۵ دلیل مخالفت‌های جهانی با تحریم‌های ایران

نشریه معتبر نشنال اینترست در مطلبی با تاکید بر پیامدهای بازگرداندن تحریمها علیه ایران و اینکه آمریکا نمیتواند به توافق بهتری با ایران دست یابد نوشت: دور نخست تحریمهای ایران در ۷ اوت ۲۰۱۸ بار دیگر علیه ایران اعمال شدند. این تحریمها شامل ممانعت خریداری دلار از سوی ایران و نیز تحریمهای طلا و خودرو میشود. اما دور دوم تحریمها که بسیار شدیدتر خواهند بود و از ۴ نوامبر ۲۰۱۸ اجرایی میشوند شامل منع صادرات نفت ایران به دیگر کشورها و نیز کشورهای واردکننده نفت از ایران خواهد شد. مخالفت با این تحریمها را میتوان وابسته به پنج دلیل دانست.

نخست آنکه برجام بهتر از هرتوافق تسلیحاتی دیگری در گذشته کارآمدی خود را به اثبات رسانده است؛ بنابر ۱۱ مورد گزارش آژانس بینالمللی انرژی اتمی (IAEA) که سرسختانهترین رژیم نظارتی را که تا به امروز در کشوری انجام شده در ایران اجرا کرد، تهران به روح و مفاد برجام پایبند بوده و برنامه هستهای این کشور بهطور کامل صلحآمیز بوده است. از زمان امضای برجام ایران رآکتور آبسنگین خود را بازطراحی کرده است تا دیگر این رآکتور قادر به تولید پلوتونیوم که میتواند برای ساخت بمب اتمی بهکار رود نباشد. تهران همچنین ذخایر اورانیوم غنی شده خود را تا ۹۸ درصد کاهش داده و تعداد زیادی از سانتریفیوژهای نصب شده را برچیده است.

دلیل دوم اما به این موضوع باز میگردد که ایران میزان صادرات نفت خود را از یک میلیون بشکه در روز به حدود سه میلیون بشکه افزایش داده است. این افزایش تولید بهطور قابلتوجهی باعث شده است قیمت نفت نسبت به سال ۲۰۱۱ و ۲۰۱۲ که به بیش از ۱۰۰ دلار در هر بشکه رسید کاهش یافته و به ثبات برسد. اعمال مجدد تحریمهای نفتی آمریکا علیه ایران نه تنها منجر به آن میشود تا یکبار دیگر قیمت نفت افزایش یابد بلکه میتواند باعث یک رکود جهانی دیگر مانند آنچه حدود یک دهه پیش رخ داد شود. مساله دیگری که باید مدنظر قرار گیرد آن است که برجام باعث شد تا دولت میانهرو حسن روحانی بار دیگر در انتخابات ریاستجمهوری به پیروزی برسد، چراکه این توافق منجر به رشد تقریبی اقتصاد ایران نسبت به زمان تحریمها شد. پیش از آنکه ترامپ از تصمیم خود برای خروج از برجام خبر دهد پیشبینی میشد که اقتصاد ایران در سالجاری با رشد 3.4 درصدی روبهرو شود. این درحالی است که اکنون انتظار میرود میزان این رشد به بیش از 1.8 درصد افزایش نیابد.

نشنالاینترست با برشمردن جلوگیری از ایجاد یک رقابت تسلیحاتی در خاورمیانه بهعنوان دلیل چهارم مخالفتهای بینالمللی با خروج ترامپ از برجام مینویسد: درصورتی که ایران بهسوی ساخت تسلیحات هستهای حرکت میکرد بدون شک کشورهایی مانند عربستانسعودی و امارات برنامه هستهای نظامی خود را آغاز میکردند. بهعلاوه امکان آن وجود داشت تا اسرائیل یک حمله پیشدستانه را علیه ایران انجام دهد و این موضوع باعث شود تا تهران مسیر ساخت تسلیحات هستهای را طی کند. به گزارش «دنیای اقتصاد» مقامات جمهوری اسلامی ایران بارها ضمن رد ادعاهای بیاساس آمریکا و غرب بر صلحآمیز بودن برنامه هستهای ایران تاکید کردهاند.

