چندین دهه از عمر صنعت نساجی در کشور می‌گذرد اما متأسفانه عدم حمایت از این صنعت باعث شده تا نه تنها نتوانیم در این بخش حرف قابل توجهی داشته باشیم بلکه تشدید مشکلات هم عاملی شده تا هر روز شاهد تعطیلی واحدهای تولیدی نساجی در کشور باشیم. اما سوال اینجاست چرا این صنعت سودده که زمانی سهم مهمی در صادرات غیر نفتی داشت امروز در این اوضاع قرار دارد.کم کاری از کدام بخش است که نفس تولیدکنندگان نساجی را گرفته و آنها قادر به فعالیت نیستند؟
در صددیم تا در سلسه بررسی‌های مشکلات صنعت نساجی به وضعیت تولید چادر مشکی در کشور بپردازیم که چرا با وجود نیاز بسیار بالای مصرف کننده ایرانی به چادر مشکی فقط یک تولید کننده آنهم با سهم بسیار کم اقدام به تولید چادر در کشور می‌کند و مابقی نیاز بازار ایران به این کالا از محل واردات تأمین می‌شود.
سابقه تولید چادر مشکی در کشور نشان می‌دهد در سنوات گذشته چند شرکت برای تولید چادر مشکی افتتاح شده بودند اما مشکلات متعدد مانع فعالیت آنها شد. به عنوان نمونه شرکت کرپناز کرمانشاه چندین سال پیش به همین منظور افتتاح شد ولی متاسفانه به دلایلی هیچ وقت نتوانست وارد عرصۀ عرضه چادر مشکی مرغوب شود. البته از همان ابتدا برای تولید پارچه چادری کیفی طراحی شده بود ولی عملاً محصولات دیگری را تولید کرد. شرکت نای زرین خوانسار نیز برای چادر مشکی طراحی شد که متأسفانه این شرکت هم نتوانست پا بگیرد.
شرکت نساجی حجاب هم سال 68 برای تولید چادر مشکی تأسیس شد اما در آن برهه به دلایل مختلفی ماشین آلات آن تهیه نشد و امکان تولید پیدا نکرد ولی در نهایت با اعمال یکسری اصلاحات و تغییرات در ماشین آلات ، در مقطعی هشتصد هزار متر پارچه مشکی در سال تولید کرد.
البته شرکت یزدبافت هم اخیراً اعلام کرده که در حال تولید پارچه چادر مشکی است. علاوه بر این شرکت ایران مرینوس و پشم بافی آسیا با استفاده از تکنیک هایی روی رنگِ پارچۀ چادر مشکی خیلی کار کردند ولی هیچ وقت این محصولات صنعتی و تجاری نشدند و در حد مقادیر کم باقی ماندند.
در حال حاضر هم نساجی حجاب شهرکرد تنها تولیدکنندۀ چادر مشکیِ رسمی در ایران است که با ظرفیت 10 میلیون مترِ طول، حدود 4 سال است که کار خود را آغاز کرده ولی هنوز به ظرفیت کامل نرسیده است.
بررسی ها نشان می‌دهد عدم موفقیت کارخانجات چادر مشکی در کشور را باید در چند عامل مهم جستجو کرد. نخستین مشکل نداشتنِ دانش فنیِ تولید پارچه چادر مشکی است. این نوع پارچه محصولی نیست که به سادگی و با تجربه عادی بتوان آن را تولید کرد. برای اولین بار در ایران در خرداد ماه سال 96 استاندارد پارچه چادر مشکی تدوین و ابلاغ شد و پیش از این استانداردی برای این پارچه وجود نداشت.
همین امر حکایت از آن دارد که تولید پارچه چادرمشکی به دانش فنی خاص خود نیازمند است. البته این را هم باید اضافه کنیم که در بسیاری موارد صنعتگران و پژوهشگران ما توانسته اند به تولیداتی دست یابند که واقعا از محصولات مرغوب جهانی چیزی کم ندارد اما متأسفانه عزمی برای این تولید استوار وجود نداشته است. علاوه بر این بسیاری از کارخانجاتی که به حوزه پارچه چادر مشکی ورود پیدا کرده‌اند ماشین آلات آنها متناسبِ خط تولید این پارچه نبوده است.
