علیه خودمختاری بانک‌ها

عبدالناصر همتی رییس کل بانک مرکزی در جریان بیست و نهمین همایش بانکداری اسلامی به گلایه از بانکها پرداخت و از اصلاحاتی صحبت کرد که میتواند سیستم بانکی را با تحولات جدید همراه کند. تحولاتی که البته رکن اول اجرایی شدن آن همراهی نظام بانکی است.

همتی که در روز معارفهاش وعده داده بود از همراهی و مشاروههای اقتصاددانان و مدیران دولتی بهره ببرد دیروز رسما اعلام کرد که «تحت القای کسی نیست» و مشاورهها را میشنود اما تصمیم نهایی را خودش اتخاذ میکند. او حتی به موضوع جنگ اقتصادی اشاره کرد و در حالی که کمتر مقام مسوولی در ماههای گذشته از این لفظ استفاده کرده است حضور در جنگ اقتصادی را دلیلی بر این دانست که بگوید: «باید باورکنیم که در جنگ اقتصادی هستیم و نباید مثل بچهپولدارها زندگی کنیم.»

رییس کل بانک مرکزی در همین حال به انتقادهای تلویحی از سیستم بانکی و مدیران بانکی پرداخت و از نرخ سودها گلایه کرد که موجب شده تا شبه پول در کشور رشد کند و گفت: «رشد سریع شبه پول به خاطر مسابقه بیانتها و سریع و بیضابطه بانکها در نرخ سود شکل گرفته در حالی که بانکها نباید بیکفایتی خود را با بانک مرکزی جبران کنند؛ شخصا اجازه نخواهم داد بانکهایی که در نظام بانکی کشور راه را کج میروند ادامه مسیر دهند. بانکها باید با ضابطه رفتار کنند و باید جسارت جراحی داشته باشیم چراکه این روند کل نظام اقتصادی را نابود میکند.» همتی همچنین به دستورات مهم مقام معظم رهبری در حوزه نظام بانکی هم اشاره کرد و گفت: «در گذشته فکر میکردیم که کسری بودجه بر سیاست ارزی کشور اثرگذار بوده است ولی اکنون وجود شبهپول با سرعت بالایی در حال رشد است و بانکها نیز نرخ سود را رعایت نمیکنند و باید حتما به کمک خود بانکها کار را پیش ببریم و اصلاحات لازم را انجام دهیم. مقام معظم رهبری وظیفه شرعی بانک مرکزی را روشن کردهاند و البته ایشان به صورت خصوصی هم به بنده دستور فرمودند تا روند اضافه برداشت را اصلاح کنیم.»

دستوری ندادم

رییس کل بانک مرکزی با اشاره به انتشار برخی اخبار مبنی بر دستور بانک مرکزی برای افزایش نرخ سود سپردههای بانکی عنوان داشت: بانک مرکزی در زمینه افزایش نرخ سود که ۲۳ درصد شده هیچ دستوری ارایه و ابلاغ نکرده و فقط ما تاکید کردیم که تمدید یکماهه قراردادها، منحصر به سپردههای ۲ تا ۱۱ شهریور ۹۶ بود اما معلوم نیست چرا این خبر اعلام شد؛ قطعا یک سری از خبرسازی در این حوزه منافعی در زمینه نرخ سود دارند که این صحبت را میکنند. این احتمال وجود دارد که به سمت رایج کردن سپردههای دو ساله و سه ساله برویم و دولت نیز اوراق چند ساله ارایه کند میتوان ریسک را کاهش داد و این مسائل میتواند راهحلی باشد تا مردم داراییهای خود را حفظ کنند. وی با بیان اینکه دستورالعمل سپردههای ارزی از سوی بانک مرکزی به بانکهای کشور ابلاغ شده است، اظهار داشت: سپرده ارزی ابلاغ شد و از بانکها خواهش میکنم تا مردم را برای ورود اسکناس به بانک و ایجاد جریان در بازار تشویق کنند.

شرط حضور

وی با بیان اینکه، به شرطی در این همایش شرکت کردم که این نوع همایشها کاهش یابد، اظهارداشت: بهتر است کمتر حرف بزنیم و بیشتر عمل کنیم. ایران از جمله کشورهایی است که به حذف ربا متعهد شده است و برگزاری این همایش به صورت مستمر نشاندهنده حداقلهایی در این زمینه است البته امیدواریم با ارتقای قانون عملیات بانکداری اسلامی به صورت بهتری این بانکداری را اجرایی کنیم.

