حال و هوای دو فرودگاه بزرگ پایتخت بعد از افزایش قیمت‌ها

چند هفته پس از گمانهزنیهای ارزی جدید در صنعت هوایی و در شرایطی که ارز ایرلاینهای داخلی برای چند هفته قطع شده بود، سازمان هواپیمایی در بخشنامهای رسمی به ایرلاینها نرخی جدید برای هزینههای ارزیشان ابلاغ کرد. به این ترتیب شرکتهای هواپیمایی با ارز ۴۲۰۰ تومانی رسما خداحافظی کردند و برای دریافت نرخ دقیق ارز راهی سامانه سنا شدند؛ سامانهای که نرخ ارز آن برای ایرلاینها در مرز ۹۰۰۰ تومان یعنی بیش از دو برابر رقم قبلی تعیین میشد. در چنین شرایطی شرکتهای هواپیمایی که بر اساس اطلاعات ارائه شده از سوی دبیر انجمن شرکتهای هواپیمایی حدود ۶۰ درصد از هزینههای خود را با ارزهای خارجی انجام میدهند، چارهای جز افزایش قیمت بلیت خود نداشتند.

این اتفاق خیلی زود تاثیر خود را در مسیرهای بینالمللی برای ایرلاینهای ایرانی گذاشت و در این بین با توجه به اینکه شرکتهای خارجی فشار بیشتری را متحمل میشدند، نرخهای آنها عملا افزایشی بسیار بیشتر از شرکتهای ایرانی پیدا کرد. این روند در پروازهای داخلی نیز تداوم یافت؛ تا جایی که بلیتهای چند هفته قبل، امروز در بازار نایاب شدهاند و هر مسافر برای انجام یک سفر رفت و برگشت داخلی جز در مواردی خاص باید رقمی بیش از ۵۰۰ هزار تومان بپردازد؛ مسئلهای که اولین نتیجه آن کاهش تقاضا و پایین آمدن قابل توجه تعداد مسافران خواهد بود. پس از ارائه چند گزارش در رابطه با این بازار، در تعطیلات عید قربان سری به دو فرودگاه اصلی پایتخت زد تا آخرین وضعیت این فرودگاهها را ارزیابی کند.

مهرآبادِ آرام

فرودگاه مهرآباد تهران به عنوان اصلی ترین فرودگاه پروازهای داخلی کشور که در طول سال رقمی نزدیک به ۲۰ میلیون مسافر را جابجا میکند، این روزها آرامتر از ماههای گذشته فعالیت میکند. مشاهدات در دو ترمینال این فرودگاه نشان از آن دارد که هرچند برنامههای پروازی طبق روال گذشته در دستور کار هستند و با توجه به افزایش نسبی ناوگان در طول ماههای گذشته، انتخاب مسافران برای پروازهای داخلی بالاتر رفته، اما امروز این ایرلاینها مسافران کمتری دارند.

درصد قابل توجهی از پروازهای شرکتهای داخلی در ساعات باقی مانده به پرواز هنوز ظرفیت خالی دارند و شرکتها نرخهای داخل فرودگاه را نیز نسبت به سامانههای فروش بلیت تغییر ندادهاند. گفتوگو با مسئولان یکی از ترمینالهای فرودگاه مهرآباد نشان میدهد که روال کار و برنامهریزی در فرودگاه تغییر نکرده و این ایرلاینها هستند که باید ظرفیت کامل خود برای جذب مسافر را فعال کنند.

در صف تحویل بار مسافران - حتی برای مسیرهای پر تقاضا و پرترافیک - تعداد مسافرانی که در انتظار ایستادهاند چندان زیاد نیست و بر خلاف سابقه پر ازدحام ثبت شده از ترمینالهای مهرآباد، به نظر میرسد که فعلا یک آرامش توام با انتظار در رابطه با سیاستهای آینده وجود دارد. یکی از مسافران حاضر در مهرآباد نیاز جدی برای رسیدن به مقصد در کوتاهترین زمان ممکن را تنها دلیل خود برای استفاده از حمل و نقل هوایی میداند و معتقد است که جز در موارد خاص، بسیاری از مردم ترجیح میدهند از جمل و نقل ریلی و جادهای استفاده کنند، زیرا در بسیاری از مسیرها قیمت سفر زمینی یک دهم نرخ بلیت پروازهای داخلی است.