شاهین کاظمی عضو هیئت مدیره انجمن صنایع نساجی ایران نیز در همین ارتباط به خبرنگار تسنیم می‌گوید: براساس آمارهای مختلف حداقل نیاز چادر مشکی در کشور 30 میلیون مترمربع و حداکثر 70 میلیون مترمربع است. هرچند در ایران چندین واحد محدود با هدف تولید چادر مشکی تاسیس شدند و تعدادی واحد نیز با انجام تغییرات و اصلاحاتی درصدد تولید این محصول بودند، اما در واقع فقط یک تولیدکننده جامع و تخصصی چادر مشکی آن هم با ظرفیت اسمی 10 میلیون مترمربع در حوزه چادر مشکی فعالیت می‌کند که متأسفانه با توجه به شرایط موجود در حوزه تولید نمی‌تواند از تمام ظرفیت خود استفاده کند.
وی با اعلام اینکه اگر این کارخانه با 70 درصد ظرفیت فعالیت کند می‌تواند 10 درصد نیاز چادر مشکی کشور را تأمین نماید، افزود: اگر میزان نیاز چادرمشکی در کشور را به صورت حداقلی و حداکثری محاسبه کنیم نشان می‌دهد که تولیدکننده ایرانی می‌تواند در بازه 10 تا 30 درصدی نیاز چادر مشکلی کشور را در این واحد تولیدی تأمین نماید.
این عضو هیئت مدیره انجمن صنایع نساجی ایران با بیان اینکه تأمین مواد اولیه و روش‌های فنی در تولید چادر عاملی شده تا حضور سایر تولیدکنندگان در این بخش کم رنگ باشد، گفت: در دهه 1360 کارخانه کرپ ناز کرمانشاه برای تامین حوزه تولید چادر مشکی تاسیس شد اما بعد از مدتی به دلیل تنوع در سلیقه چادر مشکی نتوانست در بازار ماندگار باشد.
کاظمی اضافه کرد: برخی از محصولات تنها تولیدکننده چادر مشکی کشور حتی با محصولات خارجی قابل مقایسه و حتی برتر بوده و به صورت سفارشی تولید می‌شود به نحوی که تاجر به کارخانه سفارش داده و او نیز براساس سفارشات فعالیت می‌کند.
وی تصریح کرد: به عنوان نمونه پارچه هایی مانند اِلگانس، دونه طلایی، عروس کویت، عروس خلیج، ماهاراجا، کَن کَن و قس علیهذا ، اسامی هستند که تاجران فعال در این حوزه آنها را تعیین و انتخاب کرده و تولیدکننده به سفارش تاجر این اسامی را برای روی پارچه ها چاپ می کند.
این عضو هیئت مدیره انجمن صنایع نساجی ایران در ادامه با اشاره به اینکه در ابتدا تکنولوژی این مدل پارچه در سوئیس ابداع و سپس ژاپنی ها در این حوزه توفقیات بسیاری کسب کردند و به عنوان مهمترین تولیدکننده این محصول در جهان شناخته شدند، اظهار داشت: اما پس از آن به تدریج کره جنوبی حضور پررنگی در این بخش پیدا نمود، بعد از کره جنوبی تولید چادر مشکی در سایر کشورهای شرق و جنوب شرق آسیا نظیر ویتنام، اندونزی و ... نیز رونق پیدا کرده است.
وی در پاسخ به این پرسش که چرا با گذشت چندین دهه از عمر صنعت نساجی کشور هنوز نتوانسته‌ایم در حوزه تولید چادر مشکی توانمند باشیم، گفت: در این خصوص مسائل مختلفی در میان است برخی وجود شبه مافیاها را عاملی برای عدم تولید چادر مشکی در کشور مطرح می‌کنند به نحوی که منافع آنها در واردات است و با شگردهای خاص خود مانع از توجیه اقتصادی تولید داخلی این محصول در داخل کشور می شوند علاوه بر این دانش فنی این کالا نیز در کشور به نحو کافی وجود ندارد و مشکلات تولید عاملی شده تا کمتر فردی حاضر به سرمایه گذاری در این بخش باشد.
تسنیم