همتی با بیان اینکه موضوع همایش، حاکمیت شرکتی است، گفت: عدم توجه به الزامات بانکداری شرکتی به خصوص توسط سهامداران و بردن بانکها به سمتی که به صورت حرفهای اداره نشوند، بسیار بحث مهمی است و باید به آن توجه شود. امیدوار هستم افرادی که امروز مقاله یا سخنرانی دارند به موضوع مهم عدم مداخله سهامداران در امور بانک توجه کنند زیرا یکی از برنامههای من اعمال این بحث مهم است. دخالت سهامدار در اداره بانک چه در بانک دولتی و خصوصی باید به حداقل برسد و باید بانک توسط مدیریت حرفهای اداره شود. همه افراد چه در داخل نظام بانکی و چه خارج از آن به وضعیت فعلی اعمال حاکمیت شرکتی در بانکها معترض هستند.

هیچ ارادهای نمیبینم

همتی به دیدار اخیر هیات دولت با رهبر معظم انقلاب اسلامی به مناسبت هفته دولت اشاره کرد و گفت: باور عمیق من این است که اتفاقی که در بازار ارز افتاد، محصول ناترازی سیستم بانکی و رشد وحشتناک نقدینگی و اصرار ما به تداوم نقدینگی است. هیچ ارادهای نمیبینم که بخواهد رشد نقدینگی را کند کنند یا فکری برای جمعآوری آن داشته باشند؛ تا زمانی که این وضعیت ادامه دارد، شرایط در بازار ارز و سایر داراییهای قابل وصول برای حفظ ارزش پول توسط افراد ادامه دارد. دولت امریکا برای محروم کردن ایران از درآمدهای نفتی خود تلاشهای فراوانی میکند و همزمان میخواهد انتقال داراییهای ایران را سخت و محدود کند؛ به همین دلیل دفاع از نرخ واحد برای ارز امکانپذیر نبود و نباید خود را در تله سیاستهای امریکا قرار میدادیم. با هماهنگی سران سه قوه بسته جدید سیاست ارزی را اجرا کردیم و حداقل شاهد تثبیت در بازار ارز بودیم و امیدوارم به تدریج نتایج این سیاست را در بازار ارز ببینیم.

وی تاکید کرد: حفظ قدرت ارزی کشور برابر با حفظ منابع ارزی، کنترل تورم و اصلاح ناترازی ترازنامه بانکها و کنترل نقدینگی وحشتناک در کشور باید در دستور کار باشد؛ در شرایط تحریم مهمترین متغیر اقتصادی برای ما نرخ ارز است و مهمترین هدف جلوگیری از اتلاف منابع ارزی است.

ناموس بانک مرکزی

همتی در ادامه درباره حفظ ذخایر ارزی بانک مرکزی، گفت: ذخایر ارزی بانک مرکزی، ناموس این بانک است و همانطور که در یک ماه گذشته در جهت تقویت این ذخایر اقدام شد، باید از هر وسیلهای استفاده کنیم تا این روند ادامه داشته و این ذخایر حفظ شود. سیاست ما حفظ ذخایر بانک مرکزی و استفاده از سایر منابع در کشور از جمله منابع حاصل از صادرات غیرنفتی هستیم. با ورود ارز حاصل از صادرات غیرنفتی قدرت تنظیم بازار ایجاد میشود و از ارز بانک مرکزی نیز میتوان در سرمایهگذاریهای صنعت نفت یا شرایط خاص در بازار استفاده کرد که در حال حاضر ضرورتی برای این اقدام وجود ندارد.رییس شورای پول و اعتبار ادامه داد: بازار ثانویه با منابع غیربانکی آغاز به کار کرده و روند بسیار خوبی دارد و به سرعت در حال شکلگیری و شفاف شدن است و ما نیز در بانک مرکزی به صورت روزانه در حال بررسی این روند هستیم. رهبر معظم انقلاب بطور خصوصی درباره دغدغهها و مسائل مرتبط با نظام بانکی تاکیداتی داشتند. اطمینان دارم علاوه بر دولت، قوه قضاییه و مجلس نیز بانک مرکزی را در اجرای سیاستهای خود کمک خواهند کرد.

القاپذیر نیستم

رییس کل بانک مرکزی با تاکید بر اینکه القاپذیر نیست و از نظرات و مشورتهای بسیاری از افراد استفاده میکند، گفت: من با بسیاری از افراد مشورت میکنم؛ البته خود نیز در ٣٠ سال گذشته در بخش اقتصاد کلان و پول فعال بودهام و نمیتوان موضوعی را به من القا کرد؛ از نظرات چپ چپ تا راست راست استفاده میکنم. بسیاری از نظرات کارشناسان دارای نقاط مشترک است، ما باید از برآیند و نقاط مشترک نظرات افراد مختلف استفاده کنیم.