هرچند بازار در طول روزهای گذشته با شوک قیمتی جدید مواجه شده و در صورت تداوم وضع فعلی قطعا ایرلاینها گزینههایی را برای حفظ مسافرانشان ارائه خواهند داد، اما با توجه به شرایط خاص اقتصادی این شرکتها و حساب ویژهای که بسیاری از آنها روی مسافران داخلیشان باز کرده بودند، به نظر میرسد تداوم روند فعلی به سود هیچ کدام از طرفین نخواهد بود.

ایرلاینهای منتظر در فرودگاه امام (ره)

اگر شوک قیمتی به وجود آمده در پروازهای داخلی در حد چند صد هزار تومان بوده، پروازهای بینالمللی در طول روزهای گذشته افزایش قیمت چند میلیون تومانی را تجربه کردهاند و هرچند مسافران این خطوط بعضا از نظر منابع مالی قابل قیاس نیستند، اما برای دانشجویان، بیماران و مسافرانی که قصد انجام یک سفر تفریحی کوتاه مدت را دارند، بالا رفتن چند میلیون تومانی نرخ بلیت عملا استفاده از پرواز را غیر ممکن کرده است.

با این وجود ترمینال مسافرگیری امام خمینی (ره) شرایطی عادی دارد و پروازها طبق روال گذشته انجام می شوند؛ هرچند تعداد مسافران نسبت به گذشته کمتر شده است. یکی از مسئولان فرودگاه امام خمینی (ره) در این زمینه حاکی از آن است که در حال حاضر نقطه اتکای اصلی سفرهای خارجی به مسافرانی است که سفر اقتصادی و تجاری انجام میدهند و اصلیترین نگرانی، مربوط به احتمال کاهش تعداد مسافران توریستی است.

این نگرانی به خوبی خود را در افزایش قیمتهای به وجود آمده در هفتههای گذشته نشان میدهد. در شرایطی که در ابتدای تابستان، مسافران میتوانستند با حدود یک میلیون تومان، بلیت رفت و برگشت به برخی شهرهای کشورهای منطقه را خریداری کنند، این نرخها امروز به مرز سه میلیون تومان رسیده و تحت تاثیر افزایش قیمت ارز، هزینههای تورها نیز به شکل جدی بالا رفته است.

در کنار کاهش قطعی تعداد مسافران بینالمللی، دو نکته در این بین اهمیت زیادی دارد؛ نکاتی که مسئولان ایستگاه یکی از ایرلاینهای داخلی در فرودگاه امام (ره) نیز آن را تصدیق میکند. نکته نخست بحث خرید بلیت سفرهای خارجی از چند هفته قبل است. از این رو بسیاری از مسافرانی که در فرودگاه امام (ره) حضور دارند، بلیت خود را با نرخهای گذشته خریدهاند و احتمالا چند هفته زمان لازم خواهد بود تا بتوان تاثیر دقیق افزایش قیمتها را بر کاهش تعداد مسافران پروازهای خارجی رصد کرد. از سوی دیگر ایرلاینهای داخلی در قیاس با خارجیها افزایش قیمت کمتری داشتهاند و از این رو تقاضا برای پروازهای آنها بیشتر است.

بررسیها نشان میدهد که یکی از پروازهای ایرلاین اماراتی که تهران را به مقصد دوبی ترک میکرد، در شرایطی که بیش از ۳۰۰ مسافر ظرفیت داشت، پرواز خود را با ۶۶ مسافر انجام داد و این یعنی هواپیما با حدود یک پنجم ظرفیت نهایی خود پرواز کرده است.

در چنین فضایی شاید ایرلاینهای داخلی چارهای جز مدیریت شرایط و تداوم حضور در پروازهای داخلی نداشته باشند، اما قطعا ایرلاینهای خارجی که با هدف کسب سود وارد بازار ایران شدهاند، با تغییرات نرخی به وجود آمده و کاهش تقاضا شاید بسیاری از آنها تصمیم بگیرند در آینده نزدیک یا پروازهایشان را کاهش دهند یا به طور کل عطای ماندن در ایران را به لقایش ببخشند؛ تصمیمی که میتواند برای صنعت هوایی ایران در آینده نزدیک بسیار گران تمام شود.