موضوع دیگر آن است که خروج آمریکا از برجام و بازگشتن تحریمهای ایران بهنظر میرسد که بر پایه یک راهبرد مشخص و با اهداف واقعگرایانه نیست. برخی از رقبای واشنگتن و حتی متحدان آن این احتمال را بررسی میکنند که شاید تغییر رژیم برنامه دولت ترامپ در قبال ایران است. موضوعی که حداقل دو دیپلمات اروپایی که با آمریکا برای نحوه بازگرداندن تحریمها در مذاکره هستند تایید کردهاند که تغییر رژیم در ایران هدف اصلی کاخ سفید است. اما طرفهای دیگر معتقدند کاخ سفید امیدوار است دور جدید تحریمها بتواند ایران را وادار به بازگشتن به پای میز مذاکره کند تا این کشور برای همیشه با توقف کل غنیسازی خود، عدم توسعه موشکهای بالستیک و عدم حمایت از بشار اسد و نیز حوثیهای یمن موافقت کند. همه رقبای استراتژیک واشنگتن به همراه دیگر اعضای برجام اعلام کردهاند که اطمینان مییابند تا ایران بتواند به صادرات نفت و گاز خود ادامه دهد. چین که روزانه ۶۵۰ هزار بشکه نفت از ایران وارد میکند نیز تاکید کرده است که میزان واردات نفت خود از این کشور را کاهش نخواهد داد. از سوی دیگر ترکیه اعلام کرده است به توافق خود با ایران برای خرید 5.9 میلیون متر مکعب گاز احترام میگذارد. هند که حدود ۱۸ درصد از نفت خود را از ایران تامین میکند به ادامه خرید نفت از ایران ادامه میدهد، چراکه سازمان ملل تحریم نفتی ایران را بازنگردانده است.

درحالیکه این مخالفتها قابل درک است شانس زیادی برای اینکه فشارها بتواند نظر دولت ترامپ را تغییر دهد وجود ندارد. این تحریمها به ایران لطمه میزند و در نتیجه باعث ایجاد شرایطی میشود که برای آمریکا و دیگر کشورها مناسب نخواهد بود. تحریمهای دولت ترامپ بیش از پیش منجر به گسست در روابط میان واشنگتن و شرکای اصلی آن ازجمله انگلیس، فرانسه و آلمان خواهد شد که اکنون نیز بنابر رفتارهای نامناسب ترامپ در نشست اخیر ناتو، نشست کشورهای گروه هفت، خروج از توافق آبوهوایی پاریس و همچنین اعمال تعرفههای تجاری بر کالاهای وارداتی از وی بهشدت ناراضی هستند.

بهعلاوه بازگرداندن تحریمهای ایران باعث قدرت گرفتن رقبای آمریکا خواهد شد. روسیه بهعنوان کشوری که اقتصاد آن وابسته به صادرات نفت است از قیمتهای بالاتر نفت منفعتهای فراوانی کسب میکند. چین که مانند کشورهای اروپایی به سیستم بانکی آمریکا وابستگی ندارد نفوذ خود در ایران را افزایش خواهد داد. علاوهبر این تحریمهای ایران باعث ناهموار شدن مسیر دستیابی به همکاریهای دفاعی مستحکم با هند بهعنوان کشوری که بخش قابلتوجهی از نفت خود را از ایران وارد میکند خواهد شد. این کشور هم اکنون حدود ۵۰۰ میلیون دلار برای توسعه بندر چابهار در ایران سرمایهگذاری کرده است. همچنین این مساله تلاشهای بیشتری را برای جلب رضایت کرهشمالی به خلع تسلیحات هستهای خود میطلبد. درحقیقت در همان روزی که تحریمهای ایران بازگردانده شدند حسن روحانی به وزیر امور خارجه کرهشمالی که به تهران سفر کرده بود گفت که او نمیتواند به آمریکا برای پایبندی به تعهدات خود اعتماد کند.