روشهای منسوخ

رییس شورای پول و اعتبار ادامه داد: سیاستهای پولی ما مشکل دارد زیرا برخی از آنها قابل اجرا نیست؛ شاید با شورای فقهی و شورای نگهبان صحبت کنیم زیرا بانک مرکزی دنبال سود و زیان نیست. بانکهای مرکزی در دنیا از ابزارهای مختلفی مانند زیپو برای کنترل بازار پول استفاده میکنند و ما نمیتوانیم با روشهای سنتی و گذشته تورم و بازار پول را کنترل کنیم. روشهای سنتی و مقداری جواب نمیدهد و آن را پیش از این نیز آزمایش کردهایم، ما نیاز داریم وباید روشهای دیگری را پیگیری کنیم. بانک مرکزی به عنوان مرجع سیاستهای پولی و ارزی کشور برای تمامی نظرات باز است.

در نرخ ارز دخالت نداریم

رییس کل بانک مرکزی با اشاره به برخی اظهارنظرها درباره دخالت در بازار، گفت: ما در نرخ بازار دخالتی نداریم اما در بازار نظارت و کنترل لازم را خواهیم داشت و اگر هم لازم باشد اقداماتی برای کنترل بازار انجام خواهیم داد. اکنون ۹۷ درصد مبادلات ارزی در بازار ثانویه و ۳ درصد در صرافیها در حال انجام است و نرخ سنا نیز که برآیند دو نرخ نیما و بازار است، بیشتر میل به نرخ نیما دارد. نکته بعدی که بسیار مهم است، بانکها و ناترازی صورتهای مالی بانکها است که بیشتر مشکلات ما در اقتصاد کشور از همین جا نشات میگیرد. برخی بانکها نرخ سود مصوب را رعایت نمیکنند و بدون توجه به آثار مخرب این اقدام به این روند ادامه میدهند. وی با اشاره به اینکه یک ماه اول حضور من در بانک به مشکلات ارزی اختصاص یافت، گفت: رشد سریع شبهپول در تعیین نرخ سود و اضافه برداشتهای بیقانون و قاعده از سوی برخی بانکها قابل قبول نیست و با بانکهایی که این روش را در پیش بگیرند برخورد خواهد شد. همانطور که مقام معظم رهبری نیز تاکید کردند، اگر میخواهیم اقتصاد کشور درست باشد باید بانکها منظم باشند و باید جسارت جراحی را داشته باشیم زیرا این روند کل نظام و سیستم بانکی را نابود خواهد کرد. عالیترین مقام نظام در کشور به بانک مرکزی تاکید کردند که موظف هستید جلوی بنگاهداری، بینظمی بانکها و... را بگیرید.

همتی ادامه داد: استقلال بانک مرکزی به معنای آن است که با استفاده از نظرات صاحبنظران بتوانیم تصمیمگیری داشته باشیم.

وی با اشاره به افزایش مطالبات بانکها از بانک مرکزی تصریح کرد: حجم پایه پولی ما به دلیل برداشت بانکها یا مطالبات بانکها از بانک مرکزی از تیر ماه پارسال نسبت به تیر ماه امسال ۱۸.۲ درصد افزایش یافته و ۱۵۰ هزار میلیارد ریال به بدهی بانکها اضافه شود و برخی افزایش حجم نقدینگی به این مساله ارتباط دارد. ریسک بانکهای ما بهشدت در حال افزایش است و باید سریعتر فرآیندهای کاهش ریسک که در دستور کار داریم، اجرایی شود.

بچه پولدار نباشیم

وی تاکید کرد: باور کنید که کشور در چارچوب یک جنگ اقتصادی از سوی دولتی قرار گرفته که هر روز با سیاستهای جدی فشار بیشتری ایجاد میکند و ما باید یکسری سختیها را قبول کنیم و نباید مانند برخی بچه پولدارها زندگی کنیم تا بتوانیم از این بازه فشار عبور کنیم. من با مدیران بانکها دوست هستم اما در بحث نظارت در بانکها جدی هستم و قول میدهم که ضابطه را با عاطفه یکی نخواهم کرد چرا که امروز ضروری است با جدیت مشکلات بانک مرکزی را پیگیری و حل کنیم؛ تمامی ارکان نظام ازجمله رهبر معظم انقلاب تاکید دارند که باید مشکلات بانکی و اقتصادی هر چه سریعتر رفع شود.