لایحه جدید درباره حذف چهار صفر از ریال یکی از خبرسازترین تصمیمات اقتصادی دولت در ماه‌های گذشته بوده است. این تصمیم خبرساز اما کمتر محل مناقشه اهالی اقتصاد شده است چرا که عمدتا حرف‌ها و اظهارنظرها پیرامون آن شبیه به هم است و معمولا به این نقطه ختم می‌شود که حذف چهار صفر از ریال به تنهایی نمی‌تواند کاری از پیش ببرد.
شاید بتوان پاک کردن چهار صفر از واحد پولی را به پاک کردن صورت مساله یک معادله تشبیه کرد که با انجام آن ممکن است از استرس نگاه کردن به سختی معادله رها شویم اما مطمئنا مساله را حل نخواهد کرد.
حذف صفر جز هزینه‌های دفتری نتیجه‌ای ندارد
در همین راستا اهالی اقتصاد امروز در گفتگو با ایسنا، درباره پیامدهای مختلف این تصمیم از جنبه‌های مختلفی به اظهارنظر پرداخته‌اند. هوشنگ شجری –عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان با تاکید بر اینکه حذف صفرها از پول ملی در این شرایط هیچ پیامد مشخصی جز هزینه‌های متعدد در حوزه‌های دفتری و حسابداری ندارد گفت که «طرحی مانند حذف صفرها معمولا در چارچوب یک بسته اقتصادی ارائه می‌شود که در آن یکسری اصلاحات اساسی بانکی و مالی برای ایجاد تحولات اساسی پولی در نظر گرفته می‌شود».
شرایط زمانی نکته‌ای است که دیگر اقتصاددان‌ها هم روی آن تاکید کرده‌اند. این شرایط زمانی در وهله اول به تورم بالای 40 درصد در اقتصاد کشور برمی‌گردد که باعث می‌شود هر طرح و برنامه اقتصادی کوته‌بینانه‌ای را در خود ببلعد و بی‌اثر کند.
ذهن مردم بی‌علت درگیر می‌شود
آلبرت بغزیان دیگر اقتصاددان عضو هیئت علمی دانشگاه تهران هم با تاکید بر نامناسب بودن زمان برای تغییر واحد پولی گفت که «من نیازی برای این اقدام احساس نمی‌کنم. اگر چهار صفر برداشته شود ذهن مردم بی علت درگیر می شود و احتمال دارد اشتباهاتی رخ دهد که به راحتی قابل جبران نباشد. مثلا در پرداخت‌های اینترنتی امکان دارد با توجه به پیش زمینه فکری قبلی که برای مردم وجود دارد اشتباهات بزرگی رخ دهد. در صورت اجرایی شدن این طرح باید برای این اشتباهات احتمالی راه چاره ای جست. حتی همین الان برخی در پرداخت ها بین تومان و ریال اشتباه هایی صورت میگیرد و بعضی ها یک صفر بیشتر یا کمتر می گذارند حالا اگر چهار صفر حذف شود و شخصی به اشتباه چهار صفر اضافه بگذارد امکان دارد سوء استفاده های جبران ناپذیری رخ دهد».
عضو هیئت رئیسه اتاق بازرگانی: عجولانه است!
کیوان کاشفی -عضو هیئت رئیسه اتاق بازرگانی ایران- هم حذف چهار صفر از پول ملی را در شرایط کنونی کاری عجولانه می‌داند و معتقد است که «دولت کارهای اقتصادی مهمتری نسبت به حذف صفر از پول ملی دارد که باید به آن بپردازد. این کار در شرایط کنونی کشور کاری عبث است، زیرا شرایط اقتصادی کنونی کشور و جامعه اصلا مناسب چنین کاری نیست».
می‌تواند تورم زا باشد
در روزهای گذشته برخی اقتصاددانان در گفتگو با ایسنا حتی به تبعات تورمی تصمیم جدید دولت برای حذف چهار صفر از واحد پولی پرداختند؛ استدلال آنها هم این است که زمانی که دولت چهار صفر را از واحد پولی حذف می‌کند برخی از ارقام کوچکتر مانند 930 ریال باید به سمت بالا گرد شوند تا بتوانند به واحد مرجع نزدیک شوند و همین خرده ارقام زمانی که جمع شوند چه بسا بتوانند باعث فشارهای تورمی هم بشوند.
بقیه کشورها با صفرها چه کرده‌اند
به گزارش ایسنا، حذف صفر از پول ملی مساله جدیدی نیست و در بسیاری از کشورهای دیگر نیز انجام شده است: طبق اعلام نشریه بین المللی علوم اقتصادی و مدیریتی، در طول ۵۰ سال گذشته ۱۹ کشور اقدام به حذف صفر از پول ملی خود کرده اند که از بین این کشورها، ۱۰ کشور این کار را دو مرتبه انجام داده اند. صفرها در آرژانتین تاکنون چهار مرتبه، روسیه، اوکراین، لهستان و بلژیک سه مرتبه و در ترکیه، کره جنوبی و غنا یک مرتبه برداشته شده اند.
با این حال بررسی تجربیات کشورهای مختلف نشان می‌دهد که حذف صفر از پول ملی الزاما به توقف نرخ تورم یا کاهش ارزش پول منجر نشده است. زیمباوه در سال ۲۰۰۹ اقدام به حذف ۱۲ صفر از پول ملی خود کرد. به گفته سی ان ان، در آن سال با یک اسکناس ۱۰۰ تریلیون دلاری زیمباوه می‌شد تنها یک قرص نان خرید و قیمت هر دلار آمریکا به ۳۰۰ تریلیون دلار زیمباوه رسیده بود.
با این حال تنها اکتفا به حذف صفر از پول بدون اصلاحات ساختاری باعث شد تا تورم این کشور در ژوئن سال ۲۰۱۹ با گذشتن از ۱۷۵.۶۶ درصد مجددا رکوردشکنی کند.
ونزوئلا پنج صفر برداشت
ونزوئلا نیز سال گذشته اقدام به حذف پنج صفر از پول ملی خود کرد اما تورم آن از ۲۴هزارر و ۵۷۱ درصد در سال گذشته به ۸۱۵ هزار و ۱۹۴ درصد در ماه می افزایش یافت. اقتصاد ونزوئلا نیز که سال گذشته طبق گفته دویچه وله منفی ۱۸ درصد کوچک شده بود، طبق پیش بینی صندوق بین‌المللی پول امسال را با رشد منفی ۳۵ درصد سپری خواهد کرد.
از سوی دیگر اما ترکیه به عنوان کشوری موفق در حذف صفر، ابتدا به کمک صندوق بین المللی پول، یک برنامه ریاضتی ۱۶ میلیارد دلاری را به اجرا گذاشت و پس از آن که نرخ تورمش به ۹ درصد کاهش پیدا کرد، در سال ۲۰۰۵ اقدام به حذف صفر از پول ملی خود کرد. با اصلاح درست ساختار اقتصادی، قیمت برابری هر دلار از ۱میلیون و ۳۵۰هزار لیر در سال ۲۰۰۴ به نرخ معقول خود بازگشت و ثبات نسبی نرخ ارز برای مدت طولانی در این کشور ادامه یافت. در آخرین معاملات ارزی، هر دلار آمریکا به ازای ۵.۵۵۹۸ لیر مبادله می‌شود.
ایسنا