تشدید تحریم‌های نفتی آمریکا علیه ایران ریشه افزایش نگرانی از کاهش عرضه نفت خام به بازار و رشد قیمت‌ها ارزیابی می‌شود. پس از لغو معافیت‌ها برای خریداران نفت خام ایران، افت عرضه نفت خام ایران به کاهش تولیدی که از ابتدای ژانویه امسال از سوی اوپک پلاس جریان دارد، دامن زد و به آن عمق بیشتری بخشید. در عین حال، افزایش تنش‌ها در خاورمیانه به‌عنوان یکی دیگر از نتایج تقابل آمریکا با ایران، تداوم رشد قیمت در بازار نفت را باعث شد. این دو عامل باعث شدند «نگرانی از کند شدن رشد اقتصاد جهانی و افت تقاضای نفت خام زیر سایه جنگ تجاری آمریکا و چین» و همچنین «رشد ذخایر نفت خام تجاری آمریکا»، به عنوان سیگنال‌هایی جدی برای ورود خرس‌ها به بازار نفت و فشار به قیمت طلای سیاه، خنثی شوند.
به گزارش «دنیای‌اقتصاد»، هر بشکه نفت خام برنت تا لحظه تنظیم این گزارش (ساعت ۱۷:۳۰ به وقت تهران) ۲۷ سنت رشد قیمت داشت و به 72/89 دلار رسید. شاخص نفت خام آمریکا نیز ۴۸ سنت رشد قیمت را به ثبت رساند و روی 63/35 دلار بر بشکه ایستاد. نگرانی از کاهش عرضه به واسطه خروج نفت ایران از بازار و همچنین افزایش تنش‌ها در خاورمیانه، از مهم‌ترین دلایل ورود نفت به مدار رشد پس از تجربه افت قیمت در اوایل هفته گذشته زیر سایه تشدید جنگ تجاری آمریکا و چین بود. نگرانی از نزدیک شدن بیش از اندازه عرضه و تقاضا به یکدیگر با محوریت «ایران» تنها چشم‌انداز معامله‌گران بازار را تحت تاثیر قرار نداده است. در تازه‌ترین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی از بازار نفت اگرچه شاهد پیش‌بینی این سازمان از کاهش تقاضا هستیم، اما در سوی دیگر نویسندگان گزارش آژانس عقیده دارند عرضه و تقاضا در بازار تحت تاثیر تحریم‌های نفتی ایران، همچنان به یکدیگر بسیار نزدیک باقی خواهند ماند. این چشم‌انداز به معنای تداوم رشد قیمت‌ها در بازاری است که نگرانی از افزایش تنش آن را ملتهب کرده. در این میان اتخاذ یک تصمیم از سوی اوپک و همراهانش در رابطه با تداوم یا عدم تداوم توافق کاهش تولید در نیمه دوم ۲۰۱۹، می‌تواند ورق را در بازار نفت برگرداند. قیمت نفت از ابتدای سال جاری تحت تاثیر اجرای موفق طرح کاهش تولید 1/2 میلیون بشکه‌ای از سوی اوپک پلاس، رشد قیمت حدودا ۳۰ درصدی را تجربه کرده و توقف این توافق زیر سایه اختلال عرضه از سوی برخی اعضای اوپک از جمله ایران و ونزوئلا، می‌تواند روند رو به رشد قیمت را تغییر دهد. کمیته نظارتی اوپک یکشنبه این هفته در شهر جده عربستان تشکیل جلسه می‌دهد تا اعضا قبل از نشست رسمی اوپک و متحدانش در وین در ماه آینده، شرایط بازار نفت را بررسی کنند. این جلسه احتمالا با توصیههایی برای گسترش یا تعدیل پیمان کاهش تولید همراه خواهد بود.
تمام نگرانی‌های بازار نفت
به گزارش رویترز، حمله هوایی عربستان سعودی به یمن در پاسخ به حمله روز سه‌شنبه هواپیماهای بدون سرنشین حوثی‌ها به دو ایستگاه پمپاژ نفت متعلق به شرکت آرامکو، سیگنالی از افزایش تنش در خاورمیانه بود. در عین حال ورود ناوهای هواپیمابر و انتقال بمب‌افکن‌های بی۵۲ به منطقه خاورمیانه، عاملی برای افزایش ریسک‌های ژئوپلیتیک بود از همین رو کارشناسان بازار، خطرات کاهش عرضه را در شرایط فعلی بسیار بالا ارزیابی می‌کنند. تمام این تنش‌ها با احتمال درگیری نظامی میان ایران و آمریکا و افزایش تنش‌ها در قلب تپنده تولید نفت دنیا بالا گرفته است. با این حال روز گذشته بلومبرگ گزارش داد که دونالد ترامپ به یک منبع آگاه اعلام کرده است قصد درگیری نظامی با ایران را ندارد. در ادامه این گزارش به نزدیک بودن آغاز رقابت‌های انتخاباتی سال ۲۰۲۰ اشاره و تاکید شده است: یکی از شعارهای انتخاباتی ترامپ در دور قبل خروج آمریکا از خاورمیانه و شروع نکردن یک جنگ تازه در این منطقه بوده بنابراین بعید است در آستانه دور جدید انتخابات، ترامپ روی این شعار انتخاباتی خود پا بگذارد. به این ترتیب به نظر می‌رسد ترامپ نسبت به آغاز یک نزاع جدید در خاورمیانه، محتاط عمل خواهد کرد. این پیش‌بینی در حالی وجود دارد که شنیده‌ها حاکی از آن است که در داخل دولت ترامپ، اختلاف نظرها بر سر اتخاذ سیاست واحد در مقابل ایران بالا گرفته است.
