیز میتوان در ایجاد این روند شناسایی کرد. آنچه بر شدت صفوف دیروز عرضهها افزود، ابهامات پیرامون نرخگذاریها بود. از سوی دیگر رفتار هیجانی سهامداران حقیقی در صفهای فروش و احتمالا نقدشدن معاملات اعتباری نیز یکی دیگر از عوامل فشار بر قیمت عمومی سهام عنوان میشد. جنبه روانی و رفتار سهامداران در زمان اصلاح قیمتها نیز یکی دیگر از عوامل تعیینکننده مختصات دادوستد دیروز سهام بوده است. از طرفی فروش سهامداران حقوقی در دو روز کاری اخیر نیز در ایجاد هیجان فروش سهامداران حقیقی اثر گذار بوده است.

اصلاح قیمتها پس از رالی ۱۰ روزه

بورس تهران از شنبه هفته گذشته در یک رالی صعودی پرشتاب حرکت کرد بهطوری که شاخص کل در این بازه حدود ۲۵ هزار واحد بالا رفت. نوسانهای روزانه ۴ رقمی شاخص سهام طی روزهای اخیر، با رکوردشکنیهای پیدرپی این نماگر همراه شد. این جریان روز سهشنبه با شدت کمتری دنبال شد و بالاخره نشانههای غلبه عرضه بر معاملات سایه افکند. دیروز بر صفوف عرضه سهام افزوده شد و فعالان بازار عقبنشینی دو کانالی شاخص کل را به نظاره نشستند. جهش اخیر قیمتها فرصت شناسایی سود را نصیب سهامداران کرده است. از اینرو نقدکردن سهام جذابیت بیشتری نزد معاملهگران پیدا کرده است. این اصلاح قیمتها پس از دوران رونق طبیعی بهنظر میرسد. نقد کردن پولهای اعتباری نیز در چنین شرایطی همواره بر شدت عرضهها میافزاید.

پولی که از اعتبارات کارگزاریها وارد معاملات میشود، ریسکگریزتر است و از اینرو پس از کسب سود که در شرایط فعلی نسبتا قابلتوجه نیز بوده است، درصدد خروج از معاملات برمیآید. هرچند برخی تحلیلگران نقد کردن پولهای اعتباری در جریان معاملات دو روز اخیر را از عوامل ایجاد فشار فروش در بازار میدانند، با این حال به دلیل اینکه هیچ آماری از میزان پولهای اعتباری بازار سهام در دسترس نیست، نمیتوان درباره میزان این پولها اظهار نظر قطعی کرد. عدم دسترسی جزئیات پولهای اعتباری در معاملات موضوعی است که بر وضعیت تحلیلی در بورس تهران سایه افکنده است. اگر میزان این پولها مشخص باشد؛ سهامداران و تحلیلگران میتوانند روند معاملات را بهتر تخمین بزنند. از اینرو انتشار جزئیات این پولها از سوی مقام ناظر کمکی در جهت شفافیت هرچه بیشتر دادوستدها است.

ابهام نرخگذاریها

عامل دیگر فشار بر قیمت سهام طی روز گذشته ریسک قیمتگذاری خوراک پتروشیمی و پالایشی در کنار قیمتگذاری محصولات نهایی بزرگان صنعت فلزات اساسی در بورس کالا است که بر معاملات این گروهها سایه افکند و از این رو تقاضای سهام مربوطه را وادار به عقبنشینی کرد. زوایای پنهان قیمتگذاری محصولات صنایع مزبور منجر به ضعف تقاضا در گروه فلزات اساسی نیز شده است. هرچند به احتمال قوی قیمتگذاری این محصولات باید بر اساس نرخ آزاد صورت بگیرد؛ اما همچنان دستورالعملی در اینباره منتشر نشده است. اجرایی شدن بسته جدید ارزی به گمانهزنیهایی در برابر تغییر شیوه قیمتگذاری بازار فولاد و محصولات پتروشیمی در بورس کالا منتهی شده است، با این حال تا لحظه تنظیم این گزارش هنوز روال قیمتگذاری پیشین در بورس کالا ادامه داشته و هیچ دستورالعمل جدیدی در اینباره ارائه نشده است.

معاونت بورس کالا گفته است که در جلسه روز دوشنبه مجلس هیچ تصمیمی درخصوص بازار فولاد و نحوه عرضه آن گرفته نشده است. این امر نیز منجر به احتیاط سهامداران شده است. از اینرو سهامداران برای انتشار دستورالعمل نرخ خوراک پتروشیمی و پالایشیها چشمانتظار هستند و وضعیت قیمتگذاری در بورس کالا را به دقت رصد میکنند. در این میان تغییر شیوه قیمتگذاری و روشن شدن ابهامات پیرامون این دو موضوع میتواند جریان روشنتری پیشپای معاملهگران قرار دهد.

وزندهی به عوامل منفی در زمان اصلاح اما روند دیروز معاملات بورس تهران را میتوان از جنبه روانی و رفتار سهامداران نیز ارزیابی کرد. در بازارهای صعودی معاملهگران بیشتر خبرهای مثبت را مدنظر قرار میدهند. در این فضاها کوچکترین عامل مثبتی مدنظر سهامداران قرار میگیرد و ورود به معاملات را توجیهپذیر میکند. اما درست هنگامی که اصلاح قیمتها آغاز میشود، توجه به اخبار منفی شدت میگیرد و وزن قابلتوجهی پیدا میکند. به عبارتی وقتی سهامداران در هشت روز کاری بهطور متوسط روزانه ۲ درصد بازدهی را تجربه کردهاند، پیدا کردن بهانه برای نقد کردن سهام شدت میگیرد. یکی از ابعاد شکلگیری روند منفی قیمتها طی دادوستد روز گذشته را نیز میتوان به این عامل نسبت داد.

جزئیات دادوستد دیروز سهام

در معاملات روز گذشته بورس تهران بیش از ۲ میلیارد سهم به ارزش بیش از ۴۸۰ میلیارد تومان دادوستد شد (بدون محاسبه معاملات بلوکی و اوراق مشارکت). بخش عمدهای از ارزش معاملات دیروز به صنایع محصولات شیمیایی، فلزات اساسی و فرآوردههای نفتی اختصاص داشت (حدود ۱۸۰ میلیارد تومان). شاخص کل در جریان معاملات این روز ضمن واگذاری دو کانال در سطح ۱۳۱ هزار و ۵۲۲ واحدی قرار گرفت. بررسی تغییر مالکیت سهام طی معاملات دیروز نشان میدهد بیش از ۷۷ میلیارد تومان نقدینگی از پرتفوی سهامداران حقیقی به سبد سهام معاملهگران عمده منتقل شده است.