پتانسیل‌های صادراتی صنعت غذا

صنعت مواد غذایی یکی از مهمترین صنایع هر اقتصاد بهشمار میرود. در بسیاری از کشورهای دنیا صادرات محصولات غذایی توانسته ارزآوری بسیاری به همراه داشته باشد. در ایران نیز توجه به این موضوع میتواند وابستگی اقتصاد را از صادرات محصولات نفتی کاهش دهد. در همین زمینه دکتر مهدی کریمیتفرشی، رئیس هیاتمدیره اتحادیه تعاونیهای توزیع و فروش محصولات غذایی و رئیس هیاتمدیره تعاونی تولیدکنندگان محصولات غذایی درخصوص جایگاه صنعت موادغذایی در اقتصاد کشور توضیح داد: صنایع غذایی در ایران نسبت به دیگر بخشها، صنعتی جدیدتر بهشمار میرود؛ به همین دلیل نیاز به حمایتهای بیشتری دارد.

بر اساس آمارها هماکنون در ایران ۱۰۰ هزار تن محصولات کشاورزی تولید میشود، این در حالی است که صنایع غذایی در کشور متناسب با تولیدات کشاورزی رشد نداشته است.کریمیتفرشی در ادامه اظهار کرد: بر اساس افق ۱۴۰۴ ایران باید تا ۹ سال آینده میزان تولید محصولات کشاورزی را به ۳۰۰ هزار تن برساند. در صورتی که ایران بتواند به این سطح از تولید دست یابد، باید برای صنایع تبدیلی و غذایی هم سیاستگذاری مناسبی درنظر گرفته شود.

رئیس هیاتمدیره اتحادیه تعاونیهای توزیع و فروش محصولات غذایی در ادامه با اشاره به لزوم نوسازی ماشینآلات کارخانهها گفت: ماهیت صنایع غذایی ایران بر اشتغالزایی استوار است. زمانی که کارخانهها ماشینآلات قدیمی و نیروی کار بسیار در تولید محصولات صنایع غذایی استفاده میکنند، طبیعی است که تولید با افزایش قیمت نسبت به دیگر نقاط دنیا همراه باشد. در این حالت، در گام نخست مهمترین اقدامی که صاحبان صنایع غذایی باید پیش بگیرند، نوسازی ماشینآلات و تجهیزات تولید است.

وی در ادامه به مقدار تقاضای بازار نسبت به تولید محصولات غذایی و واردات اشاره کرد و گفت: در ایران حدود ۵۰ میلیون هکتار زمین زراعی مناسب وجود دارد که ۲۰ میلیون هکتار از آن زیرکشت است که از این مقدار سالانه بیش از صد میلیون تن موادغذایی در کشور تولید میشود.کریمیتفرشی افزود: در حالحاضر در تولید بیشتر محصولات استراتژیک در مسیر خودکفایی قرار داریم.

بهعنوان مثال، در زمینه تولید داخلی برنج و چای در شرایطی هستیم که نیاز داخل را برطرف میکند و نیازی به واردات نداریم.وی افزود: در حالحاضر با تولید ۸ میلیون و ۵۰ هزار تن چغندر قند در کشور و با احتساب شکر نیشکری، بیش از یک میلیون و ۹۲۰ هزار تن شکر که در کشور تولید شده نیازی به واردات این محصول در سال ۹۷ نداشتهایم.همچنین در زمینه تولید دانههای روغنی با توجه به ظرفیت بالای تولید کلزا در کشور رسیدن به خودکفایی در این زمینه در سالهای آینده دور از دسترس نیست. وی در ادامه درخصوص اثر افزایش نرخ ارز بر صنعت مواد غذایی نیز گفت: در اقتصاد ایران تولید به واردات کالاهای سرمایهای، واسطهای و مواد اولیه وابسته است. با درنظرگرفتن چنین شرایطی، تضعیف ارزش پول ملی، افزایش هزینههای تولید، رکود و تعطیلی صنایع را در پی خواهد داشت.

این کارشناس صنعت غذایی در ادامه بیان کرد: افزایش هزینههای تولید، کاهش حاشیه سود و کاهش توان رقابتی، کمبود سرمایه در گردش بنگاهها، اختلال در سیستم خریدها و معاملات اقتصادی از مهمترین اثرات نوسانات نرخ ارز در صنعت غذا بهشمار میرود. کریمیتفرشی چشمانداز صادرات محصولات غذایی را نیز اینطور تشریح کرد: برای کاهش وابستگی اقتصاد ایران به صادرات نفتخام و چرخش به سمت اقتصاد چندمحصولی، جهتگیری سیاستهای صادراتی باید به سود کالاهایی تغییر یابد که ایران در آنها مزیت نسبی دارد.وی افزود: پسته، زعفران، خشکبار و صنایع تبدیلی از جمله پتانسیلهای مثبت صادراتی کشور محسوب میشود که با برنامهریزی دقیق میتوان از آنها بهعنوان اقلام صادراتی جایگزین نفت بهرهبرداری کرد.

رئیس هیاتمدیره اتحادیه تعاونیهای توزیع و فروش محصولات، در ادامه گفت: در شرایط کنونی صادرات بخش کشاورزی با چالشهای بسیاری مواجه است. یکی از بزرگترین این چالشها در سازمان تجارتجهانی (WTO) و در بحث یارانههایی است که به بخش کشاورزی در اروپا و آمریکا پرداخته میشود. هماکنون این کشورها با این یارانهها عملا بازارهای جهانی را تحتسلطه خود در آوردهاند. وی همچنین تاکید کرد: از دیگر چالشهای موجود، عدم قدرت رقابتپذیری بسیاری از محصولات ما از لحاظ کیفیت و تکنولوژی بستهبندی، ماشینآلات پیشرفته مورد استفاده و دانش بهکار رفته در تولید در مقایسه با برندهای قدرتمند بازارهای جهانی است.

کریمیتفرشی ثبات ارزی را برای فعالیت هر چه بهتر این صنعت مهم ارزیابی کرد و گفت: برای اینکه فعالان اقتصادی بتوانند نسبت به ورود به فضای کسبوکار و انجام سرمایهگذاری ترغیب شده و برای آن برنامهریزی کنند، ثبات ارزی یکی از مسائل مهم و تعیینکننده است. بهعلاوه عدم امکان پیشبینی وضعیت ارزی نیز میتواند امنیت سرمایهگذاران را تهدید کند. وی درخصوص چشمانداز صنعت غذایی اظهار کرد: در شرایط فعلی باید به نوعی از صنایع غذایی داخلی حمایت بهعمل آید تا این صنایع توان رقابت در بازارهای جهانی را داشته باشند.