ایران از نگاه آژانس بین‌المللی انرژی
«تقاضای جهانی نفت خام نسبت به قبل با روند کندتری رشد خواهد کرد.» این چشم‌انداز آژانس بین‌المللی از سمت تقاضا است که با در نظر گرفتن رکود اقتصادی در آسیا پیش‌بینی شده است. این موسسه بین‌المللی در کنار هشدار نسبت به کاهش تقاضا، نسبت به کاهش چشمگیر عرضه نفت زیر سایه تحریم‌های نفتی آمریکا علیه ایران نیز هشدار داده است. به گزارش بلومبرگ، در تازه‌ترین گزارش هفتگی IEA، چشم‌انداز این سازمان از تقاضای جهانی نفت خام برای نخستین بار از اکتبر کاهش یافته است. در نتیجه آژانس بین‌المللی انرژی انتظار دارد ذخایر جهانی نفت خام به شکلی قابل توجه در طول سه ماه نخست سال جاری افزایش داشته باشد. با این حال این گزارش تاکید می‌کند این رشد ذخایر با ورود به فصل رانندگی و تشدید تحریم‌های نفتی آمریکا علیه ایران، به شدت کاهش خواهد یافت. آژانس انتظار دارد تولید روزانه نفت خام ایران، در ماه جاری به کمترین سطح از زمان جنگ ایران با عراق در دهه ۸۰ میلادی برسد.
بر اساس این گزارش، آژانس بین‌المللی انرژی انتظار دارد کاهش عرضه‌ای که با خروج نفت ایران از بازار ایجاد شده، از سوی دیگر تولیدکنندگان نفت جبران شود. عربستان سعودی به‌عنوان بزرگ‌ترین دارنده ظرفیت خالی تولید نفت در دنیا، برای انجام این ماموریت مورد نظر است. این انتظار به خصوص با اعلام آمادگی سعودی‌ها برای پر کردن جای خالی نفت ایران در بازار ایجاد شده است با این حال بزرگ‌ترین عضو اوپک و دیگر اعضای این سازمان هنوز اقدام چشمگیری برای افزایش تولید نداشته‌اند. بر اساس گزارش ماهانه اوپک، این سازمان ماه گذشته میلادی به‌طور میانگین 30/2 میلیون بشکه در روز نفت تولید کرده است. این میزان تولید با وجود افزایش ۳۰ هزار بشکه‌ای، همچنان کمتر از میزان توافق‌شده برای «سقف تولید» در «پیمان کاهش تولید» است.در این میان، عربستان تولید روزانه نفت خود را همچنان روی 9/82 میلیون بشکه در روز ثابت نگه داشته است. این میزان تولید که کمترین سطح در چهار سال گذشته ارزیابی شده، نشان از عدم تمایل عربستان برای افزایش فوری تولیدات دارد. در چنین شرایطی باید دید در جلسه هیات نظارت بر تولید اوپک و همراهانش، چه توصیههایی برای آینده توافق کاهش تولید مطرح خواهد شد.
بی‌اثر شدن رشد ذخایر آمریکا
نگرانی از افزایش ریسک‌های ژئوپلیتیک با محوریت ایران و آمریکا در حالی در بازار نفت رو‌به رشد است که شدت گرفتن آن باعث بی‌اثر شدن رشد ذخایر نفت خام تجاری آمریکا شد. رشد ذخایر نفت خام تجاری در آمریکا اصولا سیگنالی برای فشار بر قیمت‌ها در بازار نفت است زیرا به عنوان نشانه‌ای از کاهش تقاضا و افزایش ذخایر نفت خام در دنیا شناخته می‌شود. با این حال این بار نگرانی از کمبود عرضه، این نشانه را بی‌اثر کرد. به گزارش رویترز، ذخایر نفت خام تجاری آمریکا هفته گذشته رشدی غیرمنتظره داشت و به بالاترین سطح از سپتامبر ۲۰۱۷ رسید. ذخایر نفت خام تجاری آمریکا طبق اعلام اداره اطلاعات انرژی این کشور، 5/4 میلیون بشکه رشد داشته و به شکلی چشمگیر بالاتر از پیش‌بینی رشد ۸۰۰ هزار بشکه‌ای قرار گرفت.
بی‌اثر شدن این میزان رشد در ذخایر نفت خام تجاری آمریکا، به خودی خود نشان‌دهنده عمق نگرانی‌ها از افزایش ریسک‌های ژئوپلیتیک به ویژه در خاورمیانه است. برخی نشانه‌های این ریسک در هفته گذشته به شکل حمله به دو نفتکش سعودی در نزدیکی بندر فجیره و حمله به تاسیسات پمپاژ نفت خام در عربستان خود را نشان داد. تمام این ریسک‌ها در حالی می‌تواند با شدت گرفتن، به مسدود شدن تنگه هرمز به‌عنوان شاهراه ترانزیت نفت دنیا منجر شود که در صورت وقوع این اتفاق، نفت از محدوده ۱۰۰ دلار بر بشکه نیز عبور خواهد کرد.به گزارش رویترز، بانک سوئیسی UBS در گزارشی اعلام کرده است: با توجه به اینکه حدود یک‌سوم نفت خام تولید شده در دنیا برای رسیدن به دست مصرف‌کنندگان از تنگه هرمز عبور می‌کند و همچنین قرار داشتن نزدیک به تمام ظرفیت مازاد تولید نفت دنیا در خاورمیانه، بازار نفت نسبت به هرگونه افزایش تنشی در زیرساخت‌های نفتی این منطقه بسیار حساس است.
دنیای اقتصاد